(17)
Recenzje
149
W różnych warstwach okazały się resztki budynków drewnianych.
Głębokość wykopów sięgała 5 m.
W 1939 r. prace wykopaliskowe były kontynuowane i odsłonięto
resztki szeregu budynków drewnianych. Znaleziono pieczęcie, których na-
wet opisu brak. Na. ogół wykopaliska sięgają X w.
W 1940 r. odnaleziono ruiny cerkwi Borysa i Hleba, wzniesionej
w 1167 r., a zburzonej w drugiej połowie XVII w. Natrafiono na groby,
wydrążone w kłodach dębowych, owinięte w korę brzozową, i sarkofag,
wyciosany w kamieniu (wapień) z jednej bryły, zwężający się w końcach
i z wybrzuszeniem w szerokość w środku. W sarkofagu znaleziono frag-
menty tkaniny. Zaprawa wapienna w fundamentach świątyni z tłuczoną
cegłą. Fundamenty z kamienia polnego, a poniżej odnaleziono miejscami
ułożone ,.uzbrojenie" drewniane, składające się z trzech bierwion dębo-
wych, obficie zalanych zaprawą wapienną z domieszką cegły tłuczonej.
Bardziej skomplikowaną konstrukcję odkryto dotychczas w fundamentach
cerkwi ,,Dziesięcinnej" w Kijowie.
Z wykopalisk zasługują na wzmiankę 4 diademy. Prace nie zostały
ukończone, ponieważ pozostała niezbadaną znaczna część ruin tej świątyni.
W latach 1933—1935 czyniono badania na terenie klasztoru św. Je-
rzego (Jurjev monastyr), gdzie bodaj największą atrakcją były kamienne
sarkofagi ,jak również kłody wydrążone, owinięte w korę brzozową, a się-
gające XII w.
Należy oczekiwać ukazania się szeregu bardziej wyczerpujących prac
o tych rewelacyjnych odkryciach w Nowgorodzie W., które niezawodnie
zainteresują i naszych badaczy przeszłości.
Z rozpraw godna jest uwagi — N. Bałchanowa: Gerich. Geometri-
czeskij ornament Srednej Azji. i metody jego postrojenija. Jest to próba
metodologii w zakresie analizy budowy ornamentu, stosowanego w budow-
nictwie Azji Środkowej —- głównie w średniowieczu. Praca ciekawa i wy-
jątkowo dość obficie ilustrowana. Mur miejscami koronkowy, wykonany
z cegły, świadczy o bogactwie pomysłów w projektowaniu wzorów, a jed-
nocześnie o umiłowaniu bujnego zdobnictwa nawet w cegłanej architektu-
rze. Autor przypisuje powstanie zdobienia murów za pomocą ,.koronki"
mistrzom arabskim w IX—X w. i dochodzi do wniosku, że ornament w Ira-
nie, Arabii i Indiach również posiada swoją logikę budowy, opartą na usta-
lonych przez tradycję zasadach —- nawet formułkach. Europejczyka może
razić asymetria, która na Wschodzie jest niemal zasadą budowy każdego or-
namentu. Tam artystę interesuje tylko element (motyw) zasadniczy.
Nadmienić przy tym należy, iż do zdobnienia murów używa się cegły
o barwnej glazurze (ciemnoniebieskiej i seledynowej — jako podstawowej).
A. Jakobson w pracy pt. Iz istorii armianskoj srednieviekovoj
architektury. III. Tatievskij monastyr, — podaje zwięzły opis klasztoru
w Tatiewie, którego początki sięgają V w. Klasztor ten został zrujnowany
w czasie trzęsienia ziemi w 1931 r. Ruiny budowli sięgają IX w. Poza
ciekawymi szczegółami dekoracji murów (z kamienia) zasługują na uwagę
odkryte w sklepieniach (u bębna) naczynia gliniane, obrócone dnami do
góry, zwane w Armenii ,,karasami", a które poniekąd odpowiadają naszym
,,głośnikom" czyli garnkom ,,akustycznym". Armeńskie są znacznie większe
i służą wyłącznie dla celów konstrukcyjnych —- zmniejszenia obciążenia
sklepień. Takie ,,karasy" zostały ustalone również w paru innych świą-
tyniach Armenii, a mianowicie w Karmir-Wance, Sisianie i Andberdzie.
Pochodzą one z X—XI w.
