Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (69.2007)

355

łovGfG//?G/'

H papież Benedykt XVI uhonorował Profesora
ł—^ Ryszarda Brykowskiego Orderem Świętego
Grzegorza Wielkiego. Jednocześnie Doktora
Janusza Smażę wyróżnił Orderem Świętego Sylwe-
stra. Oba odznaczenia zostały przyznane w uznaniu
zasług dla ratowania zabytków sztuki kościetnej na
Ukrainie. Ordery wręczył metropolita lwowski, ar-
cybiskup Marian Jaworski podczas uroczystości,
która odbyła się w dniu 27 października 2007 r.
w kapłicy seminaryjnej w Brzuchowicach pod Lwo-
wem.
Order Świętego Grzegorza Wielkiego jest naj-
wyższym odznaczeniem nadawanym przez Stolicę
Apostolską osobom świeckim, zarówno obywate-
lom Państwa Kościelnego, jak i cudzoziemcom za
szczególne zasługi dla Kościoła katolickiego. Usta-
nowił go papież Grzegorz XVI w 1831 r. Ten sam
papież, dziesięć lat później ustanowił Order Święte-
go Sylwestra, przyznawany ludziom wybitnie zasłu-
żonym dla Kościoła katolickiego.
Profesor Ryszard Brykowski, historyk sztuki
z Instytutu Sztuki PAN, jest twórcą i kierownikiem
Ośrodka do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturo-
wego poza Granicami Kraju, działającego od 1993 r.
w ramach Stowarzyszenia „Wspólnota Polska".
Ośrodek zajmuje się doradztwem w zakresie ochro-
ny, odbudowy i konserwacji zabytków, pozyskuje
środki finansowe na dokumentację i restaurację za-
bytków sztuki polskiej i pamiątek historycznych
znajdujących się poza granicami, a także propaguje
wiedzę o narodowych dobrach kultury i potrzebie
ich ochr ony. Ośrodek prowadzi prace w różnych kra-
jach, ale jego działalność ukierunkowana jest głów-
nie na ziemie kresowe II Rzeczypospolitej, gdzie
pomimo zniszczeń zachowało się najwięcej zabyt-
ków, które wymagają szczególnej pomocy. Z wielu
prac zorganizowanych dzięki aktywności Profesora
i przeprowadzonych na Ukrainie do najpoważniej-
szych zaliczyć trzeba przeniesienie zrujnowanego
kościoła drewnianego z Wiszenek (1771) i jego
odbudowę w Kowlu oraz prace konserwatorsko-re-
konstrukcyjne przy pięciu ołtarzach (ok. 1771) z tej-
że świątyni. Nie mniej istotnym osiągnięciem jest
konserwacja malowideł ściennych w prezbiterium


7. O/Uc/y; Świętego Grzegorzu !Ue//dego, / 53 7
(z /ewe/) i Świętego óyiwe.sżrnG&U (z yrowę/j)

katedry we Lwowie, obejmująca zarówno dekorację
figuralną autorstwa Stanisława Stroińskiego (1769-
1770), jak i architektoniczno-omametalnązaprojek-
towaną przez Michała Kowalczuka (1896). Jedno-
cześnie oczyszczono oraz naprawiono i uzupełniono
ubytki całego wyposażenia (stall, nagrobków, tablic,
portali itp.), wykonano konserwację ołtarza główne-
go, a także niektórych witraży oraz malowideł na ze-
wnętrznych ścianach prezbiterium i kaplicy Jabło-
nowskich. Dużym wyzwaniem był też remont
kościoła w Kutach (1896) i restauracja jego poli-
chromii (1909, Adolf Orzechowski i Wacław Jezior-
ko), jedynej znanej przedstawiającej postać bł. Ja-
kuba Strzemię (Strepy), pierwszego arcybiskupa
halicko-lwowskiego. Prowadzone są prace nad za-
bezpieczeniem i restauracją dekoracji malarskich
w dalszych ośmiu świątyniach (m.in. w Brzozdow-
cach, Dąbrowicy, Dobromilu, Hołobach, Kołomyji
i we Lwowie). Często musiały je poprzedzić grun-
towne remonty zniszczonych budowli. Obok du-
żych, kompleksowych prac, wykonano i inne, o nie-
co mniejszej skali, jak np. konserwacje 40 obrazów
oraz 20 rzeźb kamiennych i drewnianych, w tym płyt
i pomników zachowanych w kościołach i na cmenta-
rzach.
Niejednokrotnie z Ośrodkiem współpracował
drugi odznaczony, Doktor Janusz Smaza, adiunkt na
Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki
Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest on za-
angażowany w odbudowę zabytków na Kresach już