DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Znowu o małpie, lwie i paralityku ...
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0223
POLEMIKA
217
2. Benedictus Deus, w rękopAze Jumeyu /u Pu/mcru, Omne Bonum, LozzJyzr, oko/o 7db0 - 73 7d
(Lo77<Tp77, TłzńfAń Lzóz^uzy, Royu/ d 77 L7, k. 7dy)
(s. 5) zdaniem Jurkowlańca utrudnia identyfikację
wielu wizerunków stanowiących rzeźbiarską deko-
rację prezbiterium kościoła Mariackiego. Niemniej
jednak, bez szczegółowych studiów, przy pomocy
ikonografii astrologicznej, można rozpoznać nastę-
pujące wizerunki.
Głowa lwa (Zwornik okna N. 1, il. 11) towarzy-
szy (gr. puzYzzzuzW/cm) pierwszemu dekanowi Panny
(Paryż, lat. 7330, k. 19r ; Monachium, Clm.826,
k. 14vc) oraz stanowi 1 stopień znaku zodiakalnego
Lwa (Watykan, Reg. lat. 1283a, k. 4v). Poniżej dru-
giej głowy lwa (Zwornik okna N. 3, il. 20) wyrzeź-
biono psa, a wizerunek przedstawia zapewne 15
stopień zodiakalnego Lwa, w którym występuje
gwiazdozbiór Mały Pies, towarzyszący (gr.p<27*u77u-
fe/Zo/7) znakowi Lwa (Johannes Angelus, Asy/Wu-
ńńi777 ^/<377M777, Augsburg 1488).
Wizerunki postaci wspierających się na kiju lub
lasce często występują jako stopnie różnych znaków
zodiaku. Rzeźbie stanowiącej wspornik (konsola N.
3a, il. 16, 17), określanej w literaturze jako kaleka
lub paralityk, najbliższy wydaje się wizerunek 24
stopnia zodiakalnego Byka, opisany jako „Mężczy-
zna zgarbiony, który podpiera się kijem" (Johannes
Angelus, AWiNańzMzzz p/u77z.zz77, Augsburg 1488).
Częstym przedstawieniem w ikonografii astrolo-
gicznej są wizerunki nagich, łysych postaci, które
mogą wyobrażać planety, gwiazdozbiory (Marsjasz,
* Jurkowlaniec stara się zidentyfikować roślinność towa-
rzyszącą tej postaci jako liście bluszczu i winorośli. W
traktatach astrologicznych planetom przyporządkowywa-
no kamienie, ptaki, zwierzęta, drzewa i rośliny, a winorośl
sfera perska ; Paiyż, lat. 7330, k. 17r) lub stopnie
znaków zodiaku. Rzeźba łysej postaci o dużych
uszach (zwornik okna S.4, il. 3), określona przez
Autora jako ópmurzo, jest uszkodzona i nie wyklu-
czone, że siedziała na zwierzęciu, a jeśli tak to mo-
gła przedstawiać lii 12 stopień Strzelca*.
Wizerunek trzech siedzących nagich postaci,
wykonujących rozmaite gesty rękami może razem
przedstawiać jedną z planet dekanicznych, czyli
Merkurego jako planetę rządzącą pierwszym deka-
nem Strzelca (Kraków, 793, k. 196r). Poniżej tego
potrójnego wizerunku przypadają jednak trzy wize-
runki znaków zodiaku: Baran z zakręconymi roga-
mi, Lew i człowiek z dzbanem czyli Wodnik.
Ponieważ rzeźbiarz pokreślił wyraźny związek mię-
dzy umieszczonymi poniżej znakami zodiaku, a sie-
dzącymi powyżej nagimi postaciami, co widoczne
jest szczególnie w przypadku Barana, któiy dotyka
nogi siedzącego, można przypuszczać, że są to pla-
nety, które mają swój dom dzienny w tych znakach:
Mars w Baranie, Słońce w Lwie, Saturn w Wodniku.
Saturn to upadający mężczyzna, który wspiera
się na prawej ręce, a za nim widoczny jest baran
(zwornik okna N. 2, il. 12). Opisana poza może ob-
razować znane w astrologii pojęcia Cu.n/.s' tzn. sytu-
ację, kiedy planeta znajdzie się nie w swoim domu:
byłby więc to Saturn w znaku Barana (Londyn, Slo-
ane 3983, k. 33v).
przyporządkowana była Słońcu (TTze Tłcgzzzzzzzzg o/* RA-
&)777. 477 AWWogZCu/ 7zTUtAg ńy AAvz/7U777 1077 77z/Y?, ed.
