Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010)

197

JACEK TYLICKI

Toraa, Zabytkozaaw^fwa ;' Tćoa^grwator^twa 77A7X

Marek Pierzchała, Ewa Houszka, Beata Lejman, Piotr
Łukaszewicz, A7o/o/\strt'o .s7ą.sk/c 7520-7600. Wata/og
zbiorów, Muzeum Narodowe we Wrocławiu,
Wrocław 2009, 445 s., 25 + 416 ii.

'W' "7*śród obszarów istotnych artystycznie na
\/\ / obecnym terytorium naszego kraju, Śląsk
Y y niewątpliwie zajmuje poczesne miejsce.
Jego rola w okresie średniowiecza - szybka, głębo-
ka i wielostronna recepcja trendów powstających
w sztuce głównych ośrodków europejskich i odgry-
wanie roli punktu tranzytowego dla rozpowszech-
niania tychże na dalszych obszarach, doczekały się
już bardzo wielu opracowań, zarówno ze strony ba-
daczy niemieckich, jak i - po )945 r. - polskich.
W okresie nowożytnym Śląsk nadal był terenem sto-
sunkowo ważnym, choć zmiana szlaków handlo-
wych i centrów produkcji dzieł sztuki spowodowały
rozwój nowych, dynamicznych punktów wytwór-
czości artystycznej w sąsiedztwie. Te procesy, a tak-
że inne przyczyny historyczne, jak wspólne dla ob-
szarów objętych reformacją przejściowe załamanie
w produkcji dzieł sztuki, czy przynosząca podobny
efekt, o stulecie późniejsza katastrofa wojny trzy-
dziestoletniej, spowodowały, iż artystyczny dorobek
tego obszaru w łatach 1520-1800 ma charakter nie-
jednolity w skali czasowej i w porównaniu ze śre-
dniowieczem jest przeciętnie zapewne nieco gorszej
' Konstanty KALINOWSKI, XrcbńektMra barokowa aa
ń/ą^ka w Jragię/ ^oiowie TT77 w., Wrocław [etc.] 1974;
publikacja ta została później rozszerzona i ukazała sie
jako id., Trcbńektara ńoby baroka aa ÓYą-yka, Warszawa
1977. Oba te opracowania są oczywiście ograniczone
chronologicznie. Syntezy sztuki całego Śląska dotąd bra-
kuje; ńztaka Jfroc7awia, red. Tadeusz BRONIEWSKI
i Mieczysław ZLAT, Wrocław 1967, stanowi jej namiast-
kę. Fragmentaryczną czasowo syntezę sztuki w należącym
do nich skrawku historycznej krainy wydali również Cze-
si: LTaćai baroka na Aforanć a no 5/gz^kM, ed. Ivo KRSEK
Praha 1996.

jakości. Dostrzeżenie tych faktów stało się z kolei
przypuszczalnie przyczyną, dla której literatura po-
święcona historii sztuki nowożytnej kraju nad Odrą
i Nysą jest mniej obfita i ma charakter bardziej roz-
proszony w porównaniu z piśmiennictwem dotyczą-
cym średniowiecza. Na predylekcje chronologiczne
badaczy miały też prawdopodobnie wpływ preferen-
cje pozamerytoryczne, warunkowane ideologią na-
rodową: znana chęć podkreślenia geniuszu twórcze-
go w okresie ekspansji na wschód w wypadku
badaczy niemieckich i - a rgboary - niechęć pol-
skich, oficjalnie sankcjonowanych autorów do oma-
wiania niemieckiego charakteru tej ziemi w okresie,
gdy jej słowiańskie korzenie zostały już w dużej
mierze zapomniane. Obszerniejsze publikacje doty-
czące nowożytnego Śląska pojawiły się - dzięki
Konstantemu Kalinowskiemu - najpierw w dzie-
dzinie architektury', potem rzeźby-; w wypadku
malarstwa za najwcześniejsze próby syntetycznego
podejścia, choć ograniczonego chronologicznie i ga-
tunkowo, uznać należy prace Comelisa Mullera^, a
później Bożeny SteinbonY oraz katalog Ewy Housz-
ki, towarzyszący wystawie w Muzeum Narodowym
- Konstanty Kalinowski, 7?zgźba barokowa aa ń/ąyka,
Warszawa 1986 - z podobnym zastrzeżeniem, jak
w przyp. 1.
^ Comelis MULLER, "Deutsche Malerei des XVI. Jahr-
hunderts in Schlesien. Ein Uberbick mit anschliessendem
Katalog", 5cb/e^zkcbe7fei^a^/7ego, I, 1935, s. 204-237.
^ Bożena STEINBORN, Ma/ar$Two f/ąykig 7520-7620
[kat.wyst.], Muzeum Śląskie we Wrocławiu 1966; ead.,
„Malowane epitafia mieszczańskie na Śląsku w latach
1520-1620", Tłoczniki ńzmk/ Aąykm/, IV, 1967, s. 7-138;
zmieniona i uzupełniona wersja tych tekstów ukazała się
później jako ead., „Schlesische Malerei 1520-1620, 1.