DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Jasińska, Anna: Grupa portretów profesorów Akademii Krakowskiej malowanych przez Jana Trycjusza: Badania technologiczne i ich znaczenie dla atrybucji obrazów
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0232
226
Anna Jasińska
Trzecim portretem z grupy ósmej jest wizerunek profesora Szymona St. Makowskiego
(ok. 1612-1683; il. 4). Jak poprzednie obrazy malowany farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 91,5><73 cm (nr inw. MUJ 2624)24. Szymon Stanisław Makowski był profe-
sorem teologii Akademii Krakowskiej, jej wielokrotnym rektorem, sekretarzem królew-
skim25. W czasie „potopu szwedzkiego" odmówił złożenia przysięgi na wierność królowi
Szwecji Karolowi Gustawowi. W trakcie okupacji Krakowa wygłaszał polityczne kaza-
nia, uczestniczył w antyszwedzkim sprzysiężeniu. W roku 1668 po raz pierwszy został
wybrany na urząd rektora. Funkcję tę pełnił wielokrotnie, po raz ostatni w roku 1682.
29 stycznia 1676 r. jako rektor witał przybywającego na koronację króla Jana III. W 1681 r.
zatwierdził ustanowienie 20 października dniem uroczystości uniwersyteckich ku czci
błogosławionego Jana Kantego. Tradycja uroczystości trwa do dziś, odprawiana rokrocz-
nie 20 października w mieszkaniu Jana Kantego w Collegium Maius. Makowski przeka-
zał do Biblioteki Collegium Maius swój cenny zbiór ksiąg, który „Rozmiarami
i bibliofilskim rozmachem przewyższa dotychczasowe darowizny"26.
Podobnie jak poprzednie, i ten wizerunek należy do grupy najlepszych portretów pro-
fesorów Akademii Krakowskiej. Przedstawia profesora do pasa, w lekkim ujęciu en trois
quarts, zwróconego w prawą stronę, Twarz potraktowana indywidualnie, uchwycona
w momencie pewnego zamyślenia, a jednocześnie ruchu i niepokoju. Model patrzy przed
siebie, składając wargi w lekkim grymasie. Ubrany jest w czarną togę z peleryną podbitą
czerwoną tkaniną, na piersiach biały mucet, na głowie czarna piuska. Na tle omawianego
zbioru wyróżnia się kameralnym ujęciem, jak również swobodną manierą malowania.
Postać profesora wpisana została w owalną ramę. Na niej, w górnej części, napis; M.Si-
mon Makowski S. Th. D Can. Cra.( Sacrae Theologiae Doctor Canonicus Cracoviensis)
Obiit A;D; 1683. Z prawej strony, na linii szyi, inskrypcja: Anno Dni 1668. Aetatis. Płótno
zostało przycięte wzdłuż dolnej krawędzi. Pomniejszenie formatu spowodowało lekkie
zachwianie kompozycji oraz zmieniło układ dłoni opartej u podstawy owalu namalowanej
ramy. Badania konserwatorskie wykazały, że oryginalnej warstwy malarskiej zachowało
się około 90%27.
Portret po raz pierwszy został przebadany w ramach grantu dotyczącego nowożytnych
portretów profesorów Akademii Krakowskiej28. Mycielski uważał go za „malowany pod
wpływami holenderskimi"29, Bularz-Różycka zaś przypisała nieznanemu autorowi30.
Wizerunek profesora Stanisława Bieżanowskiego (1628-1693; il. 5) jest czwartym
i ostatnim z omawianej grupy. Malowany farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
116x80,5 cm (nr inw. MUJ 2044)31. Był profesorem Akademii Krakowskiej, wierszopi-
sem i historykiem. Wskutek nadmiernego czytania i słabego od urodzenia wzroku Bieża-
nowski zaniewidział w wieku 22 lat, w roku 1650. W 1689 r. wybrany został na
historiografa uniwersytetu. Opiekę i rewizjęjego pracy powierzono profesorom Marcino-
wi Winklerowi, Sebastianowi Piskorskiemu oraz Franciszkowi Tokarskiemu. Bieżanow-
ski należał do najpłodniejszych polskich pisarzy w XVII w. Pisał głównie panegiryki. Był
