Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010)

6

TADEUSZ JURKOWLANIEC

elementach wystroju chóru (dekoracja dwóch konsol przepadła całkowicie) oraz ich lokaliza-
cja (na wysokości niemal 30 m)^ są głównymi przyczynami rozbieżności sądów dotyczących
ikonografii przeszło połowy przedstawień. Pionierskie, choć wybiórcze odczytanie tema-
tów przez Władysława Łuszczkiewicza jest niemal w całości trafne^. Poważniejszą po-
myłką było rozpoznanie w kluczu okna (S.l; il. 1, 2) Zhmą/h AoAcfoA?
i óynagogą, co powtórzyli między innymi Michał Walicki z Juliuszem Starzyńskimi W rze-
czywistości znajduje się tam interesujące wyobrażenie św. Katarzyny, zidentyfikowane
bodaj przy okazji prac konserwatorskich prowadzonych przez Franciszka Mączyńskiegoi
Zespół rzeźb mariackich zanalizował Jerzy Gadomski w dysertacji doktorskiej, która
niestety nie doczekała się drukui Autor potwierdził i pogłębił objaśnienia wcześniej roz-
poznanych tematów, zaproponował identyfikacje pozostałych przedstawień oraz interpre-
tację treści dekoracji. W wystroju chóru dostrzegał albo „wizję sądu ostatecznego z Marią
i świętymi" oraz „scenami piekła", albo „moralizujące, pełne dygresji kazanie o świętości
i zbawieniu, grzechach i potępieniu"^. Z nową propozycją odczytania treści rzeźb wystą-
pił Tomasz Węcławowicz. W serii wypowiedzi, pisanych z pozycji raczej antropologii niż
historii sztuki, daleko idące interpretacje kilku przedstawień, trudnych do jednoznaczne-
go określenia, zostały podporządkowane tezie o fundacji chóru przez Wierzynka Autor
uznał, że wszystkie rzeźby są ściśle połączone tematycznie i rozpatrywał je jako swoiste

4 Klemens BĄKOWSKI (Woygzót A. E Mazyz w ATałonag, Kraków 1913, s. 30), a z nim Karol Estreicher (młodszy)
notowali: „Szczegóły tych rzeźb niewidoczne z dołu, ogłądać można w odłewach w zbiorach Muzeum Narodowego." -
Karol ESTREICHER, ATałów. TYzgnoMazł <7/a zwz'g<7za/'qcyc/z /Miasto i oło/z'gg, wyd. III rozszerzone, Kraków 1938,
s. 122. W badaniach rzeźb mariackich korzystałem z opublikowanych fotografii dzieł oraz ich odlewów, a także ze zdjęć
własnych, wykonanych aparatem Panasonic Lumix DMC-FZ30EG.
- W kluczach okien (oznaczenia lokalizacji rzeźb wg systemu, który wprowadził Tomasz Węcławowicz i podtrzymał
Walczak; ił. 1): Głowa CłzzyyfMya [E], Mana z Dzz'gczqtłz'gzzz [ES], yw. 7Wzyyzto/[S-2], głowa rłzałzła [N. 1 ]; na wsporniku
Azłzy aa Hzyytotgłgyzg [S.3.b]. - Władysław ŁUSZCZKIEWICZ, Azgźóa łazzzzgzzzza łrałowyła A7F wigła, y'g/ cggłzy
z arzyyzyczag zzzaczgzzzg, Kraków 1871, s. 8-10, to samo, „Rocznik Ces. Król. Towarzystawa Naukowego Krakowskie-
go" Poczet czwarty, t. XX (ogólnego zbioru XLHI) 1872, s. 63-66; Władysław ŁUSZCZKIEWICZ, „W sprawie rzeźb
XIV wieku w kościele Najśw. Panny Maryi w Krakowie i w katedrze gnieźnieńskiej", Tza&wroycz Armzzżazazyczao-
Hz^cłzgołogzczzzg IV, 1900, nr 1 (43), szp. 139; nr 2 (44), szp. 172; id., „Rzeźbiarstwo religijne w dawnej Polsce" [w:]
FzzcyłłoRgrłza łoyczgłazzaRorłłzzg tgołogzczzzg/ gzzcyłłoRgrłył Rbtzgra z Rbłtggo..., wyd. przez Michała NOWODOWOR-
SKIEGO, t. 24, Warszawa 1900, s. 64.
^ Juliusz STARZYŃSKI, Michał WALICKI, Rzgźóa arcłzzłgłtozzzczaa w Rołygg nagłów yzWzzzcłz, Warszawa 1931 (Za-
kład Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej. Wydawnictwa Popularno-Naukowe, II), s. 35.
^ Franciszek MĄCZYNSKI, „Rzeźby na prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie" Głoy RłayTyłów 2,1931, maj
(karta bez paginacji - wkładka na papierze kredowym). Por.: id., Ałoyczół Aa/yw. Raźmy Mazał' w TWałowzg, Kraków
1938, s. 16.
^ Jerzy GADOMSKI, Azgźóa arcłzztgłtozzzczzza w MałoRołycg 7250-7400. TTaca aUłAmyła zzaRzłazza Rorł łzgzazzzłzgzzz
Rzy/i &a Agcłza Aiałzzzowyłzggo zza Uzzzwgz"yyłgcz'gyagz'głłozźyłz'zzz wTWałowzg, [Kraków] 1969, t. 1. Tgłyt, s. 52-78; t. 2.
Pz-zypAy, s. 37-49 (maszynopis).
^ Ibid., (jak przyp. 8), t. 1, s. 64.
Tomasz WĘCŁAWOWICZ, „Dekoracja figuralna prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie a zagadnienie
mecenatu Mikołaja Wierzynka Starszego" Aoczzzzł Az^ałow^łz LV1, 1990, s. 233-236; id., „Mikołaja Wierzynka żal za
grzechy na Kościele Mariackim przedstawiony" [w:] Ałg/zzozy z ygłygzy ATałowa. Tgł^zy z azzVoRo/ogz'z zzzzayła, pod red.
Róży GODULI, Kraków 1994, s. 153-169; id., „Droga pielgrzymki drogą zbawienia. Mikołaja Wierzynka żal za grze-
chy na Kościele Mariackim przedstawiony" Egzygzazzzry Czazgoiagzzyzł 1, 1995, s. 117-136 (124-125); Anna KORCZYŃ-
SKA, Tomasz WĘCŁAWOWICZ, „Prezbiterium Wierzynkowe. Historia badań i nowe pytania badawcze" [w:]
O łozzyozmazc/z Rrgzłzzłgrzzzzzz łoyczoła Mazaacłzggo w Arałowzg. Matgzaały ygyz zozgazzzzowazzg/Rz^gz OAIzzał Az*ałow-
yłz ótowaazy^zgzzza TAzAozyłów óztzzłz oz*azHrcłzzRz^gzłzz7gz^a Razyłzłz Mazaacłzg/' ły. /zz/ał^t^ Rzvzzz'yława Az&łzzya, Kra-
ków 1998, s. 39-56. Zob. też: Tomasz WĘCŁAWOWICZ, Azozłowyłz łoyczół łaAaYałzzy w wzgłac/z yzWzzzcłz. Azzzzłgg
z zzzożłzwoócz zzztgzRrgłagz, Kraków 2005, s. 137-152.