DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Wierzbicka, Anna: [Rezension von: The J. Paul Getty Museum Los Angeles, From Caspar David Friedrich to Gerhard Richter]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0345
RECENZJE
337
7. Getty H7/n /Hnsenw,
wt<7ok oJ .strony ogroJn
w Tulsie w Stanach Zjednoczonych, przedsiębiorstwa
produkującego samoloty i szkolącego pilotów. Pro-
wadzone już po zakończeniu wojny inwestycje w Pół-
nocnej Afryce i Arabii Saudyjskiej przyczyniły się do
kołejnego powiększenia majątku Getty'ego. Na po-
czątku łat 50. powrócił do zbierania dzieł sztuki. Jego
kołekcja wzbogaciła się wówczas przede wszystkim
o zbiory sztuki starożytnej, m.in. marmurowy posąg
Herkulesa z ok. 125 r. (rzymska kopia greckiego ory-
ginału z ok. 375-350 r. p.n.e.), trzy greckie rzeźby z
ok. 475 r. p.n.e., wchodzące w skład kolekcji hrabie-
go Elgina z Broornhall oraz płaskorzeźbę z Cotten-
ham z V w. p.n.e. Starożytna grecka i rzymska rzeźba
będzie obiektem szczególnego zainteresowania Get-
ty'ego, zaś Herkules jego ulubionym tematem.
Zbiór sztuki antycznej i sztuki dekoracyjnej po-
szerzył się do tego stopnia, że w połowie lat 50.
przyjaciele namówili Getty'ego do założenia mu-
zeum. Tak się też stało. W maju 1954 r. pierwsze
J. Paul Getty Museum, mieszczące się na ranczo mi-
lionera w Malibu, w stanie Kalifornia, udostępniono
dla publiczności. Jego dyrektorem został historyk
sztuki Wilhelm R. Valentiner, od 1956 r. zaś funkcję tę
pełnił najstarszy syn Getty'ego - George F. Getty II,
a po jego śmierci w 1973 r. stanowisko to objął sam
J. Paul Getty. W 1957 r. do stale rozrastającego się
muzeum dobudowano galerię, gdzie umieszczono
najświeższe nabytki z zakresu sztuki starożytnej
i sztuki dekoracyjnej. Ponadto, w 1959 r. Getty na-
był Sutton Place, dom położony niedaleko Londynu,
zbudowany w latach 1521-1526 przez dworzan
Henryka VII. Dom pełnił funkcję europejskiej sie-
dziby jego firmy. Tu też umieszczał wiełe dzieł sztu-
ki.
Od chwili otwarcia muzeum Getty zaczął budo-
wać swoją kolekcję z jeszcze większą konsekwencją
i systematycznością. Korzystał z porad wielu wybit-
nych historyków sztuki, m.in. Bernarda Berensona,
któremu zawdzięczał zainteresowanie się malar-
stwem okresu włoskiego Renesansu. Pogłębiał swo-
ją wiedzę, wiełe czasu spędzając w bibliotece
w Villa I Tatti w Settignano koło Florencji. W 1955 r.
ukazała się publikacja Getty'ego, napisana razem
z Ethel Le Vane, Co/tecto/A Cńotce (W.H. Allen,
London). Kolejne dwie książki jego autorstwa to:
77ze Toys* o/*Co/tectmg (Hawthorn Books, New York
1965) oraz As* 7 óee 7t (Pretice Hall, Englewood
Cliffs 1976). Wśród ważnych nabytków Getty'ego
z lat 60. znajdziemy Świętego Sortionne/ń Rem-
brandtaz 1661 r. oraz Portret Xgos*tino Po/tovicino
Anthony'ego van Dycka z ok. 1621 r. Jego podej-
ście dotyczące zbierania dzieł sztuki było proste:
„kupuję to, co lubię i lubię to, co kupuję" - mawiał.
Widział siebie jako kontynuatora tradycji rozpoczę-
tej przez innych ambitnych kolekcjonerów-począw-
szy od rzymskiego cesarza Hadriana po współcześnie
żyjącego Williama Randoplha Hearsta.
