DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Białostocki, Jan: Harfa Dawida i młot Tubalkaina: miniatura biblii płockiej : Próba interpretaji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34477#0177
JAN BiAŁOSTOCK!
HARFA DAW!DA ) MŁOT TUBALKAtNA
MiNtATURA B!BLit PŁOCKtEJ
Próba interpretacji
Znajdująca się w Bibliotece seminaryjnej w Płocku, pochodząca
z drugiej ćwierci dwunastego wieku, Biblia roboty mozańskiej *) zawiera
na fol. 211 v"") miniaturę, która poprzedza rozpoczynający się od fol. 212
psałterz. Miniatura ta (ryc. 77) wykonana została na stronicy, którą począt-
kowo pozostawiono pustą")—przedstawia ona cztery postacie rozmieszczo-
ne po dwie—jedna nad drugą w dwóch podłużnych pionowych polach
utwrzonych na skutek podziału pola miniatury cienką kolumienką i zam-
kniętych u góry lukami. Postacie występują na tle abstrakcyjnym, nie-
związane z sobą plastycznie, rozmieszczone w sposób jak by się zdawało
przypadkowy; dwie z lewej wyżej, dwie z prawej niżej. Obie z lewej siedzą
zwrócone w prawio, obie z prawej stoją zwrócone w lewo. Z lewej u góry
król gra na harfie; identyfikacja z Dawidem narzuca się nieodparcie. Po
prawej stronie dzielącej kolumienki, nieco niżej od Dawida starszy męż-
czyzna wsparty na lasce gra przy pomocy młotka na ośmiu zawieszonych
na pręcie dzwonkach, instrumencie zwanym bombulum lub f la-
gę 11 u m'). Postać siedząca z lewej na dole, w lewym ręku trzyma obcęgi,
ujmujące kowadełko i uderza weń młotkiem trzymanym w prawej ręce.
Ostatni aktor sceny, z prawej na dole trzyma w dłoniach przedmiot tru-
dny do zidentyfikowania. Próbę rozwiązania tego ostatniego przedstawie-
nia przeprowadzamy w dalszym ciągu naszych uwag.
Dotychczasowi interpretatorzy miniatury widzieli w niej ,,rodzajowe
sceny zaczerpnięte z natury i życia dworskiego""). Kopera, zakładający
miejscowe pochodzenie zabytku przypuszcza, że ,,w miniaturze, wyobra-
zi Ms. perg. No 2. Cf. St. SAWICKA, Les principaux manuscrits a peintures
de la Bibl. Nat. de Varsovie... et du Chapitre de Gniezno, Bulletin de la
Sociśte Franęaise de Reproduction des Manuscrits
a peintures, Paris 1933 (XIX annee); tamże podana literatura dotycząca rękopisu:
M. BERSOHN, Księgozbiór Katedry Płockiej, Warszawa 1899, s. 12—15, il. I—VII;
W. PODLĄ CHA, Historia Malarstwa Polskiego, Lwów br. 46—47; F. KOPERA, Dzieje
Malarstwa Polskiego, tom I, Kraków 1925, s. 17—18; A. J. NOWOWIEJSKI, Płock 1930,
s. 89, 473, i. 291—293, 16; M. MORELOWSKI, Pericopae lubińskie, ewangeliarz płocki
i drzwi gnieźnieńskie, Prace Sekcji Historii Sztuki, Wilno, Tow. Przyj.
Nauk. II, 1935, s. 353; M. GĘBAROWICZ, Mogilno, Płock, Czerwińsk, Prace
Hist. p o ś w. Zakrzewskiemu, Lwów 1934, s. 123, nota 18 i passim. Rę-
kopis został podczas okupacji wywieziony przez Niemców do Królewca. Do dziś nie
odnaleziony; może uległ zniszczeniu?
b SAWICKA, op. oit. tabl. XXXVIa.
") SAWICKA, 239.
KOPERA, op. cit., 18.
b KOPERA, loc. cit.
HARFA DAW!DA ) MŁOT TUBALKAtNA
MiNtATURA B!BLit PŁOCKtEJ
Próba interpretacji
Znajdująca się w Bibliotece seminaryjnej w Płocku, pochodząca
z drugiej ćwierci dwunastego wieku, Biblia roboty mozańskiej *) zawiera
na fol. 211 v"") miniaturę, która poprzedza rozpoczynający się od fol. 212
psałterz. Miniatura ta (ryc. 77) wykonana została na stronicy, którą począt-
kowo pozostawiono pustą")—przedstawia ona cztery postacie rozmieszczo-
ne po dwie—jedna nad drugą w dwóch podłużnych pionowych polach
utwrzonych na skutek podziału pola miniatury cienką kolumienką i zam-
kniętych u góry lukami. Postacie występują na tle abstrakcyjnym, nie-
związane z sobą plastycznie, rozmieszczone w sposób jak by się zdawało
przypadkowy; dwie z lewej wyżej, dwie z prawej niżej. Obie z lewej siedzą
zwrócone w prawio, obie z prawej stoją zwrócone w lewo. Z lewej u góry
król gra na harfie; identyfikacja z Dawidem narzuca się nieodparcie. Po
prawej stronie dzielącej kolumienki, nieco niżej od Dawida starszy męż-
czyzna wsparty na lasce gra przy pomocy młotka na ośmiu zawieszonych
na pręcie dzwonkach, instrumencie zwanym bombulum lub f la-
gę 11 u m'). Postać siedząca z lewej na dole, w lewym ręku trzyma obcęgi,
ujmujące kowadełko i uderza weń młotkiem trzymanym w prawej ręce.
Ostatni aktor sceny, z prawej na dole trzyma w dłoniach przedmiot tru-
dny do zidentyfikowania. Próbę rozwiązania tego ostatniego przedstawie-
nia przeprowadzamy w dalszym ciągu naszych uwag.
Dotychczasowi interpretatorzy miniatury widzieli w niej ,,rodzajowe
sceny zaczerpnięte z natury i życia dworskiego""). Kopera, zakładający
miejscowe pochodzenie zabytku przypuszcza, że ,,w miniaturze, wyobra-
zi Ms. perg. No 2. Cf. St. SAWICKA, Les principaux manuscrits a peintures
de la Bibl. Nat. de Varsovie... et du Chapitre de Gniezno, Bulletin de la
Sociśte Franęaise de Reproduction des Manuscrits
a peintures, Paris 1933 (XIX annee); tamże podana literatura dotycząca rękopisu:
M. BERSOHN, Księgozbiór Katedry Płockiej, Warszawa 1899, s. 12—15, il. I—VII;
W. PODLĄ CHA, Historia Malarstwa Polskiego, Lwów br. 46—47; F. KOPERA, Dzieje
Malarstwa Polskiego, tom I, Kraków 1925, s. 17—18; A. J. NOWOWIEJSKI, Płock 1930,
s. 89, 473, i. 291—293, 16; M. MORELOWSKI, Pericopae lubińskie, ewangeliarz płocki
i drzwi gnieźnieńskie, Prace Sekcji Historii Sztuki, Wilno, Tow. Przyj.
Nauk. II, 1935, s. 353; M. GĘBAROWICZ, Mogilno, Płock, Czerwińsk, Prace
Hist. p o ś w. Zakrzewskiemu, Lwów 1934, s. 123, nota 18 i passim. Rę-
kopis został podczas okupacji wywieziony przez Niemców do Królewca. Do dziś nie
odnaleziony; może uległ zniszczeniu?
b SAWICKA, op. oit. tabl. XXXVIa.
") SAWICKA, 239.
KOPERA, op. cit., 18.
b KOPERA, loc. cit.