DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Nowiński, Janusz: Malowidła Łukasza Raedtke, freskanta 1 połowy XVIII wieku, w pocysterskim kościele w Lądzie nad Wartą
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0157
MALOWiDŁA ŁUKASZA RAEDTKE W POCYSTERSKIM KOŚCIELE W LĄDZIE NAD WARTĄ
151
2. da/opurDuf ŁnAa.sza AaeYFe przejawiony w gropiń cysTe/wów w m'eF'e, /ragnrc/V
PuNipozyc/i //Nz/DN/.shyćZNC/ AopaTp Na .sA/up/u/na /ro,s'c/'oA/ w Frzewęcie. Fu/, autor
Swacha ilustrujące sceny z tradycji cysterskiej modlitwy. Od momentu ustawienia stalli,
czyli od ostatniej ćwierci XVII w., chór kościoła zapewne pełnił już funkcje łiturgiczne.
Jednym z pierwszych malarzy, których opat Łukomski zatrudnił dła dekoracji lądzkiej
świątyni, był Łukasz Raedtke - konwers z cysterskiego opactwa Przemęcie. Postać tego
artysty jest zupełnie nieobecna w polskiej historii sztuki i poza dokonaniami malarskimi
w Lądzie nie łączono jego osoby z żadnym zespołem malowideł^. Tymczasem, według
moich ustaleń, jest on autorem monumentalnej dekoracji malarskiej w kościele pw. Św.
Jana Chrzciciela macierzystego opactwa w Przemęcie, gdzie freski jego pędzla dekorują
ściany prezbiterium, sklepienia ramion transeptu oraz czasze pozornych kopuł ulokowa-
nych na skrzyżowaniu nawy z transeptem i nad prezbiterium^ (il. 1). Po pożarze kościoła
w 1742 r. polichromie Raedtkego zostały zamalowane. W 1883 r. odkryto malowidła
w prezbiterium i na skrzyżowaniu nawy i transeptu, i w latach 1883-1886 odnowiono.
Podczas kolejnej konserwacji malowideł, w łatach 1956-1957 odsłonięto polichromie
w ramionach transeptu. Polichromia sklepienia południowego ramienia transeptu została
w znacznym stopniu zrekonstruowana w oparciu o zachowane fragmenty^. Malowidła
^ Por. Mikołaj KAMIŃSKI, Dawne ogactwo załonu cyVersD'egc w Lq<7z;'g na<7 Zarys' &;'g/'ów i zańytłi sztnD',
Ląd 1936, s. 156. Kamiński błędnie przypisał polichromię małej kopuły oraz treski sklepienia południowego ramienia
transeptu autorstwu Raedtkego. DOMASŁOWSKI, op. cit., s. 68, 70.
^ A. Sławska i T. Ruszczyńska, w oparciu o inwentaryzację ł. Galickiej I. Kaczorowskiej i H. Sygietyńskiej z 1955 r.,
określiły freski w Przemęcie jako barokową polichromię z końca XVII w., nie podając jej autora, por. Kata/ogzaAytłów
ształ; w PoAce, t. V, wo/'gwó<7ztwoyoznańsAe, z. 28, gowiat woAztyńsA', red. Teresa RUSZCZYŃSKA, Aniela SŁAW-
SKA, Warszawa 1970, s. 16.
^ Ibid., s. 15-16.
151
2. da/opurDuf ŁnAa.sza AaeYFe przejawiony w gropiń cysTe/wów w m'eF'e, /ragnrc/V
PuNipozyc/i //Nz/DN/.shyćZNC/ AopaTp Na .sA/up/u/na /ro,s'c/'oA/ w Frzewęcie. Fu/, autor
Swacha ilustrujące sceny z tradycji cysterskiej modlitwy. Od momentu ustawienia stalli,
czyli od ostatniej ćwierci XVII w., chór kościoła zapewne pełnił już funkcje łiturgiczne.
Jednym z pierwszych malarzy, których opat Łukomski zatrudnił dła dekoracji lądzkiej
świątyni, był Łukasz Raedtke - konwers z cysterskiego opactwa Przemęcie. Postać tego
artysty jest zupełnie nieobecna w polskiej historii sztuki i poza dokonaniami malarskimi
w Lądzie nie łączono jego osoby z żadnym zespołem malowideł^. Tymczasem, według
moich ustaleń, jest on autorem monumentalnej dekoracji malarskiej w kościele pw. Św.
Jana Chrzciciela macierzystego opactwa w Przemęcie, gdzie freski jego pędzla dekorują
ściany prezbiterium, sklepienia ramion transeptu oraz czasze pozornych kopuł ulokowa-
nych na skrzyżowaniu nawy z transeptem i nad prezbiterium^ (il. 1). Po pożarze kościoła
w 1742 r. polichromie Raedtkego zostały zamalowane. W 1883 r. odkryto malowidła
w prezbiterium i na skrzyżowaniu nawy i transeptu, i w latach 1883-1886 odnowiono.
Podczas kolejnej konserwacji malowideł, w łatach 1956-1957 odsłonięto polichromie
w ramionach transeptu. Polichromia sklepienia południowego ramienia transeptu została
w znacznym stopniu zrekonstruowana w oparciu o zachowane fragmenty^. Malowidła
^ Por. Mikołaj KAMIŃSKI, Dawne ogactwo załonu cyVersD'egc w Lq<7z;'g na<7 Zarys' &;'g/'ów i zańytłi sztnD',
Ląd 1936, s. 156. Kamiński błędnie przypisał polichromię małej kopuły oraz treski sklepienia południowego ramienia
transeptu autorstwu Raedtkego. DOMASŁOWSKI, op. cit., s. 68, 70.
^ A. Sławska i T. Ruszczyńska, w oparciu o inwentaryzację ł. Galickiej I. Kaczorowskiej i H. Sygietyńskiej z 1955 r.,
określiły freski w Przemęcie jako barokową polichromię z końca XVII w., nie podając jej autora, por. Kata/ogzaAytłów
ształ; w PoAce, t. V, wo/'gwó<7ztwoyoznańsAe, z. 28, gowiat woAztyńsA', red. Teresa RUSZCZYŃSKA, Aniela SŁAW-
SKA, Warszawa 1970, s. 16.
^ Ibid., s. 15-16.