DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Nowiński, Janusz: Malowidła Łukasza Raedtke, freskanta 1 połowy XVIII wieku, w pocysterskim kościele w Lądzie nad Wartą
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0163
MALOWIDŁA ŁUKASZA RAEDTKE W POCYSTERSKIM KOŚCIELE W LĄDZIE NAD WARTĄ
157
6. H u/opcuWefy TuAu.szr/ 7?<2e<7&e, z /uwe/' z Aąr/u oł. 7 770 Ą, z prawe/' z Prze/rę/a o/c 7 720 r
Fof. au/or
pastorałów w dłoniach niektórych z nich wskazuje na ich opacką godność. Komponując
scenę artysta chciał stworzyć wrażenie, że Maria jest adorowaną przez cały zakon cyster-
sów z najznamienitszymi bohaterami jego historii na czele. W prawym krańcu kompozy-
cji, za postacią św. Bernarda z Clairvaux, Łukasz Raedtke namalował swój autoportret (ił.
6, 7). Przedstawił siebie w wieku ok. 20 iat, w czarnym habicie konwersa z paletą i pędz-
lami w lewej dłoni. Przed nim, u dołu, ukazany jest herb opactwa w Lądzie: na czerwo-
nym polu w skos trzyrzędowy pas biało-czarnej szachownicy^.
Drugi, środkowy Lesk z tego cyklu ukazuje Marię z Dzieciątkiem Jezus na obłokach
w kręgu aniołów, akcentujących trzymanymi atrybutami niebiańską chwałę Marii. Tymi
atrybutami są: pęki kwiatów, otwarty śpiewnik z nutami, gra na lutni (ił. 8). Jeden z anio-
łów przytrzymuje kraniec rozłożonego błękitnego płaszcza Marii. Anioł z lewej strony
Herb ten jest odmianą herbu Wczele, którym, według miejscowej tradycji, miał się pieczętować fundator opactwa
książę Mieszko 111 Stary. Herb w takiej postaci towarzyszy XVIII-wiecznym wizerunkom Mieszka 111 na terenie klasz-
toru, por. Janusz NOWIŃSKI, „A/a /?o<7oh/eAtwo wńwg/ Ańofwń... Aiegoria rozwoju zakonu cystersów na obrazie
Adama Swacha w krużgankach klasztoru w Lądzie nad Wartą. Najstarszy widok zabudowań lądzkiego opactwa",
Mecn/n/?! C/irAńTmMw 10(2003) nr 2, s. 328. Pojawia się również jako samodzielny herb opactwa, np. na chorągiew-
kach iglic hełmów wież kościoła oraz w kartuszu stiukowym pod pendentywem małej kopuły kościoła. Kompozycja
herbu przypomina również charakterystyczny dia cysterskiej heraldyki szachowany skos, tzw. bełkę św. Bernarda
z Cłairvaux. Trzeba jednak zauważyć, że na herbie św. Bernarda szachowany skos tworzą czarne i czerwone kwadraty
zestawione w dwóch rzędach. Na temat cysterskiej heraldyki zob. Marek L. WÓJCIK, „Heraldyka klasztorów cyster-
skich na Śląsku", [w:] PoAłn /zemTTyka ko-ścmńm. SAm ńnAni, pod red. Krzysztofa SKUPIŃSKIEGO
i ks. Anzelma WEISSA, Warszawa 2004, s. 43-58.
157
6. H u/opcuWefy TuAu.szr/ 7?<2e<7&e, z /uwe/' z Aąr/u oł. 7 770 Ą, z prawe/' z Prze/rę/a o/c 7 720 r
Fof. au/or
pastorałów w dłoniach niektórych z nich wskazuje na ich opacką godność. Komponując
scenę artysta chciał stworzyć wrażenie, że Maria jest adorowaną przez cały zakon cyster-
sów z najznamienitszymi bohaterami jego historii na czele. W prawym krańcu kompozy-
cji, za postacią św. Bernarda z Clairvaux, Łukasz Raedtke namalował swój autoportret (ił.
6, 7). Przedstawił siebie w wieku ok. 20 iat, w czarnym habicie konwersa z paletą i pędz-
lami w lewej dłoni. Przed nim, u dołu, ukazany jest herb opactwa w Lądzie: na czerwo-
nym polu w skos trzyrzędowy pas biało-czarnej szachownicy^.
Drugi, środkowy Lesk z tego cyklu ukazuje Marię z Dzieciątkiem Jezus na obłokach
w kręgu aniołów, akcentujących trzymanymi atrybutami niebiańską chwałę Marii. Tymi
atrybutami są: pęki kwiatów, otwarty śpiewnik z nutami, gra na lutni (ił. 8). Jeden z anio-
łów przytrzymuje kraniec rozłożonego błękitnego płaszcza Marii. Anioł z lewej strony
Herb ten jest odmianą herbu Wczele, którym, według miejscowej tradycji, miał się pieczętować fundator opactwa
książę Mieszko 111 Stary. Herb w takiej postaci towarzyszy XVIII-wiecznym wizerunkom Mieszka 111 na terenie klasz-
toru, por. Janusz NOWIŃSKI, „A/a /?o<7oh/eAtwo wńwg/ Ańofwń... Aiegoria rozwoju zakonu cystersów na obrazie
Adama Swacha w krużgankach klasztoru w Lądzie nad Wartą. Najstarszy widok zabudowań lądzkiego opactwa",
Mecn/n/?! C/irAńTmMw 10(2003) nr 2, s. 328. Pojawia się również jako samodzielny herb opactwa, np. na chorągiew-
kach iglic hełmów wież kościoła oraz w kartuszu stiukowym pod pendentywem małej kopuły kościoła. Kompozycja
herbu przypomina również charakterystyczny dia cysterskiej heraldyki szachowany skos, tzw. bełkę św. Bernarda
z Cłairvaux. Trzeba jednak zauważyć, że na herbie św. Bernarda szachowany skos tworzą czarne i czerwone kwadraty
zestawione w dwóch rzędach. Na temat cysterskiej heraldyki zob. Marek L. WÓJCIK, „Heraldyka klasztorów cyster-
skich na Śląsku", [w:] PoAłn /zemTTyka ko-ścmńm. SAm ńnAni, pod red. Krzysztofa SKUPIŃSKIEGO
i ks. Anzelma WEISSA, Warszawa 2004, s. 43-58.