DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Jurkowlaniec, Tadeusz: Małpa, lew i paralityk: kilka uwag o dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0024
18
TADEUSZ JuRKOWLANtEC
? 2. A/Y/żów, /wuzó/Awu//?; AoAC/o/n jWu/YUćAmgo. Zwor/?/T /,S'.4? ruY/z łon^o/e ó?. 4.u/
/ ?ó'.4.ó/. Fot. 7aJ6M^zJMrłow/<3nf6c (200P)
w czasie których realizuje się apostolska przepowiednia o pożeraniu grzeszników przez
bestie"^.
Kluczem do określenia omawianego przedstawienia jest identyfikacja leżącego w po-
zycji oczekującej, wyciągniętego w bezruchu zwierzątka, zapewne lwiego szczenięcia.
Jego habitus i lokalizacja oraz wyraźnie strapiony pysk dorosłego lwa (lwicy?) nieodpar-
cie przywodzą na myśl jednąz właściwości króla zwierząt opisanych w i be-
stiariuszach:
Kiedy lwica rodzi szczenię, przychodzi ono na świat nieżywe i ona strzeże to
martwe przez trzy dni [wyróżnienie T.J.], dopóki po trzech dniach nie nadejdzie jego
ojciec i tchnąwszy w jego twarz nie ożywi go^.
Trudno wykazać, że scena (N.3; il. 20) jest dosłowną ilustracją wyróżnionego fragmen-
tu cytowanego tekstu, bo próby wskazania bezpośrednej analogii ikonograficznej nie przy-
noszą w pełni zadowalających rezultatów. W rzeźbie kamiennej XIV w. najczęściej
występuje przedstawienie cucenia przez ojca zwykle trzech lewków^, a na miniaturach
^ WALCZAK, Fzgźbu urgAilgAto/ucznu..., (jak przyp. 3), s. 193-194 (przedstawionych w dwóch innych kluczach NE
i N.2 - T.J.).
^„Cumleenaparitcatulum, generat eum mortuum et custodit eum mortuum tribus diebus,donecveniens
pater eius die tercio insufflet in faciem eius et vivibcet eum." - Fiz/o/ogi /Twu/W/w. Vg<FnoMYggzHg FuAuą o
/;'<r<?zw;'erzrg. Przekład i opr. Stanisław KOB1ELUS, Kraków 2005, s. 37. „Tertia natura eius est, cum leena parit catulos
suos generat eos mortuos, et custodit eos tribus diebus donec veniens pater eorum tertia die insufflat in faciem eorutn et
vivificat eos. Sic omnipotens Pater Dominum nostrum lesum Christum, tertia die suscitavit a mortuis, dicente Iacob:
dormitabit tanquam leo et sicut catulus leonis suscitabitur. [...]"- Willene B. CLARK, T AfgJigw/ Fooł o/Fgu^A. 77?g
3ggon<7-Fu/7u7y Fg^huTy. Co7)?/?7g77^/y, T/Y, 7g^u//J 7rmM7uh'o?7, Woodbridge 2006, s. 120, 121.
^ Np. na wspornikach lub zwornikach w Schwabisch Gmund (kościół Krzyża Św.), Pradze (katedra, Carolinum),
Wiedniu (kościół kawalerów maltańskich), Neubergu (klasztor cystersów), Magdeburgu (katedra), Norymberdze
TADEUSZ JuRKOWLANtEC
? 2. A/Y/żów, /wuzó/Awu//?; AoAC/o/n jWu/YUćAmgo. Zwor/?/T /,S'.4? ruY/z łon^o/e ó?. 4.u/
/ ?ó'.4.ó/. Fot. 7aJ6M^zJMrłow/<3nf6c (200P)
w czasie których realizuje się apostolska przepowiednia o pożeraniu grzeszników przez
bestie"^.
Kluczem do określenia omawianego przedstawienia jest identyfikacja leżącego w po-
zycji oczekującej, wyciągniętego w bezruchu zwierzątka, zapewne lwiego szczenięcia.
Jego habitus i lokalizacja oraz wyraźnie strapiony pysk dorosłego lwa (lwicy?) nieodpar-
cie przywodzą na myśl jednąz właściwości króla zwierząt opisanych w i be-
stiariuszach:
Kiedy lwica rodzi szczenię, przychodzi ono na świat nieżywe i ona strzeże to
martwe przez trzy dni [wyróżnienie T.J.], dopóki po trzech dniach nie nadejdzie jego
ojciec i tchnąwszy w jego twarz nie ożywi go^.
Trudno wykazać, że scena (N.3; il. 20) jest dosłowną ilustracją wyróżnionego fragmen-
tu cytowanego tekstu, bo próby wskazania bezpośrednej analogii ikonograficznej nie przy-
noszą w pełni zadowalających rezultatów. W rzeźbie kamiennej XIV w. najczęściej
występuje przedstawienie cucenia przez ojca zwykle trzech lewków^, a na miniaturach
^ WALCZAK, Fzgźbu urgAilgAto/ucznu..., (jak przyp. 3), s. 193-194 (przedstawionych w dwóch innych kluczach NE
i N.2 - T.J.).
^„Cumleenaparitcatulum, generat eum mortuum et custodit eum mortuum tribus diebus,donecveniens
pater eius die tercio insufflet in faciem eius et vivibcet eum." - Fiz/o/ogi /Twu/W/w. Vg<FnoMYggzHg FuAuą o
/;'<r<?zw;'erzrg. Przekład i opr. Stanisław KOB1ELUS, Kraków 2005, s. 37. „Tertia natura eius est, cum leena parit catulos
suos generat eos mortuos, et custodit eos tribus diebus donec veniens pater eorum tertia die insufflat in faciem eorutn et
vivificat eos. Sic omnipotens Pater Dominum nostrum lesum Christum, tertia die suscitavit a mortuis, dicente Iacob:
dormitabit tanquam leo et sicut catulus leonis suscitabitur. [...]"- Willene B. CLARK, T AfgJigw/ Fooł o/Fgu^A. 77?g
3ggon<7-Fu/7u7y Fg^huTy. Co7)?/?7g77^/y, T/Y, 7g^u//J 7rmM7uh'o?7, Woodbridge 2006, s. 120, 121.
^ Np. na wspornikach lub zwornikach w Schwabisch Gmund (kościół Krzyża Św.), Pradze (katedra, Carolinum),
Wiedniu (kościół kawalerów maltańskich), Neubergu (klasztor cystersów), Magdeburgu (katedra), Norymberdze