DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Recenzje i Polemiki
DOI Artikel:Kapustka, Mateusz: W sprawie recenzji mojej książki "Figura i hostia. O obrazowym przywoływaniu obecności w późnym średniowieczu" pióra Kamila Kopani: Biuletyn Historii Sztuki, LXXI: 2009, nr 4, s. 596-613
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0361
353
MATEUSZ KAPUSTKA
Z^rycA
O uAmzowym ^rzywu/yw^^^M oAuunó^u;' w poz^ym
^^fow^uzM AjT/mAr
(„Biuletyn Historii Sztuki", LXXI: 2009, nr 4, s. 596-613)
"TL T"ie jest dobrym zwyczajem odpowiadanie na
! każdą krytyczną recenzję. W obliczu dzi-
JL siejszej dynamiki wciąż rozwijającego się
rynku wydawnictw naukowych niekończący się dys-
kurs doprowadziłby do załamania się ekonomii
łektury oraz zaburzenia nałeżytej równowagi stawia-
nych tez i ich ocen. Jednak w momencie, gdy recen-
zja jest próbą dyskwałifikacji naukowej wartości
rozprawy w ramach danej dyscypliny, zaś autor
książki po szczegółowym zapoznaniu się z zarzuta-
mi wciąż reprezentuje w tej kwestii zdecydowanie
odmienne stanowisko od Recenzenta, odpowiedź
taka wydaje się być konieczna, aby Czytelnik mógł
przynajmniej zrozumieć przyczyny samej skali zaist-
niałego dysonansu. Z taką próbą mamy do czynienia
w recenzji mojej książki /hgu/w i A as* hu. O oAmzo-
wym obecności w późnym Ae^Aho-
wieczu, napisanej przez Kamila Kopanię. Tekst ten
jest niezwykle obszerny jak na ramy swojego gatun-
ku, liczy bowiem 19 pełnych stron wraz z również
imponującą jak na recenzję ilością 101 przypisów.
Niniejszą odpowiedź pozwolę sobie dla dobra Czy-
telnika sformułować w kształcie noty poruszającej
przede wszystkim główne i strukturałnie wiążące
punkty krytyki mojej książki ze strony Recenzenta.
Czytając powtarzające się krytyczne sformułowa-
nia recenzji nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż uwagi
Kopani są efektem przykrojenia treści mojej książki
do swoiście inwentaryzacyjnego i ewolucyjnego my-
ślenia o przedmiocie badań historyka sztuki. Już
wstępne stwierdzenia Recenzenta, iż samo nie-
uwzględnienie przeze mnie pełnej literatury przed-
miotu (jeśli jej ujęcie w dzisiejszych realiach w ogóle
' Nie sytuuję też - jak sugeruje to Recenzent - czasu po-
wstania omawianych dzieł dopiero w XIV czy XV w., co
jest wykonalne) i możliwie wszystkich znanych przy-
kładów średniowiecznych rzeźb ruchomych wyko-
rzystywanych w świątecznych celebracjach w ich
pełnym spektrum geograficznym dyskwalifikuje pod-
stawowe tezy książki, zdaje się potwierdzać owo
przypuszczenie. Daleki byłbym od podważania roli
literatury fachowej dla aktualnych badań, jest ona bo-
wiem oczywiście niezbędnym warunkiem i wstępnym
etapem samodzielnego wnioskowania, szczególnie
tego nańiry historycznej. Dziękuję także Recenzento-
wi za wskazanie szeregu ciekawych tytułów. Zadać
należy sobie jednak pytanie, czym mierzymy nauko-
wy walor publikacji - czy jest to tylko kompletność
zebranej i przytoczonej bibliografii? Czy dopuszcza-
my w nauce aparat reprezentatywnego wyboru i pod-
porządkowany mu zakres fachowej dokumentacji
określonych zjawisk, które są konkretnym polem dla
sformułowania indywidualnej tezy, czy też uznajemy
absolutny prymat katalogowego modelu badań, nieja-
ko według pozytywistycznie interpretowanej indukcji
zupełnej, enumeracyjnego schematu wnioskowania
na podstawie wszystkich możliwych przesłanek?
Moja książka nie jest ani katalogiem, ani też syntezą
funkcjonowania omawianych rzeźb pasyjnych w ca-
łej Europie, ale przedstawieniem określonej tezy
o szczególnym związku takich figur z sakramentem
eucharystii w konkretnych funkcjonalnych ramach
i na konkretnym obszarze, przedstawieniem wymaga-
jącym reprezentatywnej selekcji. Ten związek zazna-
czył się właśnie na przestrzeni XIV-XV w., przede
wszystkim w obszarze niemieckojęzycznym, i dlate-
go ten to okres i ten obszar stał się przedmiotem zain-
teresowania w książce*. Moje wyraźne uzasadnienie
Czytelnik może łatwo sprawdzić w mojej książce (m. in.
nas. 97, 101-103, 113).
