DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Recenzje
DOI article:Rupiewicz, Romana: Lenda medii aevi: Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania$dRed$dJanusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Ląd-Poznań-Warszawa 2015, ss. 167, il.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0575
Recenzje
565
4. Relikwia głowy okryta tkaniną herbową, stan przed demontażem i konserwacją. Fot. J. Nowiński
w której badacz widzi symbole maryjne lub chrysto-
logiczne. Postać Anioła (archanioła Michała?) za-
mieszczona na zworniku w przęśle pierwotnie otwie-
rającym się na lavabo, miała chronić dusze mnichów
przed złem; świnia na wsporniku przy wejściu do re-
fektarza przestrzegała przed grzechem obżarstwa.
Badacz podkreślił, że szczególne miejsce na ma-
pie obiektów średniowiecznych w Polsce zajmuje
kapitularz lądzki z bogatym zespołem zworników
i wsporników. W rysunku sklepienia odczytał sze-
ścioramienną gwiazdę, oktogon i trój-promienie.
W analizie Miedziaka brakuje rozwinięcia symboliki
niektórych figur i znaków o mistycznym wręcz zna-
czeniu, zwłaszcza w kontekście Pisma Świętego i li-
teratury patrystycznej. Autor uznał, że zworniki ka-
pitularza - poza walorami estetycznymi - nie
układają się w jakiś szczególny klucz ideowy. Lwy,
liściaste rozety, lilie czy też baldachimy są znakami
wieloznacznymi. Można się z tym zgodzić, bo czym-
że miałby być zwornik z postacią diabła zamiesz-
czony nad siedziskiem opata? Badacz słusznie
wskazał, że jedynym zwornikiem niosącym treści
semantyczne jest baldachim zamieszczony nad wej-
ściem do kapitularza. Wydaje się jednak, że przed-
stawione argumenty wymagają pogłębionych badań.
Czy twarz młodzieńca i starca nie mogłaby być uka-
zaniem etapów życia ludzkiego? Gdyby zaś uznać
za Robertem Kunkelem, że żebra spływające na cen-
tralny filar ewokują dwunastu apostołów, to czy
rzeźba architektoniczna nie powinna być związana
4 Konserwację tkanin dekorujących wybrane cztery reli-
kwie głów wykonał zespół pod kierunkiem prof. Heleny
właśnie z tą treścią? I czy zwornik z przedstawieniem
diabła nie mógłby wówczas przywoływać Judasza?
W konkluzji artykułu Autor stwierdził, że na
podstawie analizy form rzeźby architektonicznej
lądzkiego klasztoru możemy postawić hipotezę, że
jej twórcy przybyli do Lądu z Gniezna pod koniec
lat 50. XIV w., a więc na początku drugiej fazy budo-
wy klasztoru. Uważa też, że rzeźby z sieni mogły po-
wstać w 2. ćw. wieku XIV. Sąto nowe ustalenia, wno-
szące w obieg naukowy interesujące wyniki badań.
Niezwykłym zabytkiem średniowiecznego rze-
miosła artystycznego są tkaniny dekorujące relikwie
głów Undecim Milium Virginum zachowane w póź-
nobarokowym ołtarzu-relikwiarzu św. Urszuli w Lą-
dzie. Badania nad ich historią, proweniencją i treścia-
mi heraldycznymi w dekoracji jednej z tkanin
przedstawili Przemysław Mrozowski i Janusz Nowiń-
ski w obszernym artykule zamieszczonym w omawia-
nej publikacji: Tkanina herbowa z Lądu i zespól trzy-
nastowiecznych tkanin dekorujących relikwie
Undecim Milium Virginum w ołtarzu św. Urszuli
w Lądzie (s. 64-87). W 2010 r., z inicjatywy Janusza
Nowińskiego, podjęto decyzję o rozpoczęciu badań
nad wybranymi relikwiami głów z zachowanej w Lą-
dzie kolekcji. Podczas badań i konserwacji relikwii
okazało się, że są przykryte warstwami dekoracji - pod
XIX-wieczną oprawą tekstylną znajduje się dekoracja
atłasowa datowana na koniec XV lub początek XVI w.,
a pod nią pierwotna warstwa XIII-wiecznych tkanin
jedwabnych4. Omawiając zespół średniowiecznych
Hryszko z Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Za-
bytkowych na Wydziale Konserwacji ASP w Warszawie.