W grudniu 1970 r. rozpoczął budowę nowego
muzeum, usytuowanego także na terenie jego posia-
dłości w Malibu. Nowy budynek, na życzenie wła-
ściciela, był dokładną kopią Viłli dei Papiri
w Herkulanum, należącej do teścia Juliusza Cezara
(il.l). Otwarte w styczniu 1974 r. muzeum mieściło
kolekcję starożytnej greckiej i rzymskiej rzeźby oraz
dzieła z zakresu sztuki dekoracyjnej - przede
wszystkim XVIIl-wieczne meble francuskie. Malar-
stwo pozostało nadal dziedziną najmniej rozbudo-
waną, cieszącą się najmniejszym zainteresowaniem
kolekcjonera. Po śmierci Getty'ego, dzięki pozosta-
wionym przez niego akcjom wartym 700 milionów
dolarów, rada nadzorcza i kuratorzy kontynuowali
zakupy, starając się uzupełnić i ujednolicić zbiór.
Musieli jednak brać pod uwagę preferencje i zainte-
resowania jego właściciela. Tak więc, z wyjątkiem
fotografii, w muzeum znajdziemy niewiele przykła-
dów sztuki XX czy XXI w. Po 1976 r. zakupiono
m.in.: rzeźbę z brązu przedstawiającą Zwycięskiego
V7io<7zieńco z końca IV w. p.n.e., Świętego Zn<7rze/'o
Masaccia z 1426 r. oraz narożną szafkę projektu Ja-
cquesa Duboisa z ok. 1744-1755 r. Ta ostatnia to
przykład jednego z wielu poloników znajdujących
się w muzeum Getty'ego. Szafka była bowiem za-
mówiona przez niejakiego Lulliera z Warszawy dla
hetmana Jana Klemensa Branickiego i stała w wiel-
kim salonie jego warszawskiego pałacu przy
ul. Miodowej jako pe/iJont do ceramicznego pieca.
Jej unikalna forma i dekoracja wykonana została
337
7. Getty H7/n /Hnsenw,
wt<7ok oJ .strony ogroJn
w Tulsie w Stanach Zjednoczonych, przedsiębiorstwa
produkującego samoloty i szkolącego pilotów. Pro-
wadzone już po zakończeniu wojny inwestycje w Pół-
nocnej Afryce i Arabii Saudyjskiej przyczyniły się do
kołejnego powiększenia majątku Getty'ego. Na po-
czątku łat 50. powrócił do zbierania dzieł sztuki. Jego
kołekcja wzbogaciła się wówczas przede wszystkim
o zbiory sztuki starożytnej, m.in. marmurowy posąg
Herkulesa z ok. 125 r. (rzymska kopia greckiego ory-
ginału z ok. 375-350 r. p.n.e.), trzy greckie rzeźby z
ok. 475 r. p.n.e., wchodzące w skład kolekcji hrabie-
go Elgina z Broornhall oraz płaskorzeźbę z Cotten-
ham z V w. p.n.e. Starożytna grecka i rzymska rzeźba
będzie obiektem szczególnego zainteresowania Get-
ty'ego, zaś Herkules jego ulubionym tematem.
Zbiór sztuki antycznej i sztuki dekoracyjnej po-
szerzył się do tego stopnia, że w połowie lat 50.
przyjaciele namówili Getty'ego do założenia mu-
zeum. Tak się też stało. W maju 1954 r. pierwsze
J. Paul Getty Museum, mieszczące się na ranczo mi-
lionera w Malibu, w stanie Kalifornia, udostępniono
dla publiczności. Jego dyrektorem został historyk
sztuki Wilhelm R. Valentiner, od 1956 r. zaś funkcję tę
pełnił najstarszy syn Getty'ego - George F. Getty II,
a po jego śmierci w 1973 r. stanowisko to objął sam
J. Paul Getty. W 1957 r. do stale rozrastającego się
muzeum dobudowano galerię, gdzie umieszczono
najświeższe nabytki z zakresu sztuki starożytnej
i sztuki dekoracyjnej. Ponadto, w 1959 r. Getty na-
był Sutton Place, dom położony niedaleko Londynu,
zbudowany w latach 1521-1526 przez dworzan
Henryka VII. Dom pełnił funkcję europejskiej sie-
dziby jego firmy. Tu też umieszczał wiełe dzieł sztu-
ki.
