DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Ström, Emilia: Pierścień i nić. Próba atrybucji portretu z Gripsholmu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0037
PIERŚCIEŃ I NIĆ. PRÓBA ATRYBUCJI PORTRETU Z GRIPSHOLMU
31
5. Portret Izabelli Wazówny f?567-75dC,
T 7?. wur 7/tAer f?j, oł. 7566, o A ^A, PT ń x 57, 7 cw,
Z<T77?eł^ó/ew^łz z?<3 Eh weń/, 7rzv. 5P57.
Fot. ZowołFró/ew^łz no Ehweń//ń. MzcAto
Europy północnej uczesanie kobiet przedstawionych na portretach z lat 50. i początku lat
60. XVI w., zazwyczaj zakrywa uszy^ (il. 1, 2).
Szczególną uwagę zwraca w „naszym" portrecie wyeksponowanie sznureczków wią-
żących kołnierz. To samo dostrzega się na zachowanych w Gripshohnie portretach Nilsa,
Eryka i Maurycego Sture, którzy noszą hiszpańskie kołnierze. Czy można stąd wyciągnąć
wniosek, że dama z omawianego obrazu jest z pochodzenia Szwedką, łub była związana ze
szwedzkim dworem? Czy nie przemawia za tym również fakt, że jej hiszpański strój nie jest
czarny, jak było przyjęte na większości dworów europejskich, lecz czerwony, a wiec taki,
j aki nosi na swym wizerunku Eryk XIV? ^ ^ Wysuniętą tu hipotezę wspiera też inne spostrze-
żenie: długi, ciężki łańcuch z krzyżem, zawieszony na piersi damy, przypomina łańcuch na
portrecie Gustawa I Wazy ze zbiorów zamku By stad w Narke^, uważanego za kopię z ok.
1620 malowaną przez Comełiusa Arendtz wg oryginału autorstwa Dominika Verwilta.
Tfrd/ewsA/e Mm/żuńsk/u ru/tM 7565
Przedstawiona na portrecie kobieta nie ma pierścieni na dłoniach, tym bardziej zwraca
więc uwagę jeden, zawieszony na piersi. Pozwala to przypuszczać, że wizerunek został
^ Sposób nałożenia czepeczka Jak również uczesanie bywa różne we Włoszech, Anglii, Rzeczypospolitej Obojga Naro-
dów, Danii oraz krajach niemieckich. W Polsce i na Litwie, a także w Niemczech i Danii kobiety przedstawione na
portretach z ok. 1560 majązwykle uczesanie lub nakrycie głowy zakrywające uszy - por. portrety Jagiellonek wykonane
w warsztacie Łukasza Cranacha St. z Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Na portretach angielskich i włoskich
z tego czasu czepek lub siatka okrywającą włosy umieszczone są na głowie wyżej.
Ann-Sofi TOPELIUS, utstallningskommissarie, Vd<7<7 ocA oAAMP, Nationalmuseums utstallningskatalog nr 589,
Stockholm 16 februari - 19 maj 1996, s. 56-57.
^ GILLGREN, op. cit., s. 65, uważa, że autorem oryginału datowanego na ok. 1558 był Jacob Binek. Na portrecie
Gustawa 1 Wazy ze zbiorów zamku Bystad król wskazuje palcem prawej ręki na zawieszony na szyi łańcuch, którego
ogniwa są prawie identyczne jak w łańcuchu na portrecie nieznanej damy z Gripsholmu.
31
5. Portret Izabelli Wazówny f?567-75dC,
T 7?. wur 7/tAer f?j, oł. 7566, o A ^A, PT ń x 57, 7 cw,
Z<T77?eł^ó/ew^łz z?<3 Eh weń/, 7rzv. 5P57.
Fot. ZowołFró/ew^łz no Ehweń//ń. MzcAto
Europy północnej uczesanie kobiet przedstawionych na portretach z lat 50. i początku lat
60. XVI w., zazwyczaj zakrywa uszy^ (il. 1, 2).
Szczególną uwagę zwraca w „naszym" portrecie wyeksponowanie sznureczków wią-
żących kołnierz. To samo dostrzega się na zachowanych w Gripshohnie portretach Nilsa,
Eryka i Maurycego Sture, którzy noszą hiszpańskie kołnierze. Czy można stąd wyciągnąć
wniosek, że dama z omawianego obrazu jest z pochodzenia Szwedką, łub była związana ze
szwedzkim dworem? Czy nie przemawia za tym również fakt, że jej hiszpański strój nie jest
czarny, jak było przyjęte na większości dworów europejskich, lecz czerwony, a wiec taki,
j aki nosi na swym wizerunku Eryk XIV? ^ ^ Wysuniętą tu hipotezę wspiera też inne spostrze-
żenie: długi, ciężki łańcuch z krzyżem, zawieszony na piersi damy, przypomina łańcuch na
portrecie Gustawa I Wazy ze zbiorów zamku By stad w Narke^, uważanego za kopię z ok.
1620 malowaną przez Comełiusa Arendtz wg oryginału autorstwa Dominika Verwilta.
Tfrd/ewsA/e Mm/żuńsk/u ru/tM 7565
Przedstawiona na portrecie kobieta nie ma pierścieni na dłoniach, tym bardziej zwraca
więc uwagę jeden, zawieszony na piersi. Pozwala to przypuszczać, że wizerunek został
^ Sposób nałożenia czepeczka Jak również uczesanie bywa różne we Włoszech, Anglii, Rzeczypospolitej Obojga Naro-
dów, Danii oraz krajach niemieckich. W Polsce i na Litwie, a także w Niemczech i Danii kobiety przedstawione na
portretach z ok. 1560 majązwykle uczesanie lub nakrycie głowy zakrywające uszy - por. portrety Jagiellonek wykonane
w warsztacie Łukasza Cranacha St. z Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Na portretach angielskich i włoskich
z tego czasu czepek lub siatka okrywającą włosy umieszczone są na głowie wyżej.
Ann-Sofi TOPELIUS, utstallningskommissarie, Vd<7<7 ocA oAAMP, Nationalmuseums utstallningskatalog nr 589,
Stockholm 16 februari - 19 maj 1996, s. 56-57.
^ GILLGREN, op. cit., s. 65, uważa, że autorem oryginału datowanego na ok. 1558 był Jacob Binek. Na portrecie
Gustawa 1 Wazy ze zbiorów zamku Bystad król wskazuje palcem prawej ręki na zawieszony na szyi łańcuch, którego
ogniwa są prawie identyczne jak w łańcuchu na portrecie nieznanej damy z Gripsholmu.