DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Korpysz, Ewa: Fundacja biskupa György Szathmáry'ego dla katedry w Pécs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0067
61
EWA KORPYSZ
Rbayzawa, /a^zytat TAsToazz SzZałz GtE
Fa/zza/ue/rz ńasłzzpaz Gyorgy 5'za/f/zzzzaź/i' 'ago
J/o AY/facZ/i' w Póć',s *
^ "7"ykonane przez artystów pochodzenia włoskiego tabernakulum ścienne w kate-
\/\ / drze w Pecs (południowe Węgry) można uznać za jeden ze znamienitszych
Y Y pomników europejskiej rzeźby renesansowej poza Italią (il.l). Jest to również
dzieło ważne dla polskiej historii sztuki, ze względu na możliwy udział w jego powstaniu
rzeźbiarza, którego nazwisko pojawiło się także w dziejach polskiego odrodzenia. Jako
jedno z nielicznych dzieł rzeźbiarskich z okresu renesansu na Węgrzech, sakrarium prze-
trwało okupację turecką. Zachowało się w dobrym stanie i znajduje się nadal w świątyni,
do której było przeznaczone, choć nie w pierwotnym miejscu. Pomimo niezwykle wyso-
kiej klasy artystycznej, jest to zabytek stosunkowo mało rozpoznany i przebadanyh
Sakrarium w Pecs ma kształt typowy dla tego rodzaju obiektów służących do przecho-
wywania Sakramentu, stosowanych w Europie w okresie średniowiecza i renesansu. Ich
geneza sięga początków XIII w., kiedy, zgodnie z postanowieniami IV Soboru Laterań-
skiego w 1215 r., i w związku z rosnącym kultem Bożego Ciała, do przechowywania
Najświętszego Sakramentu wyznaczano miejsca zabezpieczone przed profanacją, a jed-
nocześnie godne i odpowiednio wyeksponowane-. Ich kształt miał ukierunkowywać uwa-
gę wiernych i ułatwiać adorację. Warunki te najlepiej spełniała wnęka w ścianie, zamykana
ażurowymi drzwiczkami, ozdobiona na zewnątrz dekoracją malarską lub rzeźbiarską o mo-
tywach związanych z Męką Pańską, albo eucharystią. Sytuowano ją zazwyczaj po lewej
* Praca naukowa sfinansowana ze środków na naukę w latach 2007-2009, jako projekt badawczy nr N N105 0888 33.
' Sakrarium w Pecs było kilkakrotnie wzmiankowane w literaturze dotyczącej sztuki renesansu na Węgrzech. Więcej
uwagi poświęcili temu dziełu: Jolan, BALOGH, „La cappella Bakócz di Esztergom", yfcta EzAoazagyEazaaz ńca&azzag
óczgatzaaaaz Faagaazcag, Budapest 1956, T. III, s. z. 1-4, s. 1-197, zwłaszcza s. 131; Rózsa FEUER-TOTH^gaaz^aa-
cg&aaAaaA za Gagaaa, Budapest 1981, s. 23, 219; Jolan BALOGE1 „Tabemakel des Bischofs Georg Szathmari (um
1510-1520)", [w:] 5c/za//abaag Ó2. MaR/zzai Coavz'aa^ aaJ Jz'g RgaazYsaacg za Eagaaa 745Y7547. Wata/og zVz'g-
&aóytgaagz'c/zAc/zga Faa&^azaygaazs'. AYag Fo/gg aa Fó, Wien 1982, s. 674-675; Peter FARBAKY, "Gyórgy Szatmari
(c.1457-1524), patron of renaissance architecture in early 16th century Hungary", zlata FzFoazag zBazaaz ytca&azzag
óczgahaaaaz Faagaazcag, 1999/2000, T. XLI, s. z. 1 - 4, s. 213-278; id., "Dominus det nobis et regno pacem. Ein Mazen
unter den Jagiellonen; Gyórgy Szatmari (1457-1524)", [w:] Dz'g Jag;'g//oaga. FaaA aaa/ Fa/taa gzaga gaacyazFc/zga
DyaaAzg aa &a I%a& zaa Agazgzt, hrsg. von Dietmar POPP und Robert SUCKALE, Ntimberg 2002,
s. 317-325; Arpad MIKÓ, X agag^zaa^z Magyaaoa^zagóa, Budapest 2009, s. 97-103; Ewa KORPYSZ, „Kora ujkori
magyarorszagi fali tabemakulumok diszitesei", FaaołL róatgag/gaz-7ao&/oaz-Mz.'żvgs'zgt, 2010, s. 187-212.
"Otto NUBBAUM, Dzgązr/bgwa/zaaag&aFac/zaaAtzg, Bonn 1979, s. 370-388; Janusz NOWIŃSKI, ąa^Fac/zaazFtzca.
/&g, azzg/^ca towaazy^z^cg ^azgc/zowywaaza gac/zaap^hz w ^ztacg wczg^aoc/zazgAz/aa^łzg/ z Fga/azowzgczag/',
Warszawa 2000, s. 160-164.
