DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Sinkowska, Anna: The Flemish school in the drawings collection of Henryk Lubomirski (1777-1850)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0126
120
ANNA SlNKOWSKA
..La nature meme". Pod pojęciem tym rozumiał bez-
krytyczne naśladowanie natury.
Omówienie zawartości ózko/y A/a/umiJzkie/ na
podstawie selekcji rysunków według proponowane-
go przez d'ArgenviHe podziału na rodzaje (szkice,
rysunki wykończone lub finalne, rysunki akademic-
kie oraz rysunki projektowe, tak zwane cartons) ma
na celu określenie możliwych preferencji Lubomir-
skiego w zakresie mistrzów flamandzkich i holen-
derskich. Z wymienionych rodzajów rysunków brak
jest rysunków akademickich i cartons.
Do szkiców z XVI wieku zaliczyć można rysu-
nek ze świętą rodziną (il. 4). Według inwentarza ry-
sunek ten przypisany jest Hendrickowi Goltzius
(1558-1617).W katalogu Ossolinuem z 1998 r.,po-
daje się nazwisko nieznanego malarza Jacquesa Ta-
eye oraz sugeruje podobieństwo stylu zarówno Golt-
ziusa jak i Abrahama Bloemaert (1564-1651).
Manierystycznie potraktowana linia konturu wyka-
zuje podobieństwo z rysunkiem Bartholomeus
Sprangera (il. 5) także w zbiorze Lubomirskiego, ale
nie w ózkoA A/nnn/nhzkA/ lecz w AAw/erkA/. Ale-
goryczne przedstawienie postaci ludzkiej zdradza
wpływy sztuki włoskiej. Poza Sprangerem także ry-
sunki innych manierystów objęte są w szkole nie-
mieckiej (Hans Vredeman de Vries, Hans van Aken).
W galerii habsburgskiej w Wiedniu powyższych mi-
strzów wymienia się również w szkole niemieckiej.
Do szkiców z XVII wieku zaliczyć można rysunek
piórkiem 7nv/w/A2o/z/okenzzn. przypisywany obec-
nie (ze znakiem zapytania) Carlowi Fabritiusowi
(1622-1654) (il. 6). Według inwentarza rysunek ten
umieszczony był w grupie Rembrandta (annex 2).
Z uwagi na rodzaj tematu przedstawienia, w tej gru-
pie umieszczone są rysunki ze scenami biblijnymi
i mitologicznymi, następnie kobiet z dziećmi, staru-
szek, oraz studia pejzażu.D'ArgenviHe zaliczał do
studiów wszystkie rysunki wykonane z natury
(odn.57). Przykładem szkicowo potraktowanego
studium w grupie Rembrandta jest rysunek kobiety
podtrzymującej dziecko (il. 7) oraz rysunek pejza-
żowy HłWok przez rzekę zbłMte/ (il.8). Większość
pejzaży Rembrandta to także studia, przy czym
wspomniany IHVokprzezrzekqH/nVe/ znacznie róż-
ni się starannością wykonania od studium czarną
kredkąNnnnń/ wśróuGaroA' (il.9). Poza grupą Rem-
brandta także wiele rysunków z XVII wieku można
zaliczyć do studiów, na przykład rysunek przedsta-
wiający leżącego byka. (il. 10).
Porównując R?Jokprzez rzekę zb?M7e/z rysun-
kiem drogi przez wydmy Comelisa van der Schalc-
ke (1611-1671), malarza z Haarlemu, widoczna jest
różnica w potraktowaniu pejzażu (il. 11). Zgodnie
z definicja d'Argenvilla rysunek Van der Schalcke
umieścić można w grupie rysunków wykończonych
lub finalnych. Być może ze względu na zastosowaną
idealizację rysunek ten bardziej nadawał się do
szkoły niemieckiej?
Według R. de Piłeś w rysunku Rembrandta nie
ma poprawności anatomicznej, elegancji czy wzoro-
wania się na sztuce klasycznej lecz wierne naśla-
downictwo natury. Godne podziwu są jedynie jego
zdolności kompozycyjne i kolorystyka. Jak wspo-
mniano R. de Piles ocenił sztukę rysunku Rembrandta
na 6, przyznając Rafaelowi 18 punktów. Identyczną
ocenę spotykamy u Stanisława Kostki Potockiego.