24 Nowożytne portrety..., s. 321-324.
25 PIETRZYK, op. cit., s. 194.
26 ZATHEY, LEWICKA-KAMIŃSKA, HAJDUKIEWICZ, op. cit., s. 354.
27 SKALMIERSKA, op. cit., Grupa 8, nr 6.
28 JASIŃSKA, op. cit., Grupa 8, nr 6; Nowożytne portrety, s. 321-325.
29 MYCIELSKI, op. cit., s. 7, poz. 30.
30 Karta katalogu naukowego MUJ, nr dz. 572/1.
31 Nowożytne portrety..., s. 330-337.
Anna Jasińska
Trzecim portretem z grupy ósmej jest wizerunek profesora Szymona St. Makowskiego
(ok. 1612-1683; il. 4). Jak poprzednie obrazy malowany farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 91,5><73 cm (nr inw. MUJ 2624)24. Szymon Stanisław Makowski był profe-
sorem teologii Akademii Krakowskiej, jej wielokrotnym rektorem, sekretarzem królew-
skim25. W czasie „potopu szwedzkiego" odmówił złożenia przysięgi na wierność królowi
Szwecji Karolowi Gustawowi. W trakcie okupacji Krakowa wygłaszał polityczne kaza-
nia, uczestniczył w antyszwedzkim sprzysiężeniu. W roku 1668 po raz pierwszy został
wybrany na urząd rektora. Funkcję tę pełnił wielokrotnie, po raz ostatni w roku 1682.
29 stycznia 1676 r. jako rektor witał przybywającego na koronację króla Jana III. W 1681 r.
zatwierdził ustanowienie 20 października dniem uroczystości uniwersyteckich ku czci
błogosławionego Jana Kantego. Tradycja uroczystości trwa do dziś, odprawiana rokrocz-
nie 20 października w mieszkaniu Jana Kantego w Collegium Maius. Makowski przeka-
zał do Biblioteki Collegium Maius swój cenny zbiór ksiąg, który „Rozmiarami
i bibliofilskim rozmachem przewyższa dotychczasowe darowizny"26.
Podobnie jak poprzednie, i ten wizerunek należy do grupy najlepszych portretów pro-
fesorów Akademii Krakowskiej. Przedstawia profesora do pasa, w lekkim ujęciu en trois
quarts, zwróconego w prawą stronę, Twarz potraktowana indywidualnie, uchwycona
w momencie pewnego zamyślenia, a jednocześnie ruchu i niepokoju. Model patrzy przed
siebie, składając wargi w lekkim grymasie. Ubrany jest w czarną togę z peleryną podbitą
czerwoną tkaniną, na piersiach biały mucet, na głowie czarna piuska. Na tle omawianego
zbioru wyróżnia się kameralnym ujęciem, jak również swobodną manierą malowania.
Postać profesora wpisana została w owalną ramę. Na niej, w górnej części, napis; M.Si-
mon Makowski S. Th. D Can. Cra.( Sacrae Theologiae Doctor Canonicus Cracoviensis)
Obiit A;D; 1683. Z prawej strony, na linii szyi, inskrypcja: Anno Dni 1668. Aetatis. Płótno
zostało przycięte wzdłuż dolnej krawędzi. Pomniejszenie formatu spowodowało lekkie
zachwianie kompozycji oraz zmieniło układ dłoni opartej u podstawy owalu namalowanej
ramy. Badania konserwatorskie wykazały, że oryginalnej warstwy malarskiej zachowało
się około 90%27.
Portret po raz pierwszy został przebadany w ramach grantu dotyczącego nowożytnych
portretów profesorów Akademii Krakowskiej28. Mycielski uważał go za „malowany pod
wpływami holenderskimi"29, Bularz-Różycka zaś przypisała nieznanemu autorowi30.
Wizerunek profesora Stanisława Bieżanowskiego (1628-1693; il. 5) jest czwartym
i ostatnim z omawianej grupy. Malowany farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
116x80,5 cm (nr inw. MUJ 2044)31. Był profesorem Akademii Krakowskiej, wierszopi-
sem i historykiem. Wskutek nadmiernego czytania i słabego od urodzenia wzroku Bieża-
nowski zaniewidział w wieku 22 lat, w roku 1650. W 1689 r. wybrany został na
historiografa uniwersytetu. Opiekę i rewizjęjego pracy powierzono profesorom Marcino-
wi Winklerowi, Sebastianowi Piskorskiemu oraz Franciszkowi Tokarskiemu. Bieżanow-
ski należał do najpłodniejszych polskich pisarzy w XVII w. Pisał głównie panegiryki. Był
24 Nowożytne portrety..., s. 321-324.
25 PIETRZYK, op. cit., s. 194.
26 ZATHEY, LEWICKA-KAMIŃSKA, HAJDUKIEWICZ, op. cit., s. 354.
27 SKALMIERSKA, op. cit., Grupa 8, nr 6.
28 JASIŃSKA, op. cit., Grupa 8, nr 6; Nowożytne portrety, s. 321-325.
29 MYCIELSKI, op. cit., s. 7, poz. 30.
30 Karta katalogu naukowego MUJ, nr dz. 572/1.
31 Nowożytne portrety..., s. 330-337.