DOI Heft:
Nr. 1/2
DOI Artikel:Notatki naukowe
DOI Artikel:Rewski, Zbigniew: Biblioteka architekta Jana de Witte oraz syna Józefa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34477#0167
(2)
Notatki naukowe
161
^ -^z*/ććZ' ^Młzćd/Zfj*
/772.
'^p
Ryc. 68. ioi. B. Marconi
Zasadniczą cechą rozpoznawczą książek Jana de Witte stanowi jego odręczny
ekslibrys, który przeważnie występuje w ustalonej i pełnej formie: E x C a t h a-
logo Librorum Joannis de Witte Equitis Ord. S Stani-
s 1 a i Colonellis Art. Rgni Comendantis Camenecensi s".
Rzadziej spotyka się i skróconą formę: ,,Ex Cathalogo Librorum
Joannis de Witt e", która nie raz występuje w tej samej książce, zaopatrzo-
nej ponadto w pełne brzmienie tegoż ekslibrysu. Ekslibrysy różnią się też od siebie
tytułami Jana de WTtte, które w miarę jego awansów zmieniały się od kapitana do
generała. Często też występują daty roczne wpisu ekslibrysu, co ustala dokładniej
chronologię przebiegu jego służby wojskowej. Jeszcze rzadziej zaznaczał J. de Witte
w zakończeniu ekslibrysu miejsce i rok nabycia książki oraz cenę. Jako miejsce
zakupu występuje najczęściej Warszawa oraz dwukrotnie Drezno. Raz jeden zazna-
czono, że książkę nabyto na licytacji. Skądinąd było wiadomo, że Jan de Witte pozo-
stawał w kontakcie z księgarzem warszawskim Gróllem. Najstarszy datowany eksli-
brys pochodzi z r. 1736, a najpóźniejszy z r. 1776. Zatym co najmniej przez 40 lat
życia Jan de Witte gromadził księgozbiór. Pierwszą tą datowaną książką była astro-
logia. Syn Jana de Witte, również późniejszy generał Józef de Witte zrazu krótko
podpisywał swe książki: „J os. de Witt e" lub „J. de Witt e". Jako
najwcześniejsza data wpisu ekslibrysu występuje rok 1771 obok tytułu kapitana. Ta
ostatnia forma J. de Witte, mogłaby odnosić się i do Jana, lecz świadomie
odstępujemy ją jego synowi, by opierać się wyłącznie na książkach, należących z całą
pewnością do Jana de Witte. Hrabiowski tytuł jego syna oraz stopień generalski,
jako uzyskane później od nabycia książki, dopisano później innym atramentem, do po-
danej krótkiej formy ekslibrysu. Skolei pod koniec XVIII w. a może i na początku
XIX w., przybywał na książkach z ekslibrysami de Wittów — ekslibrys odręczny
Greczynki Zofii Potockiej — Sophie Potocka. Wiedziona widać niechęcią
do pamięci jej pierwszego męża a czasami i jej teścia, bardzo często skreślała nazwi-
sko de Wittów i umieszczała obok swe nowe. Jednocześnie z jej ekslibrysem lub
nieco później zjawiła się pieczątka: Biblioteka Tulczyńska. Prócz
wymienionych ekslibrysów występują często inne polskie i obce ekslibrysy odręczne,
świadczące o dalekich nieraz wędrówkach ówczesnej książki. Do ciekawszych pol-
skich ekslibrysów należą niewątpliwie książki z pieczątką J. A. Załuski.
Nie wiadomo, czy Załuski bywał w stosunkach bibliofilskich z Wittem i wymieniał
bądź odstępował książki, czy też książki te zdobył de Witte już po rozpadnięciu się
Biblioteki Załuskich. Raz jeden występuje data ekslibrysu Jana de Witte na książce
z pieczątką Załuskiego, mianowicie r. 1772. Do ciekawszych też należy ekslibrys na
trzech książkach astronoma Stanisława Niewieskiego, prof. Akademii Zamoyskiej.
Notatki naukowe
161
^ -^z*/ććZ' ^Młzćd/Zfj*
/772.
'^p
Ryc. 68. ioi. B. Marconi
Zasadniczą cechą rozpoznawczą książek Jana de Witte stanowi jego odręczny
ekslibrys, który przeważnie występuje w ustalonej i pełnej formie: E x C a t h a-
logo Librorum Joannis de Witte Equitis Ord. S Stani-
s 1 a i Colonellis Art. Rgni Comendantis Camenecensi s".
Rzadziej spotyka się i skróconą formę: ,,Ex Cathalogo Librorum
Joannis de Witt e", która nie raz występuje w tej samej książce, zaopatrzo-
nej ponadto w pełne brzmienie tegoż ekslibrysu. Ekslibrysy różnią się też od siebie
tytułami Jana de WTtte, które w miarę jego awansów zmieniały się od kapitana do
generała. Często też występują daty roczne wpisu ekslibrysu, co ustala dokładniej
chronologię przebiegu jego służby wojskowej. Jeszcze rzadziej zaznaczał J. de Witte
w zakończeniu ekslibrysu miejsce i rok nabycia książki oraz cenę. Jako miejsce
zakupu występuje najczęściej Warszawa oraz dwukrotnie Drezno. Raz jeden zazna-
czono, że książkę nabyto na licytacji. Skądinąd było wiadomo, że Jan de Witte pozo-
stawał w kontakcie z księgarzem warszawskim Gróllem. Najstarszy datowany eksli-
brys pochodzi z r. 1736, a najpóźniejszy z r. 1776. Zatym co najmniej przez 40 lat
życia Jan de Witte gromadził księgozbiór. Pierwszą tą datowaną książką była astro-
logia. Syn Jana de Witte, również późniejszy generał Józef de Witte zrazu krótko
podpisywał swe książki: „J os. de Witt e" lub „J. de Witt e". Jako
najwcześniejsza data wpisu ekslibrysu występuje rok 1771 obok tytułu kapitana. Ta
ostatnia forma J. de Witte, mogłaby odnosić się i do Jana, lecz świadomie
odstępujemy ją jego synowi, by opierać się wyłącznie na książkach, należących z całą
pewnością do Jana de Witte. Hrabiowski tytuł jego syna oraz stopień generalski,
jako uzyskane później od nabycia książki, dopisano później innym atramentem, do po-
danej krótkiej formy ekslibrysu. Skolei pod koniec XVIII w. a może i na początku
XIX w., przybywał na książkach z ekslibrysami de Wittów — ekslibrys odręczny
Greczynki Zofii Potockiej — Sophie Potocka. Wiedziona widać niechęcią
do pamięci jej pierwszego męża a czasami i jej teścia, bardzo często skreślała nazwi-
sko de Wittów i umieszczała obok swe nowe. Jednocześnie z jej ekslibrysem lub
nieco później zjawiła się pieczątka: Biblioteka Tulczyńska. Prócz
wymienionych ekslibrysów występują często inne polskie i obce ekslibrysy odręczne,
świadczące o dalekich nieraz wędrówkach ówczesnej książki. Do ciekawszych pol-
skich ekslibrysów należą niewątpliwie książki z pieczątką J. A. Załuski.
Nie wiadomo, czy Załuski bywał w stosunkach bibliofilskich z Wittem i wymieniał
bądź odstępował książki, czy też książki te zdobył de Witte już po rozpadnięciu się
Biblioteki Załuskich. Raz jeden występuje data ekslibrysu Jana de Witte na książce
z pieczątką Załuskiego, mianowicie r. 1772. Do ciekawszych też należy ekslibrys na
trzech książkach astronoma Stanisława Niewieskiego, prof. Akademii Zamoyskiej.