R. Levy, F. Cantera, Paris 1939, s. 198).
217
2. Benedictus Deus, w rękopAze Jumeyu /u Pu/mcru, Omne Bonum, LozzJyzr, oko/o 7db0 - 73 7d
(Lo77<Tp77, TłzńfAń Lzóz^uzy, Royu/ d 77 L7, k. 7dy)
(s. 5) zdaniem Jurkowlańca utrudnia identyfikację
wielu wizerunków stanowiących rzeźbiarską deko-
rację prezbiterium kościoła Mariackiego. Niemniej
jednak, bez szczegółowych studiów, przy pomocy
ikonografii astrologicznej, można rozpoznać nastę-
pujące wizerunki.
Głowa lwa (Zwornik okna N. 1, il. 11) towarzy-
szy (gr. puzYzzzuzW/cm) pierwszemu dekanowi Panny
(Paryż, lat. 7330, k. 19r ; Monachium, Clm.826,
k. 14vc) oraz stanowi 1 stopień znaku zodiakalnego
Lwa (Watykan, Reg. lat. 1283a, k. 4v). Poniżej dru-
giej głowy lwa (Zwornik okna N. 3, il. 20) wyrzeź-
biono psa, a wizerunek przedstawia zapewne 15
stopień zodiakalnego Lwa, w którym występuje
gwiazdozbiór Mały Pies, towarzyszący (gr.p<27*u77u-
fe/Zo/7) znakowi Lwa (Johannes Angelus, Asy/Wu-
ńńi777 ^/<377M777, Augsburg 1488).
Wizerunki postaci wspierających się na kiju lub
lasce często występują jako stopnie różnych znaków
zodiaku. Rzeźbie stanowiącej wspornik (konsola N.
3a, il. 16, 17), określanej w literaturze jako kaleka
lub paralityk, najbliższy wydaje się wizerunek 24
stopnia zodiakalnego Byka, opisany jako „Mężczy-
zna zgarbiony, który podpiera się kijem" (Johannes
Angelus, AWiNańzMzzz p/u77z.zz77, Augsburg 1488).
Częstym przedstawieniem w ikonografii astrolo-
gicznej są wizerunki nagich, łysych postaci, które
mogą wyobrażać planety, gwiazdozbiory (Marsjasz,
* Jurkowlaniec stara się zidentyfikować roślinność towa-
rzyszącą tej postaci jako liście bluszczu i winorośli. W
traktatach astrologicznych planetom przyporządkowywa-
no kamienie, ptaki, zwierzęta, drzewa i rośliny, a winorośl
sfera perska ; Paiyż, lat. 7330, k. 17r) lub stopnie
znaków zodiaku. Rzeźba łysej postaci o dużych
uszach (zwornik okna S.4, il. 3), określona przez
Autora jako ópmurzo, jest uszkodzona i nie wyklu-
czone, że siedziała na zwierzęciu, a jeśli tak to mo-
gła przedstawiać lii 12 stopień Strzelca*.
Wizerunek trzech siedzących nagich postaci,
wykonujących rozmaite gesty rękami może razem
przedstawiać jedną z planet dekanicznych, czyli
Merkurego jako planetę rządzącą pierwszym deka-
nem Strzelca (Kraków, 793, k. 196r). Poniżej tego
potrójnego wizerunku przypadają jednak trzy wize-
runki znaków zodiaku: Baran z zakręconymi roga-
mi, Lew i człowiek z dzbanem czyli Wodnik.
Ponieważ rzeźbiarz pokreślił wyraźny związek mię-
dzy umieszczonymi poniżej znakami zodiaku, a sie-
dzącymi powyżej nagimi postaciami, co widoczne
jest szczególnie w przypadku Barana, któiy dotyka
nogi siedzącego, można przypuszczać, że są to pla-
nety, które mają swój dom dzienny w tych znakach:
Mars w Baranie, Słońce w Lwie, Saturn w Wodniku.
Saturn to upadający mężczyzna, który wspiera
się na prawej ręce, a za nim widoczny jest baran
(zwornik okna N. 2, il. 12). Opisana poza może ob-
razować znane w astrologii pojęcia Cu.n/.s' tzn. sytu-
ację, kiedy planeta znajdzie się nie w swoim domu:
byłby więc to Saturn w znaku Barana (Londyn, Slo-
ane 3983, k. 33v).
przyporządkowana była Słońcu (TTze Tłcgzzzzzzzzg o/* RA-
&)777. 477 AWWogZCu/ 7zTUtAg ńy AAvz/7U777 1077 77z/Y?, ed.
R. Levy, F. Cantera, Paris 1939, s. 198).