DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje
DOI article:Wierzbicka, Anna: [Rezension von: The J. Paul Getty Museum Los Angeles, From Caspar David Friedrich to Gerhard Richter]
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0347
RECENZJE
339
Oba ośrodki to miejsca wyjątkowe. Muzea, któ-
re nie męczą obfitością zbiorów, które służą smako-
waniu i kontempiacji sztuki w otoczeniu natury. Ich
zwiedzanie to prawdziwa przyjemność dta oka i du-
cha.
Ekspozycja w J. Paul Getty Museum pokazywa-
ła prace czołowego przedstawiciela niemieckiego
romantyzmu - Caspara Davida Friedricha (1774-
1840) oraz współcześnie działającego wybitnego
malarza niemieckiego Gerharda Richtera (ur. 1932).
Większość wystawionych dzieł wypożyczona zosta-
ła z Galerie Neue Meister Sttatliche Kunstsammlun-
gen w Dreźnie. Ekspozycja konfrontowała więc
płótna dwóch najbardziej znanych artystów związa-
nych z Dreznem, których twórczość dzieli niemal
wiek. To zestawienie, z pozoru zaskakujące, a nawet
niemożliwe, okazało się po prostu świetne.
Friedrich to malarz, którego obrazy oddają du-
chową naturę pejzażu, potędze przyrody przeciwsta-
wiając kruchość człowieka. Jego nastrojowe płótna,
przesycone romantyczną symboliką, przedstawiają
spowite we mgle widoki ruin i cmentarzy, morskie
wybrzeża z rozbitymi statkami czy ośnieżone gór-
skie szczyty. Symboliczne, oddające duchowe treści
krajobrazy Friedricha zerwały z obowiązującym do
połowy XIX w. kanonem pejzażu opartym na wier-
nej imitacji natury lub idealnych klasycznych warto-
ściach (ekspozycja prezentuje trzy przykłady
takiego malarstwa-Rumy gotyckiego kokcio/o Car-
la Blechana z 1826 r., Koruw Powieź z Rbzuw/u-
^zezn w t/e Christena Schjellunga Kpbke z 1841 r.
i Drezno przy .św/et/e księżycu Johana Christiana
Dahla z 1839 r.). Płótna Friedricha stanowiły emo-
cjonalną, subiektywną odpowiedź na otaczający
świat, niewolnąod treści ideologicznych. Po inwazji
Niemiec przez Napoleona, artysta, gorliwy prote-
stant, przedstawiając konkretne miejsca swego kra-
ju, głównie północnych Niemiec, wiązał swoje
pejzaże z narodową identyfikacją. Krajobrazy Frie-
dricha są zarazem nastrojowe i melancholijne, har-
monijne i pełne spokoju. Wystawa prezentowała
m.in. takie dzieła, jak: Dwu/ mężczyzn/ kontewp/u-
y'qcy księżyc z 1819-20 r., w którym ukazane od tyłu
postaci mężczyzn podkreślają rolę widza w odbio-
rze pejzażu, Grokow/ecyey/cn/ą z ok. 1820 - sym-
bol przemijalności życia i trwałości przyrody,
Krzewy w śn/cgu z 1827-28 (il. 3) oraz czołowe, naj-
bardziej znane płótno artysty - Krzyż w góruck (7cP
seken Z)/iur), obraz ołtarzowy z 1807-08 r. W tym
dziele Friedrich, przedstawił religijny temat w po-
staci czystego, pozbawionego narracji krajobrazu.
Najważniejszym elementem kompozycji jest krzyż,
widziany od tyłu, ustawiony na szczycie góry, na tle
zachodzącego słońca. Według zachowanej interpre-
3. C.D. Fr/eJr/ck, Krzewy w śniegu, 7X27-7/?,
o/, pk, 37x2J, J UW, Gu/crZe 7VcMc MeA/ej;
G/uuZ/Zcke Kuu.s*Gumm/ungen Dre.s<7cn
tacji samego artysty wszystkie elementy obrazu two-
rzą treści symboliczne: góry oznaczają wiarę, pro-
mienie zachodzącego słońca - koniec świata
pogańskiego, a drzewa - nadzieję. Zimny koloryt
płótna oraz ostre, wyraźne kontury krzyża i gór po-
tęgują uczucie melancholii, izolacji i bezsilności
wobec sił natury oraz mistyczny, religijny nastrój
pejzażu. Uwagę oglądającego, dodać trzeba, zwra-
cały nie tylko same płótno, lecz również jego rama,
wykonana przez drezdeńskiego rzeźbiarza Christia-
na Gottlieba Kulna (1780-1826) według projektu
artysty. Ozdobiona motywami cherubinów, wiązka-
mi żyta i okiem opatrzności, jest także nośnikiem
wielu symbolicznych treści i dopełnieniem obrazu.
Niemal wszystkie płótna Friedricha, prócz dwóch,
są horyzontalne i wszystkie oprawione w złote ramy.
Płótna te budzą skojarzenie z magicznym lustrem
otwierającym się na spokojny, kojący pejzaż.
