DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Kiliańczyk-Zięba, Justyna: W cieniu symbolicznego drzewa: o sygnecie drukarskim Macieja Wirzbięty
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0113
W CIENIU SYMBOLICZNEGO DRZEWA. O SYGNECIE DRUKARSKIM MACIEJA WlRZBIĘTY
107
Lxvn,
E R I G O R V T
E R I G A R.
^ /w-; .
7. ZNró/uTjmt „Fngo Mf er/gar'j w/
JoacAiw Symbola et
emblemata, Xb7y77iPe7g<3 7595.
^l7j/l0tełaJ<2gfe//077^a, Cl777. ^ Rvn-
5595
"gorzką wierzbę". Przedstawieniu wizualnemu towarzyszyło motto "Mihi dulce" ("Dla
mnie słodko"), a cała kompozycja miała symbolizować nieustanne dążenie do cnoty^.
Rej, z dzieła którego Wirzbięta pożyczył ilutrację, żeby użyć jej w roli sygnetu drukar-
skiego, nie mógł się wzorować na Camerariusie, bo druga centuria jego emblematów uka-
zała się w 1595 roku. Nie jest też chyba prawdopodobne, że ekstensywna lektura
pozwoliła mu się natknąć na ową wierzbową impresę, o której w swym D^//g ńytprasp
9Y97<37o wspominał Capaccio. Oba XVI-wieczne wyobrażenia wspinających się po pniu
drzewa kóz stanowią jednak ciekawe świadectwo obecności interesującego nas motywu
w renesansowej kulturze wizualnej i symbolicznej. Polska wierzba nie wyrasta
w próżni, zakorzeniona jest zapewne w tej samej tradycji, co prace włoskie i niemieckie.
Jednak - co zresztą załuguje na podkreślenie - rodzime wykorzystanie uniwersalnego
motywu swoiście i oryginalnie modyfikuje ikonograficzne dziedzictwo Europy: stara sce-
na dzięki przesunięciu akcentów i nowej interpretacji z symbolu wytrwałego dążenia staje
się symbolem wytrwałego oporu.
^ Gulio Cesare CAPACCIO, ńngre-ye PaRalo <7z' GYEo Castro Capaccio. /u Jrg Eh/h r/NAo..., Napoli 1592, ks. 2,
s. 74. Informację podaję za: 7/ąpraya /7i<7ax Jo J/m Co/ZocPo/M o/"Parnym, GYowo, Pangom, E7Ylow', Pa^cg/E, ConPYg,
CawiYP, Cagaccio, PaigagP an<7 TjyoJ&y, by Mason TUNG, (AMS Studies in the Emblem, nr 21), New York 2006,
nr 0973. Koza skubiąca drzewo jest też jednym z elementów, z których zbudowana jest impresa Ferrante Carrafa
w zbiorze Eg iwprgyg Zob. Girolamo RUSCELLI, Eg ihipreye lY/a^Pa', Wenecja 1566, s. 219. Koza je tutaj - jak
informuje komentarz pod miedziorytowym przedstawieniem - roślinę zwaną lebiodką (dictamnos), która wedle tradycji
utrwalonej przez Fizjologusa jest symbolem Chrystusa. Zob. KOB1ELUS, op. cit., s. 153.
107
Lxvn,
E R I G O R V T
E R I G A R.
^ /w-; .
7. ZNró/uTjmt „Fngo Mf er/gar'j w/
JoacAiw Symbola et
emblemata, Xb7y77iPe7g<3 7595.
^l7j/l0tełaJ<2gfe//077^a, Cl777. ^ Rvn-
5595
"gorzką wierzbę". Przedstawieniu wizualnemu towarzyszyło motto "Mihi dulce" ("Dla
mnie słodko"), a cała kompozycja miała symbolizować nieustanne dążenie do cnoty^.
Rej, z dzieła którego Wirzbięta pożyczył ilutrację, żeby użyć jej w roli sygnetu drukar-
skiego, nie mógł się wzorować na Camerariusie, bo druga centuria jego emblematów uka-
zała się w 1595 roku. Nie jest też chyba prawdopodobne, że ekstensywna lektura
pozwoliła mu się natknąć na ową wierzbową impresę, o której w swym D^//g ńytprasp
9Y97<37o wspominał Capaccio. Oba XVI-wieczne wyobrażenia wspinających się po pniu
drzewa kóz stanowią jednak ciekawe świadectwo obecności interesującego nas motywu
w renesansowej kulturze wizualnej i symbolicznej. Polska wierzba nie wyrasta
w próżni, zakorzeniona jest zapewne w tej samej tradycji, co prace włoskie i niemieckie.
Jednak - co zresztą załuguje na podkreślenie - rodzime wykorzystanie uniwersalnego
motywu swoiście i oryginalnie modyfikuje ikonograficzne dziedzictwo Europy: stara sce-
na dzięki przesunięciu akcentów i nowej interpretacji z symbolu wytrwałego dążenia staje
się symbolem wytrwałego oporu.
^ Gulio Cesare CAPACCIO, ńngre-ye PaRalo <7z' GYEo Castro Capaccio. /u Jrg Eh/h r/NAo..., Napoli 1592, ks. 2,
s. 74. Informację podaję za: 7/ąpraya /7i<7ax Jo J/m Co/ZocPo/M o/"Parnym, GYowo, Pangom, E7Ylow', Pa^cg/E, ConPYg,
CawiYP, Cagaccio, PaigagP an<7 TjyoJ&y, by Mason TUNG, (AMS Studies in the Emblem, nr 21), New York 2006,
nr 0973. Koza skubiąca drzewo jest też jednym z elementów, z których zbudowana jest impresa Ferrante Carrafa
w zbiorze Eg iwprgyg Zob. Girolamo RUSCELLI, Eg ihipreye lY/a^Pa', Wenecja 1566, s. 219. Koza je tutaj - jak
informuje komentarz pod miedziorytowym przedstawieniem - roślinę zwaną lebiodką (dictamnos), która wedle tradycji
utrwalonej przez Fizjologusa jest symbolem Chrystusa. Zob. KOB1ELUS, op. cit., s. 153.