Łuszczkiewicz, prawie dwadzieścia lat po śmierci
Lubomirskiego wycenił wszystkie rysunki Rem-
brandta na 6 centów z wyjątkiem starannie potrakto-
wanego studium kanału, który to oszacował na 15
centów (annex 2).
Do rysunków finalnych łub wykończonych
w ózko/e A/nwnnJz/ę/ można by zaliczyć rysunek
przedstawiający Św. Jana Ewangelistę, najstarszy
w tej szkole (il. 2) oraz rysunek obecnie autorstwa
Franęois Cloueta (1515/20-1572), według inwenta-
rza przypisany Quinten Massysowi (1466-1530)
(ił. 3). Łuszczkiewicz wycenił ten ostatni na 2 flore-
ny i 50 centów, jest to najdroższy rysunek w tej szko-
le. Także do rysunków wykończonych należą rysun-
ki ze wspomnianej grupy Maertena de Vos. Rysunki
te były wykonane jako projekty do rycin dla braci
Sadeler (il. 1 i 12) (odn.72). Grupa ta jest reprezen-
tacyjna jeśli chodzi o dorobek artysty z okresu lat
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVI wieku.
Modne w tym czasie sceny religijne podkreślały
cnoty kobiet, jak w przypadku Zuzanny cechy ideal-
nej małżonki.
Z uwagi na rodzaj rysunków w .Sz/ro/e A/mnm:<7z-
k/ę/ nie wydaje się, aby jakiś ilościowo przeważał,
niemniej jedank wybitnie uwidoczniają się studia
z natury, z grupą Rembrandta na czele. Grupa ta sta-
nowi prawie jedną trzecią objętości tej szkoły fla-
mandzkiej. Można by zatem założyć, że zgodnie
z poglądami R. de Piles, d'ArgenviHe i Mariette mia-
ła ona oddać właściwości „La nature męme". Prefe-
rencja rysunków Rembrandta dowodzi znajomści
sztuki rysunku co potwierdził Otto Benesch włącza-
jąc 19 rysunków z tej grupy do katalogu raisonne
(odnośnik. 74). Natomiast porządek zbioru, świad-
czy o dobrej orientacji Lubomirskiego w zakresie
ówczesnej historii sztuki. Na podstawie dokonanej
analizy należałoby zatem uznać Lubomirskiego za
prawdziwego konesera sztuki i poświęcić jego ko-
lekcji dalsze badania.
ANNA SlNKOWSKA
..La nature meme". Pod pojęciem tym rozumiał bez-
krytyczne naśladowanie natury.
Omówienie zawartości ózko/y A/a/umiJzkie/ na
podstawie selekcji rysunków według proponowane-
go przez d'ArgenviHe podziału na rodzaje (szkice,
rysunki wykończone lub finalne, rysunki akademic-
kie oraz rysunki projektowe, tak zwane cartons) ma
na celu określenie możliwych preferencji Lubomir-
skiego w zakresie mistrzów flamandzkich i holen-
derskich. Z wymienionych rodzajów rysunków brak
jest rysunków akademickich i cartons.
Do szkiców z XVI wieku zaliczyć można rysu-
nek ze świętą rodziną (il. 4). Według inwentarza ry-
sunek ten przypisany jest Hendrickowi Goltzius
(1558-1617).W katalogu Ossolinuem z 1998 r.,po-
daje się nazwisko nieznanego malarza Jacquesa Ta-
eye oraz sugeruje podobieństwo stylu zarówno Golt-
ziusa jak i Abrahama Bloemaert (1564-1651).
Manierystycznie potraktowana linia konturu wyka-
zuje podobieństwo z rysunkiem Bartholomeus
Sprangera (il. 5) także w zbiorze Lubomirskiego, ale
nie w ózkoA A/nnn/nhzkA/ lecz w AAw/erkA/. Ale-
goryczne przedstawienie postaci ludzkiej zdradza
wpływy sztuki włoskiej. Poza Sprangerem także ry-
sunki innych manierystów objęte są w szkole nie-
mieckiej (Hans Vredeman de Vries, Hans van Aken).
W galerii habsburgskiej w Wiedniu powyższych mi-
strzów wymienia się również w szkole niemieckiej.
Do szkiców z XVII wieku zaliczyć można rysunek
piórkiem 7nv/w/A2o/z/okenzzn. przypisywany obec-
nie (ze znakiem zapytania) Carlowi Fabritiusowi
(1622-1654) (il. 6). Według inwentarza rysunek ten
umieszczony był w grupie Rembrandta (annex 2).
