DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Małpa, lew i paralityk: kilka uwag o dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0033
MAŁPA, LEW I PARALITYK
27
23. ńńrńo, GoJanJAr AzygrJec
w Jo/ną/ żo/r Jyg/roc/'/ wtńzy
koźGoG. Fot. Uh/Je^or MozcAFt
?2d(G)
Wprawdzie w ramach typu wyodrębiono grupę wyobrażeń par małżeń-
skich - budowniczego i jego żony - ałe w tym wariancie ikonograficznego typu osoby
ukazane w popiersiach nie dźwigają impostów konsofh
Jeżeli w przypadku czterech omawianych wsporników krakowskich mamy do czynie-
nia z przedstawieniami typu FomrteGtgróJJmA, to zachowanie się par postaci oraz ich
lokalizacja na przeciwległych kroksztynach gzymsu w zachodnim przęśle chóru (N.4.a;
S.4.b; il. 1, 13-15, 21) oraz na sąsiednich wspornikach korony muru północnego (N.3.a
i b; il. 1, 14, 16-19) sugeruje dwie przeciwstawne postawy wobec obowiązków i zadań bu-
downiczego, a także ról, jakie w tej mierze mogą odgrywać kobiety, co wydaje się mieścić
w podniesionym przez Gadomskiego wątku eschatologiczno-moralnym rzeźb mariackich
oraz proponowanej interpretacji treści rzeźb w kluczach okien (S.4; il. 3) i (N.4; il. 9).
* * *
Powyższe spostrzeżenia i uwagi skłaniają do dalszych analiz wystroju rzeźbiarskiego
prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie. Perspektywy tych badań wydają się obie-
cujące. W nowych próbach odczytania treści rzeźb przyjdzie uwzględnić głowę lwicy (?)
i małe zwierzątko wykute w kluczu okna (N.3; il. 1,20). Jeżeli przedstawienie to uznamy
za ilustrację bestiariuszowego tekstu, to zgodnie z jego literą po trzech dniach następowało
ożywienie lwiątka przez jego ojca, co oznacza zmartwychwstanie Chrystusa^. W takim ra-
zie (doceniając rolę liczb w symbolice średniowiecznej) po odliczeniu trzech konsol - ra-
chując od klucza N.3 - trafia się na scenę rozJzmro/Jcy /wo (S.4.a; il. 1, 13),
interpretowaną jako pokonanie szatana i śmierci przez Chrystusa oraz uznaną za starotesta-
mentowy typ Zsźąpm/im Jo pFFFf C Zasadność proponowanego sposobu rozpatrywania
^ GERSTENBERG, op. cit., (jak przyp. 72), s. 128-138.
^ Zob. wyżej przyp. 46. Ale np. Konrad von Wiirzburg (zm. 1287) do omawianego zachowania lwów porównał zba-
wienne dla zmarłych ostatnie tchnienie Chrystusa wydane na krzyżu. - Zob. np.: Philipp Maria HALM, „Zur mariani-
sche Symbolik des spaten Mittelalter. Defensoria invio!ate virginitatis b. Mariae", 17,
1904, szp. 119-120. Zob. też: Dietrich SCHM1DTKE, HerńRerpreLFon ń? &MAc/?sprac/ng677 Fte/TAM?"
AFFe/a/feny (F06-7J00), Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Grades eines Doktors der Philosophie der Phi-
losophischen Fakultat der Freien Unhersiatat Berlin, Berlin 1968, s. 332-333.
^ Zob. np.: Elisabeth LUCCHES1 PALLI, „Hóllenfahrt Christi" [w:] LarFoH cGAt/AAu;? /G/iogrąp/nG
Hrsg. von Engelbert K4RSCHBAUM, Bd. 2, Rom [u.a.] 1990, szp. 330; Wolfger A. BULST, „Samson" [w:] LeMkon
27
23. ńńrńo, GoJanJAr AzygrJec
w Jo/ną/ żo/r Jyg/roc/'/ wtńzy
koźGoG. Fot. Uh/Je^or MozcAFt
?2d(G)
Wprawdzie w ramach typu wyodrębiono grupę wyobrażeń par małżeń-
skich - budowniczego i jego żony - ałe w tym wariancie ikonograficznego typu osoby
ukazane w popiersiach nie dźwigają impostów konsofh
Jeżeli w przypadku czterech omawianych wsporników krakowskich mamy do czynie-
nia z przedstawieniami typu FomrteGtgróJJmA, to zachowanie się par postaci oraz ich
lokalizacja na przeciwległych kroksztynach gzymsu w zachodnim przęśle chóru (N.4.a;
S.4.b; il. 1, 13-15, 21) oraz na sąsiednich wspornikach korony muru północnego (N.3.a
i b; il. 1, 14, 16-19) sugeruje dwie przeciwstawne postawy wobec obowiązków i zadań bu-
downiczego, a także ról, jakie w tej mierze mogą odgrywać kobiety, co wydaje się mieścić
w podniesionym przez Gadomskiego wątku eschatologiczno-moralnym rzeźb mariackich
oraz proponowanej interpretacji treści rzeźb w kluczach okien (S.4; il. 3) i (N.4; il. 9).
* * *
Powyższe spostrzeżenia i uwagi skłaniają do dalszych analiz wystroju rzeźbiarskiego
prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie. Perspektywy tych badań wydają się obie-
cujące. W nowych próbach odczytania treści rzeźb przyjdzie uwzględnić głowę lwicy (?)
i małe zwierzątko wykute w kluczu okna (N.3; il. 1,20). Jeżeli przedstawienie to uznamy
za ilustrację bestiariuszowego tekstu, to zgodnie z jego literą po trzech dniach następowało
ożywienie lwiątka przez jego ojca, co oznacza zmartwychwstanie Chrystusa^. W takim ra-
zie (doceniając rolę liczb w symbolice średniowiecznej) po odliczeniu trzech konsol - ra-
chując od klucza N.3 - trafia się na scenę rozJzmro/Jcy /wo (S.4.a; il. 1, 13),
interpretowaną jako pokonanie szatana i śmierci przez Chrystusa oraz uznaną za starotesta-
mentowy typ Zsźąpm/im Jo pFFFf C Zasadność proponowanego sposobu rozpatrywania
^ GERSTENBERG, op. cit., (jak przyp. 72), s. 128-138.
^ Zob. wyżej przyp. 46. Ale np. Konrad von Wiirzburg (zm. 1287) do omawianego zachowania lwów porównał zba-
wienne dla zmarłych ostatnie tchnienie Chrystusa wydane na krzyżu. - Zob. np.: Philipp Maria HALM, „Zur mariani-
sche Symbolik des spaten Mittelalter. Defensoria invio!ate virginitatis b. Mariae", 17,
1904, szp. 119-120. Zob. też: Dietrich SCHM1DTKE, HerńRerpreLFon ń? &MAc/?sprac/ng677 Fte/TAM?"
AFFe/a/feny (F06-7J00), Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Grades eines Doktors der Philosophie der Phi-
losophischen Fakultat der Freien Unhersiatat Berlin, Berlin 1968, s. 332-333.
^ Zob. np.: Elisabeth LUCCHES1 PALLI, „Hóllenfahrt Christi" [w:] LarFoH cGAt/AAu;? /G/iogrąp/nG
Hrsg. von Engelbert K4RSCHBAUM, Bd. 2, Rom [u.a.] 1990, szp. 330; Wolfger A. BULST, „Samson" [w:] LeMkon