Recenzje
149
W różnych warstwach okazały się resztki budynków drewnianych.
Głębokość wykopów sięgała 5 m.
W 1939 r. prace wykopaliskowe były kontynuowane i odsłonięto
resztki szeregu budynków drewnianych. Znaleziono pieczęcie, których na-
wet opisu brak. Na. ogół wykopaliska sięgają X w.
W 1940 r. odnaleziono ruiny cerkwi Borysa i Hleba, wzniesionej
w 1167 r., a zburzonej w drugiej połowie XVII w. Natrafiono na groby,
wydrążone w kłodach dębowych, owinięte w korę brzozową, i sarkofag,
wyciosany w kamieniu (wapień) z jednej bryły, zwężający się w końcach
i z wybrzuszeniem w szerokość w środku. W sarkofagu znaleziono frag-
menty tkaniny. Zaprawa wapienna w fundamentach świątyni z tłuczoną
cegłą. Fundamenty z kamienia polnego, a poniżej odnaleziono miejscami
ułożone ,.uzbrojenie" drewniane, składające się z trzech bierwion dębo-
wych, obficie zalanych zaprawą wapienną z domieszką cegły tłuczonej.
Bardziej skomplikowaną konstrukcję odkryto dotychczas w fundamentach
cerkwi ,,Dziesięcinnej" w Kijowie.
Z wykopalisk zasługują na wzmiankę 4 diademy. Prace nie zostały
ukończone, ponieważ pozostała niezbadaną znaczna część ruin tej świątyni.
W latach 1933—1935 czyniono badania na terenie klasztoru św. Je-
rzego (Jurjev monastyr), gdzie bodaj największą atrakcją były kamienne
sarkofagi ,jak również kłody wydrążone, owinięte w korę brzozową, a się-
gające XII w.
Należy oczekiwać ukazania się szeregu bardziej wyczerpujących prac
o tych rewelacyjnych odkryciach w Nowgorodzie W., które niezawodnie
zainteresują i naszych badaczy przeszłości.
Z rozpraw godna jest uwagi — N. Bałchanowa: Gerich. Geometri-
czeskij ornament Srednej Azji. i metody jego postrojenija. Jest to próba
metodologii w zakresie analizy budowy ornamentu, stosowanego w budow-
nictwie Azji Środkowej —- głównie w średniowieczu. Praca ciekawa i wy-
jątkowo dość obficie ilustrowana. Mur miejscami koronkowy, wykonany
z cegły, świadczy o bogactwie pomysłów w projektowaniu wzorów, a jed-
nocześnie o umiłowaniu bujnego zdobnictwa nawet w cegłanej architektu-
rze. Autor przypisuje powstanie zdobienia murów za pomocą ,.koronki"
mistrzom arabskim w IX—X w. i dochodzi do wniosku, że ornament w Ira-
nie, Arabii i Indiach również posiada swoją logikę budowy, opartą na usta-
lonych przez tradycję zasadach —- nawet formułkach. Europejczyka może
razić asymetria, która na Wschodzie jest niemal zasadą budowy każdego or-
namentu. Tam artystę interesuje tylko element (motyw) zasadniczy.
Nadmienić przy tym należy, iż do zdobnienia murów używa się cegły
o barwnej glazurze (ciemnoniebieskiej i seledynowej — jako podstawowej).
A. Jakobson w pracy pt. Iz istorii armianskoj srednieviekovoj
architektury. III. Tatievskij monastyr, — podaje zwięzły opis klasztoru
w Tatiewie, którego początki sięgają V w. Klasztor ten został zrujnowany
w czasie trzęsienia ziemi w 1931 r. Ruiny budowli sięgają IX w. Poza
ciekawymi szczegółami dekoracji murów (z kamienia) zasługują na uwagę
odkryte w sklepieniach (u bębna) naczynia gliniane, obrócone dnami do
góry, zwane w Armenii ,,karasami", a które poniekąd odpowiadają naszym
,,głośnikom" czyli garnkom ,,akustycznym". Armeńskie są znacznie większe
i służą wyłącznie dla celów konstrukcyjnych —- zmniejszenia obciążenia
sklepień. Takie ,,karasy" zostały ustalone również w paru innych świą-
tyniach Armenii, a mianowicie w Karmir-Wance, Sisianie i Andberdzie.
Pochodzą one z X—XI w.