MATEUSZ KAPUSTKA
Z^rycA
O uAmzowym ^rzywu/yw^^^M oAuunó^u;' w poz^ym
^^fow^uzM AjT/mAr
(„Biuletyn Historii Sztuki", LXXI: 2009, nr 4, s. 596-613)
"TL T"ie jest dobrym zwyczajem odpowiadanie na
! każdą krytyczną recenzję. W obliczu dzi-
JL siejszej dynamiki wciąż rozwijającego się
rynku wydawnictw naukowych niekończący się dys-
kurs doprowadziłby do załamania się ekonomii
łektury oraz zaburzenia nałeżytej równowagi stawia-
nych tez i ich ocen. Jednak w momencie, gdy recen-
zja jest próbą dyskwałifikacji naukowej wartości
rozprawy w ramach danej dyscypliny, zaś autor
książki po szczegółowym zapoznaniu się z zarzuta-
mi wciąż reprezentuje w tej kwestii zdecydowanie
odmienne stanowisko od Recenzenta, odpowiedź
taka wydaje się być konieczna, aby Czytelnik mógł
przynajmniej zrozumieć przyczyny samej skali zaist-
niałego dysonansu. Z taką próbą mamy do czynienia
w recenzji mojej książki /hgu/w i A as* hu. O oAmzo-
wym obecności w późnym Ae^Aho-
wieczu, napisanej przez Kamila Kopanię. Tekst ten
jest niezwykle obszerny jak na ramy swojego gatun-
ku, liczy bowiem 19 pełnych stron wraz z również
imponującą jak na recenzję ilością 101 przypisów.
Niniejszą odpowiedź pozwolę sobie dla dobra Czy-
telnika sformułować w kształcie noty poruszającej
przede wszystkim główne i strukturałnie wiążące
punkty krytyki mojej książki ze strony Recenzenta.
Czytając powtarzające się krytyczne sformułowa-
nia recenzji nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż uwagi
Kopani są efektem przykrojenia treści mojej książki
do swoiście inwentaryzacyjnego i ewolucyjnego my-
ślenia o przedmiocie badań historyka sztuki. Już
wstępne stwierdzenia Recenzenta, iż samo nie-
uwzględnienie przeze mnie pełnej literatury przed-
miotu (jeśli jej ujęcie w dzisiejszych realiach w ogóle
' Nie sytuuję też - jak sugeruje to Recenzent - czasu po-
wstania omawianych dzieł dopiero w XIV czy XV w., co
jest wykonalne) i możliwie wszystkich znanych przy-
kładów średniowiecznych rzeźb ruchomych wyko-
rzystywanych w świątecznych celebracjach w ich
pełnym spektrum geograficznym dyskwalifikuje pod-
stawowe tezy książki, zdaje się potwierdzać owo
przypuszczenie. Daleki byłbym od podważania roli
literatury fachowej dla aktualnych badań, jest ona bo-
wiem oczywiście niezbędnym warunkiem i wstępnym
etapem samodzielnego wnioskowania, szczególnie
tego nańiry historycznej. Dziękuję także Recenzento-
wi za wskazanie szeregu ciekawych tytułów. Zadać
należy sobie jednak pytanie, czym mierzymy nauko-
wy walor publikacji - czy jest to tylko kompletność
zebranej i przytoczonej bibliografii? Czy dopuszcza-
my w nauce aparat reprezentatywnego wyboru i pod-
porządkowany mu zakres fachowej dokumentacji
określonych zjawisk, które są konkretnym polem dla
sformułowania indywidualnej tezy, czy też uznajemy
absolutny prymat katalogowego modelu badań, nieja-
ko według pozytywistycznie interpretowanej indukcji
zupełnej, enumeracyjnego schematu wnioskowania
na podstawie wszystkich możliwych przesłanek?
Moja książka nie jest ani katalogiem, ani też syntezą
funkcjonowania omawianych rzeźb pasyjnych w ca-
łej Europie, ale przedstawieniem określonej tezy
o szczególnym związku takich figur z sakramentem
eucharystii w konkretnych funkcjonalnych ramach
i na konkretnym obszarze, przedstawieniem wymaga-
jącym reprezentatywnej selekcji. Ten związek zazna-
czył się właśnie na przestrzeni XIV-XV w., przede
wszystkim w obszarze niemieckojęzycznym, i dlate-
go ten to okres i ten obszar stał się przedmiotem zain-
teresowania w książce*. Moje wyraźne uzasadnienie
Czytelnik może łatwo sprawdzić w mojej książce (m. in.
nas. 97, 101-103, 113).