EWA KORPYSZ
Rbayzawa, /a^zytat TAsToazz SzZałz GtE
Fa/zza/ue/rz ńasłzzpaz Gyorgy 5'za/f/zzzzaź/i' 'ago
J/o AY/facZ/i' w Póć',s *
^ "7"ykonane przez artystów pochodzenia włoskiego tabernakulum ścienne w kate-
\/\ / drze w Pecs (południowe Węgry) można uznać za jeden ze znamienitszych
Y Y pomników europejskiej rzeźby renesansowej poza Italią (il.l). Jest to również
dzieło ważne dla polskiej historii sztuki, ze względu na możliwy udział w jego powstaniu
rzeźbiarza, którego nazwisko pojawiło się także w dziejach polskiego odrodzenia. Jako
jedno z nielicznych dzieł rzeźbiarskich z okresu renesansu na Węgrzech, sakrarium prze-
trwało okupację turecką. Zachowało się w dobrym stanie i znajduje się nadal w świątyni,
do której było przeznaczone, choć nie w pierwotnym miejscu. Pomimo niezwykle wyso-
kiej klasy artystycznej, jest to zabytek stosunkowo mało rozpoznany i przebadanyh
Sakrarium w Pecs ma kształt typowy dla tego rodzaju obiektów służących do przecho-
wywania Sakramentu, stosowanych w Europie w okresie średniowiecza i renesansu. Ich
geneza sięga początków XIII w., kiedy, zgodnie z postanowieniami IV Soboru Laterań-
skiego w 1215 r., i w związku z rosnącym kultem Bożego Ciała, do przechowywania
Najświętszego Sakramentu wyznaczano miejsca zabezpieczone przed profanacją, a jed-
nocześnie godne i odpowiednio wyeksponowane-. Ich kształt miał ukierunkowywać uwa-
gę wiernych i ułatwiać adorację. Warunki te najlepiej spełniała wnęka w ścianie, zamykana
ażurowymi drzwiczkami, ozdobiona na zewnątrz dekoracją malarską lub rzeźbiarską o mo-
tywach związanych z Męką Pańską, albo eucharystią. Sytuowano ją zazwyczaj po lewej
* Praca naukowa sfinansowana ze środków na naukę w latach 2007-2009, jako projekt badawczy nr N N105 0888 33.
' Sakrarium w Pecs było kilkakrotnie wzmiankowane w literaturze dotyczącej sztuki renesansu na Węgrzech. Więcej
uwagi poświęcili temu dziełu: Jolan, BALOGH, „La cappella Bakócz di Esztergom", yfcta EzAoazagyEazaaz ńca&azzag
óczgatzaaaaz Faagaazcag, Budapest 1956, T. III, s. z. 1-4, s. 1-197, zwłaszcza s. 131; Rózsa FEUER-TOTH^gaaz^aa-
cg&aaAaaA za Gagaaa, Budapest 1981, s. 23, 219; Jolan BALOGE1 „Tabemakel des Bischofs Georg Szathmari (um
1510-1520)", [w:] 5c/za//abaag Ó2. MaR/zzai Coavz'aa^ aaJ Jz'g RgaazYsaacg za Eagaaa 745Y7547. Wata/og zVz'g-
&aóytgaagz'c/zAc/zga Faa&^azaygaazs'. AYag Fo/gg aa Fó, Wien 1982, s. 674-675; Peter FARBAKY, "Gyórgy Szatmari
(c.1457-1524), patron of renaissance architecture in early 16th century Hungary", zlata FzFoazag zBazaaz ytca&azzag
óczgahaaaaz Faagaazcag, 1999/2000, T. XLI, s. z. 1 - 4, s. 213-278; id., "Dominus det nobis et regno pacem. Ein Mazen
unter den Jagiellonen; Gyórgy Szatmari (1457-1524)", [w:] Dz'g Jag;'g//oaga. FaaA aaa/ Fa/taa gzaga gaacyazFc/zga
DyaaAzg aa &a I%a& zaa Agazgzt, hrsg. von Dietmar POPP und Robert SUCKALE, Ntimberg 2002,
s. 317-325; Arpad MIKÓ, X agag^zaa^z Magyaaoa^zagóa, Budapest 2009, s. 97-103; Ewa KORPYSZ, „Kora ujkori
magyarorszagi fali tabemakulumok diszitesei", FaaołL róatgag/gaz-7ao&/oaz-Mz.'żvgs'zgt, 2010, s. 187-212.
"Otto NUBBAUM, Dzgązr/bgwa/zaaag&aFac/zaaAtzg, Bonn 1979, s. 370-388; Janusz NOWIŃSKI, ąa^Fac/zaazFtzca.
/&g, azzg/^ca towaazy^z^cg ^azgc/zowywaaza gac/zaap^hz w ^ztacg wczg^aoc/zazgAz/aa^łzg/ z Fga/azowzgczag/',
Warszawa 2000, s. 160-164.