DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Wiszniewska, Anna: Towarzystwo "Zdobnictwo Polskie" - próba przeszczepienia na grunt warszawski zdobyczy "Warsztatów Krakowskich"
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0665
651
ANNA WISZNIEWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Towarzystwo „ Zdobnictwo Polskie"
-próba przeszczepienia na grunt warszawski
zdobyczy „ Warsztatów Krakowskich"
Towarzystwo „Zdobnictwo Polskie" powstało pod koniec 1913 r. jako stowarzysze-
nie o charakterze spółdzielczym, zrzeszające artystów, rzemieślników, a także „mi-
łośników" polskiej sztuki dekoracyjnej do których należeli przedstawiciele war-
szawskiej klasy średniej, (głównie kobiety, żony lekarzy, prawników, arystokratki).
Inicjatorką jego powstania była Natalia Boberówna (1887-?) - artystka wykształcona
w Krakowie i Warszawie, specjalizująca się w intarsji i inkrustacji1. Statut „Zdobnictwa"
podpisało aż 81 osób. Wśród nich znaleźli się: arcybiskup warszawski Aleksander Ka-
kowski, przedstawicielki arystokracji - hr. Marta Krasińska, ks. Maria Czetwertyńska, ks.
Franciszka Woroniecka, fabrykanci, a przy tym mecenasi sztuki - Matylda i Henryk Groh-
manowie, ale też ustosunkowane i bogate mieszczaństwo - lekarze, dziennikarze, prawni-
cy, naukowcy i ludzie sztuki. Sygnatariuszem był także filozof i historyk sztuki Władysław
Tatarkiewicz, zasłużony dla polskiego muzealnictwa kolekcjoner Stanisław Ursyn Ru-
siecki, malarz i dyrektor TZSP Franciszek Ejsmond, ceramik Stanisław Jagmin, malarz
Edward Trojanowski i właściciel znanej odlewni brązowniczej Feliks Łopieński. Najlicz-
niejszą grupą wśród założycieli były jednak żony i córki ustosunkowanych panów, m.in.
Maria Ejsmond (żona Franciszka Ejsmonda), Henrykowa Sienkiewiczowa (Maria
z Babskich, trzecia żona pisarza), Leonowa Papieska (Maria z Berentów, żona warszaw-
skiego mecenasa sztuki), Helena Szyllerówna (córka znanego architekta Stefana Szyllera)
oraz prawie 50 mniej znanych kobiet. Już sama liczba, jak również zestaw nazwisk jest
imponujący: to elita, którą łączyły nie tylko więzi towarzyskie, lecz także zainteresowanie
sprawami rozwoju sztuki polskiej.
Zapisanym w statucie celem Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie" było „popieranie [...]
rękodzielnictwa polskiego artystycznego w jak najszerszym zakresie" oraz dążenie „do
wytworzenia oryginalnego wyrazu w wykonanych przedmiotach, starając się nadać im
cechę oryginalno-swojską"2. Dla realizacji wymienionych celów Towarzystwo miało
1 Zob. niepublikowane materiały biograficzne dotyczące artystki w Archiwum Słownika Artystów Polskich, Instytut
Sztuki PAN, Warszawa; Archiwum Wystawy Paryskiej 1925 (m.in. życiorys Boberówny), Zbiory Specjalne Instytutu
Sztuki PAN, Warszawa, nr inw. 808.
2 Statut Towarzystwa Popierania Polskiego Rękodzielnictwa Artystycznego pod nazwą „ Zdobnictwo Polskie", Warsza-
wa 1917, s. 3.
ANNA WISZNIEWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Towarzystwo „ Zdobnictwo Polskie"
-próba przeszczepienia na grunt warszawski
zdobyczy „ Warsztatów Krakowskich"
Towarzystwo „Zdobnictwo Polskie" powstało pod koniec 1913 r. jako stowarzysze-
nie o charakterze spółdzielczym, zrzeszające artystów, rzemieślników, a także „mi-
łośników" polskiej sztuki dekoracyjnej do których należeli przedstawiciele war-
szawskiej klasy średniej, (głównie kobiety, żony lekarzy, prawników, arystokratki).
Inicjatorką jego powstania była Natalia Boberówna (1887-?) - artystka wykształcona
w Krakowie i Warszawie, specjalizująca się w intarsji i inkrustacji1. Statut „Zdobnictwa"
podpisało aż 81 osób. Wśród nich znaleźli się: arcybiskup warszawski Aleksander Ka-
kowski, przedstawicielki arystokracji - hr. Marta Krasińska, ks. Maria Czetwertyńska, ks.
Franciszka Woroniecka, fabrykanci, a przy tym mecenasi sztuki - Matylda i Henryk Groh-
manowie, ale też ustosunkowane i bogate mieszczaństwo - lekarze, dziennikarze, prawni-
cy, naukowcy i ludzie sztuki. Sygnatariuszem był także filozof i historyk sztuki Władysław
Tatarkiewicz, zasłużony dla polskiego muzealnictwa kolekcjoner Stanisław Ursyn Ru-
siecki, malarz i dyrektor TZSP Franciszek Ejsmond, ceramik Stanisław Jagmin, malarz
Edward Trojanowski i właściciel znanej odlewni brązowniczej Feliks Łopieński. Najlicz-
niejszą grupą wśród założycieli były jednak żony i córki ustosunkowanych panów, m.in.
Maria Ejsmond (żona Franciszka Ejsmonda), Henrykowa Sienkiewiczowa (Maria
z Babskich, trzecia żona pisarza), Leonowa Papieska (Maria z Berentów, żona warszaw-
skiego mecenasa sztuki), Helena Szyllerówna (córka znanego architekta Stefana Szyllera)
oraz prawie 50 mniej znanych kobiet. Już sama liczba, jak również zestaw nazwisk jest
imponujący: to elita, którą łączyły nie tylko więzi towarzyskie, lecz także zainteresowanie
sprawami rozwoju sztuki polskiej.
Zapisanym w statucie celem Towarzystwa „Zdobnictwo Polskie" było „popieranie [...]
rękodzielnictwa polskiego artystycznego w jak najszerszym zakresie" oraz dążenie „do
wytworzenia oryginalnego wyrazu w wykonanych przedmiotach, starając się nadać im
cechę oryginalno-swojską"2. Dla realizacji wymienionych celów Towarzystwo miało
1 Zob. niepublikowane materiały biograficzne dotyczące artystki w Archiwum Słownika Artystów Polskich, Instytut
Sztuki PAN, Warszawa; Archiwum Wystawy Paryskiej 1925 (m.in. życiorys Boberówny), Zbiory Specjalne Instytutu
Sztuki PAN, Warszawa, nr inw. 808.
2 Statut Towarzystwa Popierania Polskiego Rękodzielnictwa Artystycznego pod nazwą „ Zdobnictwo Polskie", Warsza-
wa 1917, s. 3.