Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (11.1949)

Rye. 282. Okucie drzwi kościoła w Komborni.

ZBIGNIEW HORNUNG
KOŚCtÓŁ DREWNiANY W KOMBORN!
Dnia 19 i 20 maja 1932 roku mieszkańcy Komborni, wsi położonej w po-
wiecie krośnieńskim, rozebrali stary drewniany kościół mimo surowego
zakazu władz konserwatorskich oraz realnej perspektywy przeniesienia go
do sąsiedniej Malinówki. Powtórzyła się smutna historia z przed kilku-
nastu lat, kiedy to podburzony tłum zgotował zagładę drewnianym świą-
tyniom w Krościenku Wyżnem oraz Szynwałdzie pod Tarnowem, pragnąc
w tym samym miejscu wystawić obszerniejsze murowane kościoły. Ubył
znowu jeden z interesujących zabytków budownictwa drzewnego, może
nie tak wspaniały jak kościół w Sękowej czy Haczowie, ale przecież godny
zachowania jako charakterystyczny typ architektury ludowej. Szczęśliwym
zrządzeniem-losu przed zniszczeniem kościoła sporządzone zdjęcia fotogra-
ficzne i pomiarowe pozwalają nam odtworzyć sobie jego pierwotny wygląd
i utrwalić w pamięci potomnych znamienne cechy stylowe rozebranej świą-
tyni. Artykuł niniejszy jest ostatnim wspomnieniem zabytku zaginionego
wskutek ślepej agitacji niektórych jednostek z pośród miejscowej ludności,
która nie potrafiła uszanować cennej spuścizny minionych stuleci, stano-
wiącej żywy łącznik pomiędzy obecnym pokoleniem a poprzednimi gene-
racjami ludności tamtejszej. Skazała ona lekkomyślnie na zagładę sędziwy
zabytek wzniesiony spracowanymi rękami ojców, w którym zamarło nie-
jedno ciężkie westchnienie i łzy radości przodków. Nie od rzeczy więc
będzie przekazać badaczom polskiej architektury drewnianej zwięzłą no-
tatkę o tym uwagi godnym wiejskim kościółku oraz spróbować na podsta-
wie źródeł historycznych odtworzyć dzieje zniszczonego zabytku.
Wieś Kombornia jest starą osadą, założoną prawdopodobnie w czasach
Kazimierza Wielkiego, która nazywała się pierwotnie Kalmbornią albo
Kalmborn.') W r. 1448 i w latach następnych była ona własnością możnej
rodziny Kamienieckich * *), która w sąsiednim Kamieńcu, dziś Odrzykoniu,
posiadała gniazdo rodzinne. W tym czasie należała Kombornia do parafii
w Krośnie, dopiero Zygmunt I. fundował tutaj odrębną parafię^); widocznie

*) Słownik Geograficzny. Warszawa 1883, t. IV, str. 308.
*) Akta Grodzkie i Ziemskie. T. XI, str. 412 oraz t. XVI, str. 268 i 323.
b „Nowy dzwonek". R. 1894, str. 310.