DOI Heft:
Nr. 1/2
DOI Artikel:Dobrowolska, Agnieszka: Dom pyrzycki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34477#0130
AGNtESZKA DOBROWOLSKA
DOM PYRZYCKt
Dom pyrzycki nie przedstawia na pozór nic ciekawego. Zbudowany
bowiem z ryglówki lub muru pruskiego i obrócony ścianą szczytową wraz
z wejściem do ulicy, sugeruje z zewnątrz podobieństwo do domu saskiego.
O jego wymiarach poucza fakt, że ściana szczytowa posiada 10—12 m dłu-
gości. Tymczasem przy bliższym zbadaniu, okazuje się, że z domem saskim
nie ma on poza wymienionymi cechami nic wspólnego. Jak bowiem wia-
domo, dom saski cechuje przechodzące przez środek ogromne klepisko,
dzielące cały, lub 3/4 domu na dwie części. Boczne ubikacje przednie zajęte
są przez bydło, tylko ubikacja tylna, często przez całą szerokość domu, za-
mieszkiwana jest przez ludzi. ,.Bazylikowy" układ tego domu, z którego
Niemcy są tak dumni, w niczym nie przypomina domu pyrzyckiego.
Dom pyrzycki należy bowiem w zasadzie do typu domu wąskofron-
towego, trójwnętrznego, z tym jednakże, że został z biegiem czasu rozbu-
dowany zewnętrznie przez dodan e czwartej ubikacji tylnej dla bydła oraz
wewnętrznie przez szereg późniejszych podziałów dwu i trzy traktowych.
Chaty takie dwu- i trójwnętrzne były typowe, jak podaje K. Moszyń-
ski dla Pomorza, Mazurów, Kujaw, Poznańskiego, Łowickiego, Lubelskiego,
Radomskiego. Natomiast chaty trójwnętrzne z dobudowaną czwartą ubi-
kacją dla bydła, a więc czwórwnętrzne z podcieniami, typowe były dla Po-
morza Zachodniego (ryc. 59, 60) łącznie z Lęborskiem i Bytowskiem oraz dla
pewnych okolic Poznańskiego, jak to podaje Meitzen, a za nim Hen-
ning i Pusze t. Już bowiem na Kujawach i dalej obory stały osobno.
Obydwa te typy chat złączono w jedną grupę, tzw. kujawsko-pomorską
(Puszet), której zasięg rozchodził się zresztą o wiele bardziej na południe,
jak powyżej podano.
* * W *
/bCCCC/O
Rys. 59, 60. Domy drewniane zachodnio
pomorskie (schemat wg Puszeta).
DOM PYRZYCKt
Dom pyrzycki nie przedstawia na pozór nic ciekawego. Zbudowany
bowiem z ryglówki lub muru pruskiego i obrócony ścianą szczytową wraz
z wejściem do ulicy, sugeruje z zewnątrz podobieństwo do domu saskiego.
O jego wymiarach poucza fakt, że ściana szczytowa posiada 10—12 m dłu-
gości. Tymczasem przy bliższym zbadaniu, okazuje się, że z domem saskim
nie ma on poza wymienionymi cechami nic wspólnego. Jak bowiem wia-
domo, dom saski cechuje przechodzące przez środek ogromne klepisko,
dzielące cały, lub 3/4 domu na dwie części. Boczne ubikacje przednie zajęte
są przez bydło, tylko ubikacja tylna, często przez całą szerokość domu, za-
mieszkiwana jest przez ludzi. ,.Bazylikowy" układ tego domu, z którego
Niemcy są tak dumni, w niczym nie przypomina domu pyrzyckiego.
Dom pyrzycki należy bowiem w zasadzie do typu domu wąskofron-
towego, trójwnętrznego, z tym jednakże, że został z biegiem czasu rozbu-
dowany zewnętrznie przez dodan e czwartej ubikacji tylnej dla bydła oraz
wewnętrznie przez szereg późniejszych podziałów dwu i trzy traktowych.
Chaty takie dwu- i trójwnętrzne były typowe, jak podaje K. Moszyń-
ski dla Pomorza, Mazurów, Kujaw, Poznańskiego, Łowickiego, Lubelskiego,
Radomskiego. Natomiast chaty trójwnętrzne z dobudowaną czwartą ubi-
kacją dla bydła, a więc czwórwnętrzne z podcieniami, typowe były dla Po-
morza Zachodniego (ryc. 59, 60) łącznie z Lęborskiem i Bytowskiem oraz dla
pewnych okolic Poznańskiego, jak to podaje Meitzen, a za nim Hen-
ning i Pusze t. Już bowiem na Kujawach i dalej obory stały osobno.
Obydwa te typy chat złączono w jedną grupę, tzw. kujawsko-pomorską
(Puszet), której zasięg rozchodził się zresztą o wiele bardziej na południe,
jak powyżej podano.
* * W *
/bCCCC/O
Rys. 59, 60. Domy drewniane zachodnio
pomorskie (schemat wg Puszeta).