DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Żukowski, Jacek: Architektura okazjonalna na uroczystości zaślubin i koronację Ludwiki Marii Gonzagi w roku 1646
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0060
54
JACEK ŻUKOWSKI
4. VcrgwM.s'x Fu/cA, Ż/70//0 7 Dm/?u,
/7^g/7i6M(y hra/zzy Pyramides
ante Fores Regii hospitii in foro Civitatis
Gedanensis collocatae, 7777ńEz707y/, pap.
żeńe7A, dóA x 3P,3 ów, Mazenw
Aa7^odow6 w ł%7Yxawz'e, 777^ 777W. Gr: Po/.
73373, yb/. GrcA. MVJF
gdańskiego grodu" i „jasnąpochodnią" Ludwika Maria, córka para Francji Karola I Gon-
zagi, księcia mantuańskiego, monseraceńskiego, niwemeńskiego, majeńskiego i retelskie-
go oraz Katarzyny Lotaryńskiej, inaugurowała drogę, której zwieńczenie nastąpiło na
wzgórzu wawelskim kilka miesięcy później. Zachowały się nuty i słowa okolicznościo-
wej pieśni, rozdawanej jako druk ulotny: PrzphqnE AEd/a, por/pźo/ 777'czpw Tm/rzzy wWdJ
barw po7Y77?G7 / Pop7^z6z ////o 7 /'óżćc / ZnJwfko rWor/o, Tiro/L znprzgczn / óńaÓTwpGc-
77777 ó/a.sLow7 D7<27?y /[...] dd'/Y/y D 777 77 o 77a ytYZYŻ/o/ Z707777 /[...] /Mć/rz/o .się ÓG/a/isZ / G/wzE-
7Y7 7777 77.SY'7EŻ .S'M-'0 /?7Y7777y, / EAzy^/EzE/z 7 UWZy.S'/Eo AY777AZp7U'777C yrzpOZg/oÓzE / PrZgE HEzZZą
łEpyoEoAzJAE Motyw słońca, który zdominował wymowę ideową pierwszej bramy, z gi-
gantycznymi, obracającymi się wokół własnej osi posągami Atlasa i Herkulesa (HzYYzy
GzYZ/zEa G PnczE, il. 13 A), wpisywał się w wizję królewskiej pary „rozjaśniającej swym
blaskiem ponure szaty chmur". Na loggi-trybunie głównej (drugiej z kolei)poTtp (il. 3, 4)
dzieci gdańskich patrycjuszy odegrały scenę przyjęcia królowej-Diany przez króla-Feba,
przy akompaniamencie stosownej pieśni (por. aneks 1)^. Na podłuczach bocznych arkad
wyobrażono Słońce z inskrypcją LUCENDO oraz Księżyc z lemmą CRESCENDO. Za-
chowana rycina Jeremiasza Falcka dokumentuje emblematy na cokole trzeciego luku
triumfalnego, wzniesionego przed siedzibą królowej (il. 5, 13 C) - dwa z nich skupiająjak
w soczewce program symboliczny całości (il. 6). Geniuszowi (Władysław) próbującemu
wspiąć się na obelisk ze złotą koroną i wieńcem laurowym pomaga Pallas, bądź też Cnota
(Ludwika) przypinająca mu skrzydła. Pod wizerunkiem Luny umieszczono z kolei obraz
mający jeszcze powrócić tuż przed wawelską koronacją: na tle rozgwieżdżonego nieba
Słońce i Księżyc naprzeciwko siebie, rozdzielone kulą ziemską, z dewizą IUXTA TUAM
ME DIRIGO („Twoja bliskość mną kieruje"). Sąsiedni solamy ikon z lemmą LUCEM
MEAM NON DESERO („Nie rezygnuję z mego światła") J.A. Chrościcki tłumaczy:
„Król Władysław to słońce, którego blasku nie zakryją przejściowe chmury, a jednocze-
śnie cnotliwy małżonek, który osiągnął swój cel"^. Przygotowane z wielką starannością
chorągwie gwardii obywatelskich głosiły emblematycznym językiem chwałę królewskiej
^ 0& zM &777 RE/Fg/RAg?? PmzMg 77777/ Egy/r?ge/*Dg77... PAGEE 7L. .77777/.. Ez77/ow'c77g zWrz/iRg Go7?xT2g7?g, egzemplarz
dołączony do panegyriku: J. Janssonius, &?gg7Ez777 zMgz;777 G AzgMGTM Fo7yM77a7a^^ng AGpIzEs PREEE 7L..g7ZnJo-
vi'gTZg AGErzg..., Gdańsk 1646, Biblioteka Gdańska PAN, sygn. NI 63 4$ adl 10. Por. hasła wyśpiewywane przy akom-
paniamencie puzonów, teorby i innych instrumntów: APGd 300,53/72, s. 321. Na temat przygotowania
okolicznościowych oracji tamże, s. 259.
^ 13 maja 1613 r. Elżbieta Stuartówna triumfalnie wjechała do Amsterdamu. Z/iEzzpAEis' wzniesiony tuż przy
ratuszu (projektu Hendricka de Keysera, z inskrypcjami autorstwa P. C. Hoofta) wieńczyło podium, na którym odegrano
zaślubiny Peleusa i Tetydy, przy akompaniamencie muzyków ukrytych w strukturze, SNOEP, op. cit., s. 34-36.
^ CHROŚCICKI, RvcAowa TZ/iGzYgEM/Y?..., s. 244 podaje skąd zaczerpnięto dewizy z gdańskich bram.