565
4. Relikwia głowy okryta tkaniną herbową, stan przed demontażem i konserwacją. Fot. J. Nowiński
w której badacz widzi symbole maryjne lub chrysto-
logiczne. Postać Anioła (archanioła Michała?) za-
mieszczona na zworniku w przęśle pierwotnie otwie-
rającym się na lavabo, miała chronić dusze mnichów
przed złem; świnia na wsporniku przy wejściu do re-
fektarza przestrzegała przed grzechem obżarstwa.
Badacz podkreślił, że szczególne miejsce na ma-
pie obiektów średniowiecznych w Polsce zajmuje
kapitularz lądzki z bogatym zespołem zworników
i wsporników. W rysunku sklepienia odczytał sze-
ścioramienną gwiazdę, oktogon i trój-promienie.
W analizie Miedziaka brakuje rozwinięcia symboliki
niektórych figur i znaków o mistycznym wręcz zna-
czeniu, zwłaszcza w kontekście Pisma Świętego i li-
teratury patrystycznej. Autor uznał, że zworniki ka-
pitularza - poza walorami estetycznymi - nie
układają się w jakiś szczególny klucz ideowy. Lwy,
liściaste rozety, lilie czy też baldachimy są znakami
wieloznacznymi. Można się z tym zgodzić, bo czym-
że miałby być zwornik z postacią diabła zamiesz-
czony nad siedziskiem opata? Badacz słusznie
wskazał, że jedynym zwornikiem niosącym treści
semantyczne jest baldachim zamieszczony nad wej-
ściem do kapitularza. Wydaje się jednak, że przed-
stawione argumenty wymagają pogłębionych badań.
Czy twarz młodzieńca i starca nie mogłaby być uka-
zaniem etapów życia ludzkiego? Gdyby zaś uznać
za Robertem Kunkelem, że żebra spływające na cen-
tralny filar ewokują dwunastu apostołów, to czy
rzeźba architektoniczna nie powinna być związana
4 Konserwację tkanin dekorujących wybrane cztery reli-
kwie głów wykonał zespół pod kierunkiem prof. Heleny
właśnie z tą treścią? I czy zwornik z przedstawieniem
diabła nie mógłby wówczas przywoływać Judasza?
W konkluzji artykułu Autor stwierdził, że na
podstawie analizy form rzeźby architektonicznej
lądzkiego klasztoru możemy postawić hipotezę, że
jej twórcy przybyli do Lądu z Gniezna pod koniec
lat 50. XIV w., a więc na początku drugiej fazy budo-
wy klasztoru. Uważa też, że rzeźby z sieni mogły po-
wstać w 2. ćw. wieku XIV. Sąto nowe ustalenia, wno-
szące w obieg naukowy interesujące wyniki badań.
Niezwykłym zabytkiem średniowiecznego rze-
miosła artystycznego są tkaniny dekorujące relikwie
głów Undecim Milium Virginum zachowane w póź-
nobarokowym ołtarzu-relikwiarzu św. Urszuli w Lą-
dzie. Badania nad ich historią, proweniencją i treścia-
mi heraldycznymi w dekoracji jednej z tkanin
przedstawili Przemysław Mrozowski i Janusz Nowiń-
ski w obszernym artykule zamieszczonym w omawia-
nej publikacji: Tkanina herbowa z Lądu i zespól trzy-
nastowiecznych tkanin dekorujących relikwie
Undecim Milium Virginum w ołtarzu św. Urszuli
w Lądzie (s. 64-87). W 2010 r., z inicjatywy Janusza
Nowińskiego, podjęto decyzję o rozpoczęciu badań
nad wybranymi relikwiami głów z zachowanej w Lą-
dzie kolekcji. Podczas badań i konserwacji relikwii
okazało się, że są przykryte warstwami dekoracji - pod
XIX-wieczną oprawą tekstylną znajduje się dekoracja
atłasowa datowana na koniec XV lub początek XVI w.,
a pod nią pierwotna warstwa XIII-wiecznych tkanin
jedwabnych4. Omawiając zespół średniowiecznych
Hryszko z Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Za-
bytkowych na Wydziale Konserwacji ASP w Warszawie.