Od chwili otwarcia muzeum Getty zaczął budo-
wać swoją kolekcję z jeszcze większą konsekwencją
i systematycznością. Korzystał z porad wielu wybit-
nych historyków sztuki, m.in. Bernarda Berensona,
któremu zawdzięczał zainteresowanie się malar-
stwem okresu włoskiego Renesansu. Pogłębiał swo-
ją wiedzę, wiełe czasu spędzając w bibliotece
w Villa I Tatti w Settignano koło Florencji. W 1955 r.
ukazała się publikacja Getty'ego, napisana razem
z Ethel Le Vane, Co/tecto/A Cńotce (W.H. Allen,
London). Kolejne dwie książki jego autorstwa to:
77ze Toys* o/*Co/tectmg (Hawthorn Books, New York
1965) oraz As* 7 óee 7t (Pretice Hall, Englewood
Cliffs 1976). Wśród ważnych nabytków Getty'ego
z lat 60. znajdziemy Świętego Sortionne/ń Rem-
brandtaz 1661 r. oraz Portret Xgos*tino Po/tovicino
Anthony'ego van Dycka z ok. 1621 r. Jego podej-
ście dotyczące zbierania dzieł sztuki było proste:
„kupuję to, co lubię i lubię to, co kupuję" - mawiał.
Widział siebie jako kontynuatora tradycji rozpoczę-
tej przez innych ambitnych kolekcjonerów-począw-
szy od rzymskiego cesarza Hadriana po współcześnie
żyjącego Williama Randoplha Hearsta.
W grudniu 1970 r. rozpoczął budowę nowego
muzeum, usytuowanego także na terenie jego posia-
dłości w Malibu. Nowy budynek, na życzenie wła-
ściciela, był dokładną kopią Viłli dei Papiri
w Herkulanum, należącej do teścia Juliusza Cezara
(il.l). Otwarte w styczniu 1974 r. muzeum mieściło
kolekcję starożytnej greckiej i rzymskiej rzeźby oraz
dzieła z zakresu sztuki dekoracyjnej - przede
wszystkim XVIIl-wieczne meble francuskie. Malar-
stwo pozostało nadal dziedziną najmniej rozbudo-
waną, cieszącą się najmniejszym zainteresowaniem
kolekcjonera. Po śmierci Getty'ego, dzięki pozosta-
wionym przez niego akcjom wartym 700 milionów
dolarów, rada nadzorcza i kuratorzy kontynuowali
zakupy, starając się uzupełnić i ujednolicić zbiór.
Musieli jednak brać pod uwagę preferencje i zainte-
resowania jego właściciela. Tak więc, z wyjątkiem
fotografii, w muzeum znajdziemy niewiele przykła-
dów sztuki XX czy XXI w. Po 1976 r. zakupiono
m.in.: rzeźbę z brązu przedstawiającą Zwycięskiego
V7io<7zieńco z końca IV w. p.n.e., Świętego Zn<7rze/'o
Masaccia z 1426 r. oraz narożną szafkę projektu Ja-
cquesa Duboisa z ok. 1744-1755 r. Ta ostatnia to
przykład jednego z wielu poloników znajdujących
się w muzeum Getty'ego. Szafka była bowiem za-
mówiona przez niejakiego Lulliera z Warszawy dla
hetmana Jana Klemensa Branickiego i stała w wiel-
kim salonie jego warszawskiego pałacu przy
ul. Miodowej jako pe/iJont do ceramicznego pieca.
Jej unikalna forma i dekoracja wykonana została