DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Bernhardt, Katja: Inwentaryzacja zabytków sztuki między nauką i polityką: Prusy Zachodnie i Wolne Miasto Gdańsk
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0286
278
KATJA BERNHARDT
^art @ruber un& @rid) ^cpjer
DM MARtENKtRCHE
!N DANZtC
BERE)N)929
g)eutjd)cr^unltbcrtag
7. ÓŻ/Yz/zr/ z.* W//T G7Y/pg7; D/Tgń Dgy.s'gg Die Marienkirche, Pg/7/77, 7929
(D/g Dr///Jg/rParń/gr Jgr Drg/g/? ó2r/<7/ 7)ć///z/'g,
Czę.śg 7; D/g W/YŻ/Z/gAg/? Pr///wg/Tg 77
Tutejsze są szerzej ledwie znane i świat nie poświęca im żadnej troski. Dla nas jednak,
dzieci tej ziemi, są one ważne i niezastąpione"^.
/MM7gMf#rz zr/ńpPMrr /r/Ag/ z/7^M///g/77z/g// //;; /Yzszuz^/i
Po I wojnie światowej, i następujących po niej dziesięcioleciach, obronna i roszczeniowa
postawa pozostała zjawiskiem dominującym wśród niemieckiej części miejscowego społe-
czeństwa. W zachodnich powiatach byłej prowincji Prusy Zachodnie wcielonych po I woj-
nie światowej do niemieckich prowincji Pomorze (Provinz Pommem) i Marchia Graniczna
Poznań - Prusy Zachodnie (Provinz Grenzmark Posen-Westpreuhen), inwentaryzacja zabyt-
ków była już ukończona. Identycznie przedstawiała się pod tym względem sytuacja w po-
wiatach, które po tej wojnie weszły w skład terytorium państwa polskiego. Tych terenów
nie objęły więc akcje inwentaryzacji zabytków podejmowane do chwili wybuchu II wojny
światowej przez stronę polską^. Strona niemiecka natomiast nie zdołała już do roku 1945
podjąć akcji inwentaryzacyjnej w tych częściach obszaru dawnej Prowincji Prusy Zachod-
nie, które jako Regencja Prusy Zachodnie weszły w skład Prowincji Prusy Wschodnie -
czyli miasto Elbląg wraz z powiatem, oraz miasto Malbork łącznie z zamkiem^.
^ Bernhard SCHMID, 7)/'<? Dg/zł/z/a^Wk^ ń/ <7g/^ P/w/az REy/p/Ya/iga azi TaA/Y 7977. Pg/igń/ a// <7;'e P7w/az/'a/-
Do777/7?m70/7 ZM7" PgrwaPaag &/" REy/p/Ya/hycAg/? P/YV/aZ/'a/-A7z/ygg7/ Z// Da/ZZ/g g7Ma%g/ W777 P/YU777Z7a/-Doayg7Ta707',
Danzig, 1915, s. 5.
W sprawie inicjatyw dotyczących inwentaryzacji zabytków w Polsce w okresie międzywojennym patrz: Paweł DET-
TLOF, 0<7óa<7owa /' /Yytaa/Y/c/a zaóyPów a/Y/aYgż/ray w Pońce w /atagń 797<$-7970. 7eo/7a /'ąrałąła, Kraków, 2006,
s. 70-73; Maria KAŁAMAJSKA-SAEED, „The catalogue of the monuments of art in Poland", [w:] Cg77/7*opa, 7 (2007),
z. 1, s. 86-99; Michaela MAREK, „Kunstlandschaften - Nationalkulturen - neue Staaten. Kunsttopographien im óstli-
chen Mitteleuropa im Kontext politischer Bruche", [w:] Dany/ + ą/Y/Deł/a/^ /a &/* yg/zwg/z, 59 (2008), z. 1, s. 57-69.
