Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (11.1949)

150

Józef Jodkowski

(18)

Jedną z osobliwości Tetiewa jest łaźnia murowana, analogicznie urzą-
dzona, jak w rezydencji bagratydzkiej w Ani z XI—XII w., znana z badań
M. Marra, oraz w Chersonezie z IX—X w. W danym wypadku zasługuje
na uwagę fakt, że wpływy kulturalne pomiędzy Armenią i Chersonezem
były mocne we wczesnym średniowieczu, a przestrzeń nie odgrywała roli
w wymianie zdobyczy w zakresie kultury i sztuki.
Z pośród kilku prac z zakresu prehistorii i archeologii klasycznej za-
sługuje na wzmiankę S. Strzeleckiego: Raskopki w Inkermanie w 1940 r.
Po zbadaniu wielu grobów i grobowców autor dochodzi do wniosku, że dziś
trudno pogodzić się z przekonaniem o istnieniu zwierzchniej kultury goc-
kiej na Krymie. Goci tam wprawdzie rządy sprawowali, tworząc cienką
warstewkę elementu uprzywilejowanego, natomiast wybrzeże wschodnie
było zamieszkiwane przez Sarmatów, a zachodnie przez Tauro-Scytów,
gdzie istniała odwieczna kultura grecko-rzymska.

Józef Jodkoro.sk;'
Kratkije soobszczenija o dokładach i polevych issledovanijach Institu-
ta Istorii Materialnoj Kultury XIX, XX i XXII. Moskwa — Leningrad
1948. Wyd. Akademii Nauk ZSRR.
Oprócz czasopisma „Sovestkaja Archeołogija" Insty-
tut Kultury Materialnej im. M. Marra ogłasza drukiem krótkie rozprawy
naukowe z dziedziny archeologii przedhistorycznej i historycznej oraz przy-
czynki do dziejów sztuki i kultury w Rosji w periodycznie ukazujących
się zeszytach pt. „Kratkija soobszczenija".
W z. XIX zasługuje na uwagę komunikat M. Ivaszczenki: Naćhodka
visantijskogo eksagija w Gruzji. W 1940 r. w pobliżu dawnej stolicy Gru-
zji — Mechety zostały znalezione małe wagi i 5 odważników brązowych,
pochodzących z V—VI w. Ciężarek większy (13,2 g) odpowiada trzem
bizantyjskim solidom złotym, chociaż ich waga nominalna powinna
wynosić około (4,5 g X,3) 13,5 g. (Znany eksag czyli takiż odważnik
z Chersonezu waży 13,3 g). Ciężarek ten (największy) kwadratowy, dość
ozdobny, z wyobrażeniem krzyżyka greckiego i pod nim literami NI —
w wianuszku, w narożnikach po trzy kółeczka, a dokoła obwódka (ra-
meczka) liniowa. Dwa mniejsze odważniki (z obwódką z punkcików)
okrągłe, a najmniejsze 2 kwadratowe (gładkie).
W z. XX A. Jakobson w artykule pt. Iz istorii armianskogo srednie-
vekovogo zodczestwa — Cerkov' w Voskeparie — podaje opis ruin b. cie-
kawej cerkwi w Woskeparze Dolnym (Armenia Półn.) o centralnym
założeniu w formie krzyża greckiego z 2 przybudówkami w części ołtarzo-
wej (na wzór cerkwi syryjskich), pochodzącej z VI w.
Z pracy S. Tarakanowej: Staryj Izborsk. — wynika, że w 1946 r.
rozpoczęto badania na jednym z najstarszych grodzisk słowiańskich w Ro-
sji północnej, znanego z kronik już w 862 r. Sporządzono zdjęcia pomia-
rowe (są reprodukowane), a skromne na razie wyniki badań w formie
wykopalisk jednak potwierdzają istnienie grodu słowiańskiego już
w VIII—IX w.
Z. XXII poświęcony jest pamięci jednego z najwybitniejszych ba-
daczy zabytków kultury antycznej na wybrzeżu czarnomorskim — B. Far-
makowskiego, którego dorobkiem są m. in. 83 prace, wyszczególnione
w tym zeszycie.