Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

Odbudowa Kalisza po zniszczeniach 1914 roku

683

19. Sylwester
Pajzderski,
ratusz w Kaliszu,
fotografia z 1958 r.
Fot. Witalis Wolny,
IS PAN, neg. 69094


nym kształtem architektonicznym niektórych kamienic70. Zespół architektów miejskich
starał się dbać o zgodność zatwierdzanych projektów z literą prawa budowlanego ustalo-
nego dla Kalisza, ale zmieniające się poglądy na architekturę, mody stylistyczne i trendy
zadecydowały o ostatecznej niejednorodności powstałej po zniszczeniach pierwszej woj-
ny światowej zabudowy staromiejskiej (il. 20).
Rozważania na temat odbudowy Kalisza podejmowane jeszcze przed drugą wojną
światową (m.in. przez Janinę Zakrzewską) i w polskiej powojennej literaturze fachowej
(przede wszystkim przez Teresę Zarębską), prowadzone były z pozycji negowania rzeczy-
wistej wartości wkładu niemieckich architektów, urbanistów i administratorów. Wbrew
przypuszczeniom Teresy Zarębskiej, która wiązała ustawę budowlaną Kalisza z „nurtem
polskich prac urbanistycznych"71, przepisy te były dziełem Grisebacha i jego podkomend-
nych, aczkolwiek powstawały w trybie konsultacji z polskimi członkami rady miasta
i architektami z warszawskiego Koła Architektów. Ostateczny projekt urbanistyczny

70 ZARĘBSKA, „Sprawa odbudowy...", s. 166-167.

71 Ibid., s. 153.