Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010)

513

MAGDALENA JARZEWICZ
Poznuń

CAc/mG/Lsł/,
w EMED^ćy^ł;'??? w ^r^zGw/G 7 ($74-7^^,
kurator Maria Gołąb, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu,
21 marca - 6 czerwca 2010

"TL ^a wystawie poświęconej Pracowni malar-
! ! skiej w Hotelu Europejskim w Warszawie
^ (Chełmoński, Chmielowski, Witkiewicz,
1874-1883) zgromadzono wiele wybitnych dzieł
sztuki. Autorka wystawy i kataiogu zwróciła w ten
sposób uwagę na znaczenie Pracowni dla rozwoju
sztuki polskiejh
Ekspozycja podzielona została na cztery części
zaaranżowane w czterech saiach i zatytułowane:
„Prolog: Monachium", „Pracownia" z wyodrębnio-
nym działem „W kręgu Pracowni", „Epilog: Młodo-
polskie przetworzenia" oraz „Rysunki, akwarele".
W katalogu wystawy uwzględniono również wiele
obiektów, których na wystawie zabrakło. Obejmuje
on 279 prac - zachowanych, niezrachowanych, jak
1 tych, których nie udało się wypożyczyć od właści-
cieli. Obiekty niewypożyczone i część niezachowa-
nych były eksponowane na wystawie w postaci
wydruków o formatach oryginału oraz reproduko-
wane w katalogu.
Wiele obrazów, o których informacje odnalazła
Maria Gołąb, nie zostało przez nią podczas przygo-
towywania wystawy odnalezionych. Warto uświado-
mić sobie „skalę zjawiska". W części „Prolog -
Monachium" na 17 skatalogowanych obrazów Józefa
Chełmońskiego 8 wymieniono jako zaginione, 1 nie
udało się wypożyczyć; z 4 monachijskich dzieł Ada-
ma Chmielowskiego 2 musiano uznać za zaginione.
W części „Pracownia" Autorka umieściła w katalogu
18 dzieł Józefa Chełmońskiego, z których 9 opisała
jako „zaginione" a 1 jej nie wypożyczono; z 6 skata-
logowanych obrazów Adama Chmielowskiego, tylko
2 znalazły się na wystawie, a w przypadku Antonie-

' Maria GOŁĄB, Cńe^moAE, Cń/n/g/owAi, łfńEewicz.
Pracownia w Hoic/a Paropc/kłin? w Rar-szawig 7ń74-

go Piotrowskiego wszystkie 7 opisanych w katalogu
prac zaginęło. Natomiast w przypadku prac na pa-
pierze, których zebrano 186 (Chełmońskiego,
Chmielowskiego, Piotrowskiego i Witkiewicza)
opublikowane zostały tylko obiekty zachowane.
Wynika to zapewne z przyjętej metody - zapewne
słusznej - gromadzenia informacji o dziełach olej-
nych z ówczesnej prasy, w której nie wzmiankowa-
no prac na papierze, zachowanych do naszych
czasów.
W katalogu wystawy opublikowane zostały,
prócz Wprowadzenia, eseje: „Środowisko: Warsza-
wa - Monachium", „Historia Pracowni", „Twór-
czość i artystyczna krytyka", skromny wybór
„Wspomnień o Pracowni" i obszerna „Antologii
krytyki artystycznej", a także wypowiedź Adama
Chmielowskiego, „O istocie sztuki" oraz katalog
obiektów i krótkie biogramy trzech artystów.
Analizując przestawiony materiał, pragnę zwró-
cić uwagę przede wszystkim na zagadnienia wzbu-
dzające kontrowersje.
Wydaje się, że wystawę powinien otwierać jakiś
obraz Wojciecha Gersona, nauczyciela Józefa Cheł-
mońskiego, Adam Chmielowski i Adama Piotrow-
skiego (o czym wspomina Maria Gołąb na s. 62),
a także któraś z prac Artura Grottgera (np. Pochód
nu ĄyńA, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Gabinet
Rycin).
Dyskusyjne jest pominięcie w tytule wystawy na-
zwiska Antoniego Piotrowskiego, którego prace -
zarówno sztalugowe jak i na papierze, eksponowane
są w na wystawie w ramach tematu „W pracowni".
Autorka pisze: „Wystawa w obecnym kształcie
Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań, 2010,
s. 38.