Z uwagi na rodzaj tematu przedstawienia, w tej gru-
pie umieszczone są rysunki ze scenami biblijnymi
i mitologicznymi, następnie kobiet z dziećmi, staru-
szek, oraz studia pejzażu.D'ArgenviHe zaliczał do
studiów wszystkie rysunki wykonane z natury
(odn.57). Przykładem szkicowo potraktowanego
studium w grupie Rembrandta jest rysunek kobiety
podtrzymującej dziecko (il. 7) oraz rysunek pejza-
żowy HłWok przez rzekę zbłMte/ (il.8). Większość
pejzaży Rembrandta to także studia, przy czym
wspomniany IHVokprzezrzekqH/nVe/ znacznie róż-
ni się starannością wykonania od studium czarną
kredkąNnnnń/ wśróuGaroA' (il.9). Poza grupą Rem-
brandta także wiele rysunków z XVII wieku można
zaliczyć do studiów, na przykład rysunek przedsta-
wiający leżącego byka. (il. 10).
Porównując R?Jokprzez rzekę zb?M7e/z rysun-
kiem drogi przez wydmy Comelisa van der Schalc-
ke (1611-1671), malarza z Haarlemu, widoczna jest
różnica w potraktowaniu pejzażu (il. 11). Zgodnie
z definicja d'Argenvilla rysunek Van der Schalcke
umieścić można w grupie rysunków wykończonych
lub finalnych. Być może ze względu na zastosowaną
idealizację rysunek ten bardziej nadawał się do
szkoły niemieckiej?
Według R. de Piłeś w rysunku Rembrandta nie
ma poprawności anatomicznej, elegancji czy wzoro-
wania się na sztuce klasycznej lecz wierne naśla-
downictwo natury. Godne podziwu są jedynie jego
zdolności kompozycyjne i kolorystyka. Jak wspo-
mniano R. de Piles ocenił sztukę rysunku Rembrandta
na 6, przyznając Rafaelowi 18 punktów. Identyczną
ocenę spotykamy u Stanisława Kostki Potockiego.
Łuszczkiewicz, prawie dwadzieścia lat po śmierci
Lubomirskiego wycenił wszystkie rysunki Rem-
brandta na 6 centów z wyjątkiem starannie potrakto-
wanego studium kanału, który to oszacował na 15
centów (annex 2).
Do rysunków finalnych łub wykończonych
w ózko/e A/nwnnJz/ę/ można by zaliczyć rysunek
przedstawiający Św. Jana Ewangelistę, najstarszy
w tej szkole (il. 2) oraz rysunek obecnie autorstwa
Franęois Cloueta (1515/20-1572), według inwenta-
rza przypisany Quinten Massysowi (1466-1530)
(ił. 3). Łuszczkiewicz wycenił ten ostatni na 2 flore-
ny i 50 centów, jest to najdroższy rysunek w tej szko-
le. Także do rysunków wykończonych należą rysun-
ki ze wspomnianej grupy Maertena de Vos. Rysunki
te były wykonane jako projekty do rycin dla braci
Sadeler (il. 1 i 12) (odn.72). Grupa ta jest reprezen-
tacyjna jeśli chodzi o dorobek artysty z okresu lat
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVI wieku.
Modne w tym czasie sceny religijne podkreślały
cnoty kobiet, jak w przypadku Zuzanny cechy ideal-
nej małżonki.
Z uwagi na rodzaj rysunków w .Sz/ro/e A/mnm:<7z-
k/ę/ nie wydaje się, aby jakiś ilościowo przeważał,
niemniej jedank wybitnie uwidoczniają się studia
z natury, z grupą Rembrandta na czele. Grupa ta sta-
nowi prawie jedną trzecią objętości tej szkoły fla-
mandzkiej. Można by zatem założyć, że zgodnie
z poglądami R. de Piles, d'ArgenviHe i Mariette mia-
ła ona oddać właściwości „La nature męme". Prefe-
rencja rysunków Rembrandta dowodzi znajomści
sztuki rysunku co potwierdził Otto Benesch włącza-
jąc 19 rysunków z tej grupy do katalogu raisonne
(odnośnik. 74). Natomiast porządek zbioru, świad-
czy o dobrej orientacji Lubomirskiego w zakresie
ówczesnej historii sztuki. Na podstawie dokonanej
analizy należałoby zatem uznać Lubomirskiego za
prawdziwego konesera sztuki i poświęcić jego ko-
lekcji dalsze badania.