JACEK ŻUKOWSKI
4. VcrgwM.s'x Fu/cA, Ż/70//0 7 Dm/?u,
/7^g/7i6M(y hra/zzy Pyramides
ante Fores Regii hospitii in foro Civitatis
Gedanensis collocatae, 7777ńEz707y/, pap.
żeńe7A, dóA x 3P,3 ów, Mazenw
Aa7^odow6 w ł%7Yxawz'e, 777^ 777W. Gr: Po/.
73373, yb/. GrcA. MVJF
gdańskiego grodu" i „jasnąpochodnią" Ludwika Maria, córka para Francji Karola I Gon-
zagi, księcia mantuańskiego, monseraceńskiego, niwemeńskiego, majeńskiego i retelskie-
go oraz Katarzyny Lotaryńskiej, inaugurowała drogę, której zwieńczenie nastąpiło na
wzgórzu wawelskim kilka miesięcy później. Zachowały się nuty i słowa okolicznościo-
wej pieśni, rozdawanej jako druk ulotny: PrzphqnE AEd/a, por/pźo/ 777'czpw Tm/rzzy wWdJ
barw po7Y77?G7 / Pop7^z6z ////o 7 /'óżćc / ZnJwfko rWor/o, Tiro/L znprzgczn / óńaÓTwpGc-
77777 ó/a.sLow7 D7<27?y /[...] dd'/Y/y D 777 77 o 77a ytYZYŻ/o/ Z707777 /[...] /Mć/rz/o .się ÓG/a/isZ / G/wzE-
7Y7 7777 77.SY'7EŻ .S'M-'0 /?7Y7777y, / EAzy^/EzE/z 7 UWZy.S'/Eo AY777AZp7U'777C yrzpOZg/oÓzE / PrZgE HEzZZą
łEpyoEoAzJAE Motyw słońca, który zdominował wymowę ideową pierwszej bramy, z gi-
gantycznymi, obracającymi się wokół własnej osi posągami Atlasa i Herkulesa (HzYYzy
GzYZ/zEa G PnczE, il. 13 A), wpisywał się w wizję królewskiej pary „rozjaśniającej swym
blaskiem ponure szaty chmur". Na loggi-trybunie głównej (drugiej z kolei)poTtp (il. 3, 4)
dzieci gdańskich patrycjuszy odegrały scenę przyjęcia królowej-Diany przez króla-Feba,
przy akompaniamencie stosownej pieśni (por. aneks 1)^. Na podłuczach bocznych arkad
wyobrażono Słońce z inskrypcją LUCENDO oraz Księżyc z lemmą CRESCENDO. Za-
chowana rycina Jeremiasza Falcka dokumentuje emblematy na cokole trzeciego luku
triumfalnego, wzniesionego przed siedzibą królowej (il. 5, 13 C) - dwa z nich skupiająjak
w soczewce program symboliczny całości (il. 6). Geniuszowi (Władysław) próbującemu
wspiąć się na obelisk ze złotą koroną i wieńcem laurowym pomaga Pallas, bądź też Cnota
(Ludwika) przypinająca mu skrzydła. Pod wizerunkiem Luny umieszczono z kolei obraz
mający jeszcze powrócić tuż przed wawelską koronacją: na tle rozgwieżdżonego nieba
Słońce i Księżyc naprzeciwko siebie, rozdzielone kulą ziemską, z dewizą IUXTA TUAM
ME DIRIGO („Twoja bliskość mną kieruje"). Sąsiedni solamy ikon z lemmą LUCEM
MEAM NON DESERO („Nie rezygnuję z mego światła") J.A. Chrościcki tłumaczy:
„Król Władysław to słońce, którego blasku nie zakryją przejściowe chmury, a jednocze-
śnie cnotliwy małżonek, który osiągnął swój cel"^. Przygotowane z wielką starannością
chorągwie gwardii obywatelskich głosiły emblematycznym językiem chwałę królewskiej
^ 0& zM &777 RE/Fg/RAg?? PmzMg 77777/ Egy/r?ge/*Dg77... PAGEE 7L. .77777/.. Ez77/ow'c77g zWrz/iRg Go7?xT2g7?g, egzemplarz
dołączony do panegyriku: J. Janssonius, &?gg7Ez777 zMgz;777 G AzgMGTM Fo7yM77a7a^^ng AGpIzEs PREEE 7L..g7ZnJo-
vi'gTZg AGErzg..., Gdańsk 1646, Biblioteka Gdańska PAN, sygn. NI 63 4$ adl 10. Por. hasła wyśpiewywane przy akom-
paniamencie puzonów, teorby i innych instrumntów: APGd 300,53/72, s. 321. Na temat przygotowania
okolicznościowych oracji tamże, s. 259.
^ 13 maja 1613 r. Elżbieta Stuartówna triumfalnie wjechała do Amsterdamu. Z/iEzzpAEis' wzniesiony tuż przy
ratuszu (projektu Hendricka de Keysera, z inskrypcjami autorstwa P. C. Hoofta) wieńczyło podium, na którym odegrano
zaślubiny Peleusa i Tetydy, przy akompaniamencie muzyków ukrytych w strukturze, SNOEP, op. cit., s. 34-36.
^ CHROŚCICKI, RvcAowa TZ/iGzYgEM/Y?..., s. 244 podaje skąd zaczerpnięto dewizy z gdańskich bram.