DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Omilanowska-Kiljańczyk, Małgorzata: Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0314
306
MAŁGORZATA OM1LANOWSKA
& Z?7T7777<3 (?71777^<2 ZWU77/7 Pc/e7rS'Z(7W.S'Żą W GE/777.sA/7, /o/. Wzń/orucA ^/ÓZ/o/ek/ G&777.S^7G/ E47V
wówczas drewniany Dworzec Bramy Wyżynnej (Hochetorbahnhof), który wkrótce prze-
jął także obsługę ruchu pasażerskiego otwartej w 1870 r. linii wiodącej z Gdańska przez
Sopot, Słupsk i Koszalin do Szczecina, początkowo obsługiwanej przez stację położoną
bliżej Bramy Oliwskiej (Ohvaertorbahnhof)^.
Hohetorbahnhof (ii. 7) oddany do użytku i października 1867 r. zlokalizowano vis a vis
Bastionu św. Elżbiety, bezpośrednio przy torach kolejowych^. Był skromnym szachulco-
wym budynkiem, dostępnym od zachodu, od dzisiejszej ul. 3-go Maja (wówczas Prome-
nadę) zadaszonymi schodami. W 1872 roku Emil Hoffmann i budowniczy z Wrzeszcza
von Haselberg opracowali projekt rozbudowy tego dworca, planując wzniesienie przy Pro-
menadestrasse piętrowego fachwerkowego budynku z niewielką wieżą zegarową, połą-
czonego kładką przerzuconą nad torami i fosą bezpośrednio z miastem, ale projektu tego
nie zrealizowano^.
W 1872 r. Gdańsk, jak wspomniałam, znalazł się na liście twierdz cesarstwa w katego-
rii ł, co w tym momencie przekreśliło jego szanse na szybkie pozbycie się gorsetu obwa-
łowań. Pewne koncesje na rzecz ułatwienia funkcjonowania miasta ministerstwo wojny
jednak w następnych latach czyniło, zwłaszcza w odniesieniu do poprawy komunikacji.
W 1873 r. władze miejskie zwróciły się do Ministerstwa Wojny o zgodę na poszerzenie
bram: Wyżynnej, Św. Jakuba i Siedleckiej* A Zgodę uzyskano i podjęto prace projektowe.
W następnych latach przeprowadzono także poszerzenie Bramy Oliwskiej^. Doszło też
do poszerzenia i przebudowy pozostałych bram pierścienia zewnętrznego (ii. 8), którym
^ EITNER, „Der Hauptbahnhof in Danzig", Z^rZ/Gń/n// &7* Wr/TeTiuG/zmg', 1922, nr 33, s. 193.
W. PLATT, „Bahnanlagen in und um Danzig", [w:] Durzz/g zrrzz/.sez/zć' Wzz/e/?, Berlin 1908, s. 323.
^ EGER, „Der Hauptbahnhof in Danzig", ZuzzArz/ń/a// &/- /?uz7W7mY7//M7zg, 1922, nr 62, s. 369.
" Rerzc/z/ nG MrzgA/z^aA zzńez^ &zz rG Wzzzr/ aG GGzGz& Zzzgu/eguzz/zaz/ezz WG/ Durzzzg7373, Danzig 1873,
s. 7.
^ Projekty przebudowy bramy z 1873 r. zachowane w Archiwum Państwowym w Gdańsku, Królewska Pruska Fortyfi-
kacja w Gdańsku, sygn. 1121/225.
MAŁGORZATA OM1LANOWSKA
& Z?7T7777<3 (?71777^<2 ZWU77/7 Pc/e7rS'Z(7W.S'Żą W GE/777.sA/7, /o/. Wzń/orucA ^/ÓZ/o/ek/ G&777.S^7G/ E47V
wówczas drewniany Dworzec Bramy Wyżynnej (Hochetorbahnhof), który wkrótce prze-
jął także obsługę ruchu pasażerskiego otwartej w 1870 r. linii wiodącej z Gdańska przez
Sopot, Słupsk i Koszalin do Szczecina, początkowo obsługiwanej przez stację położoną
bliżej Bramy Oliwskiej (Ohvaertorbahnhof)^.
Hohetorbahnhof (ii. 7) oddany do użytku i października 1867 r. zlokalizowano vis a vis
Bastionu św. Elżbiety, bezpośrednio przy torach kolejowych^. Był skromnym szachulco-
wym budynkiem, dostępnym od zachodu, od dzisiejszej ul. 3-go Maja (wówczas Prome-
nadę) zadaszonymi schodami. W 1872 roku Emil Hoffmann i budowniczy z Wrzeszcza
von Haselberg opracowali projekt rozbudowy tego dworca, planując wzniesienie przy Pro-
menadestrasse piętrowego fachwerkowego budynku z niewielką wieżą zegarową, połą-
czonego kładką przerzuconą nad torami i fosą bezpośrednio z miastem, ale projektu tego
nie zrealizowano^.
W 1872 r. Gdańsk, jak wspomniałam, znalazł się na liście twierdz cesarstwa w katego-
rii ł, co w tym momencie przekreśliło jego szanse na szybkie pozbycie się gorsetu obwa-
łowań. Pewne koncesje na rzecz ułatwienia funkcjonowania miasta ministerstwo wojny
jednak w następnych latach czyniło, zwłaszcza w odniesieniu do poprawy komunikacji.
W 1873 r. władze miejskie zwróciły się do Ministerstwa Wojny o zgodę na poszerzenie
bram: Wyżynnej, Św. Jakuba i Siedleckiej* A Zgodę uzyskano i podjęto prace projektowe.
W następnych latach przeprowadzono także poszerzenie Bramy Oliwskiej^. Doszło też
do poszerzenia i przebudowy pozostałych bram pierścienia zewnętrznego (ii. 8), którym
^ EITNER, „Der Hauptbahnhof in Danzig", Z^rZ/Gń/n// &7* Wr/TeTiuG/zmg', 1922, nr 33, s. 193.
W. PLATT, „Bahnanlagen in und um Danzig", [w:] Durzz/g zrrzz/.sez/zć' Wzz/e/?, Berlin 1908, s. 323.
^ EGER, „Der Hauptbahnhof in Danzig", ZuzzArz/ń/a// &/- /?uz7W7mY7//M7zg, 1922, nr 62, s. 369.
" Rerzc/z/ nG MrzgA/z^aA zzńez^ &zz rG Wzzzr/ aG GGzGz& Zzzgu/eguzz/zaz/ezz WG/ Durzzzg7373, Danzig 1873,
s. 7.
^ Projekty przebudowy bramy z 1873 r. zachowane w Archiwum Państwowym w Gdańsku, Królewska Pruska Fortyfi-
kacja w Gdańsku, sygn. 1121/225.