Gerhard Richter z kolei należy do czołowych
twórców XX w. Artysta rozpoczął studia w akade-
mii sztuk pięknych w Dreźnie, w dawnej NRD, któ-
re w latach 1961-1964 kontynuował w Dusseldorfie,
w dawnej RFN, dokąd uciekł wraz z żoną. Obecnie
mieszka w Koln. Jest laureatem nagrody Arnolda
Bodego przyznawanej przez Documenta w Kassel
339
Oba ośrodki to miejsca wyjątkowe. Muzea, któ-
re nie męczą obfitością zbiorów, które służą smako-
waniu i kontempiacji sztuki w otoczeniu natury. Ich
zwiedzanie to prawdziwa przyjemność dta oka i du-
cha.
Ekspozycja w J. Paul Getty Museum pokazywa-
ła prace czołowego przedstawiciela niemieckiego
romantyzmu - Caspara Davida Friedricha (1774-
1840) oraz współcześnie działającego wybitnego
malarza niemieckiego Gerharda Richtera (ur. 1932).
Większość wystawionych dzieł wypożyczona zosta-
ła z Galerie Neue Meister Sttatliche Kunstsammlun-
gen w Dreźnie. Ekspozycja konfrontowała więc
płótna dwóch najbardziej znanych artystów związa-
nych z Dreznem, których twórczość dzieli niemal
wiek. To zestawienie, z pozoru zaskakujące, a nawet
niemożliwe, okazało się po prostu świetne.
Friedrich to malarz, którego obrazy oddają du-
chową naturę pejzażu, potędze przyrody przeciwsta-
wiając kruchość człowieka. Jego nastrojowe płótna,
przesycone romantyczną symboliką, przedstawiają
spowite we mgle widoki ruin i cmentarzy, morskie
wybrzeża z rozbitymi statkami czy ośnieżone gór-
skie szczyty. Symboliczne, oddające duchowe treści
krajobrazy Friedricha zerwały z obowiązującym do
połowy XIX w. kanonem pejzażu opartym na wier-
nej imitacji natury lub idealnych klasycznych warto-
ściach (ekspozycja prezentuje trzy przykłady
takiego malarstwa-Rumy gotyckiego kokcio/o Car-
la Blechana z 1826 r., Koruw Powieź z Rbzuw/u-
^zezn w t/e Christena Schjellunga Kpbke z 1841 r.
i Drezno przy .św/et/e księżycu Johana Christiana
Dahla z 1839 r.). Płótna Friedricha stanowiły emo-
cjonalną, subiektywną odpowiedź na otaczający
świat, niewolnąod treści ideologicznych. Po inwazji
Niemiec przez Napoleona, artysta, gorliwy prote-
stant, przedstawiając konkretne miejsca swego kra-
ju, głównie północnych Niemiec, wiązał swoje
pejzaże z narodową identyfikacją. Krajobrazy Frie-
dricha są zarazem nastrojowe i melancholijne, har-
monijne i pełne spokoju. Wystawa prezentowała
m.in. takie dzieła, jak: Dwu/ mężczyzn/ kontewp/u-
y'qcy księżyc z 1819-20 r., w którym ukazane od tyłu
postaci mężczyzn podkreślają rolę widza w odbio-
rze pejzażu, Grokow/ecyey/cn/ą z ok. 1820 - sym-
bol przemijalności życia i trwałości przyrody,
Krzewy w śn/cgu z 1827-28 (il. 3) oraz czołowe, naj-
bardziej znane płótno artysty - Krzyż w góruck (7cP
seken Z)/iur), obraz ołtarzowy z 1807-08 r. W tym
dziele Friedrich, przedstawił religijny temat w po-
staci czystego, pozbawionego narracji krajobrazu.
Najważniejszym elementem kompozycji jest krzyż,
widziany od tyłu, ustawiony na szczycie góry, na tle
zachodzącego słońca. Według zachowanej interpre-
3. C.D. Fr/eJr/ck, Krzewy w śniegu, 7X27-7/?,
o/, pk, 37x2J, J UW, Gu/crZe 7VcMc MeA/ej;
G/uuZ/Zcke Kuu.s*Gumm/ungen Dre.s<7cn
tacji samego artysty wszystkie elementy obrazu two-
rzą treści symboliczne: góry oznaczają wiarę, pro-
mienie zachodzącego słońca - koniec świata
pogańskiego, a drzewa - nadzieję. Zimny koloryt
płótna oraz ostre, wyraźne kontury krzyża i gór po-
tęgują uczucie melancholii, izolacji i bezsilności
wobec sił natury oraz mistyczny, religijny nastrój
pejzażu. Uwagę oglądającego, dodać trzeba, zwra-
cały nie tylko same płótno, lecz również jego rama,
wykonana przez drezdeńskiego rzeźbiarza Christia-
na Gottlieba Kulna (1780-1826) według projektu
artysty. Ozdobiona motywami cherubinów, wiązka-
mi żyta i okiem opatrzności, jest także nośnikiem
wielu symbolicznych treści i dopełnieniem obrazu.
Niemal wszystkie płótna Friedricha, prócz dwóch,
są horyzontalne i wszystkie oprawione w złote ramy.
Płótna te budzą skojarzenie z magicznym lustrem
otwierającym się na spokojny, kojący pejzaż.
Gerhard Richter z kolei należy do czołowych
twórców XX w. Artysta rozpoczął studia w akade-
mii sztuk pięknych w Dreźnie, w dawnej NRD, któ-
re w latach 1961-1964 kontynuował w Dusseldorfie,
w dawnej RFN, dokąd uciekł wraz z żoną. Obecnie
mieszka w Koln. Jest laureatem nagrody Arnolda
Bodego przyznawanej przez Documenta w Kassel