Bernhard Schmid, po zakończeniu 1 wojny światowej, był nadal konserwatorem zabytków dla tych części dawnej
Prowincji Prusy Zachodnie, które pozostały w granicach Rzeszy Niemieckiej. Część tych terenów, jako regencja Prusy
KATJA BERNHARDT
^art @ruber un& @rid) ^cpjer
DM MARtENKtRCHE
!N DANZtC
BERE)N)929
g)eutjd)cr^unltbcrtag
7. ÓŻ/Yz/zr/ z.* W//T G7Y/pg7; D/Tgń Dgy.s'gg Die Marienkirche, Pg/7/77, 7929
(D/g Dr///Jg/rParń/gr Jgr Drg/g/? ó2r/<7/ 7)ć///z/'g,
Czę.śg 7; D/g W/YŻ/Z/gAg/? Pr///wg/Tg 77
Tutejsze są szerzej ledwie znane i świat nie poświęca im żadnej troski. Dla nas jednak,
dzieci tej ziemi, są one ważne i niezastąpione"^.
/MM7gMf#rz zr/ńpPMrr /r/Ag/ z/7^M///g/77z/g// //;; /Yzszuz^/i
Po I wojnie światowej, i następujących po niej dziesięcioleciach, obronna i roszczeniowa
postawa pozostała zjawiskiem dominującym wśród niemieckiej części miejscowego społe-
czeństwa. W zachodnich powiatach byłej prowincji Prusy Zachodnie wcielonych po I woj-
nie światowej do niemieckich prowincji Pomorze (Provinz Pommem) i Marchia Graniczna
Poznań - Prusy Zachodnie (Provinz Grenzmark Posen-Westpreuhen), inwentaryzacja zabyt-
ków była już ukończona. Identycznie przedstawiała się pod tym względem sytuacja w po-
wiatach, które po tej wojnie weszły w skład terytorium państwa polskiego. Tych terenów
nie objęły więc akcje inwentaryzacji zabytków podejmowane do chwili wybuchu II wojny
światowej przez stronę polską^. Strona niemiecka natomiast nie zdołała już do roku 1945
podjąć akcji inwentaryzacyjnej w tych częściach obszaru dawnej Prowincji Prusy Zachod-
nie, które jako Regencja Prusy Zachodnie weszły w skład Prowincji Prusy Wschodnie -
czyli miasto Elbląg wraz z powiatem, oraz miasto Malbork łącznie z zamkiem^.
^ Bernhard SCHMID, 7)/'<? Dg/zł/z/a^Wk^ ń/ <7g/^ P/w/az REy/p/Ya/iga azi TaA/Y 7977. Pg/igń/ a// <7;'e P7w/az/'a/-
Do777/7?m70/7 ZM7" PgrwaPaag &/" REy/p/Ya/hycAg/? P/YV/aZ/'a/-A7z/ygg7/ Z// Da/ZZ/g g7Ma%g/ W777 P/YU777Z7a/-Doayg7Ta707',
Danzig, 1915, s. 5.
W sprawie inicjatyw dotyczących inwentaryzacji zabytków w Polsce w okresie międzywojennym patrz: Paweł DET-
TLOF, 0<7óa<7owa /' /Yytaa/Y/c/a zaóyPów a/Y/aYgż/ray w Pońce w /atagń 797<$-7970. 7eo/7a /'ąrałąła, Kraków, 2006,
s. 70-73; Maria KAŁAMAJSKA-SAEED, „The catalogue of the monuments of art in Poland", [w:] Cg77/7*opa, 7 (2007),
z. 1, s. 86-99; Michaela MAREK, „Kunstlandschaften - Nationalkulturen - neue Staaten. Kunsttopographien im óstli-
chen Mitteleuropa im Kontext politischer Bruche", [w:] Dany/ + ą/Y/Deł/a/^ /a &/* yg/zwg/z, 59 (2008), z. 1, s. 57-69.
Bernhard Schmid, po zakończeniu 1 wojny światowej, był nadal konserwatorem zabytków dla tych części dawnej
Prowincji Prusy Zachodnie, które pozostały w granicach Rzeszy Niemieckiej. Część tych terenów, jako regencja Prusy