DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0040
GRATIANOPOLIS-
RATIANOPOLIS, inter Gallis Narbonenfis vrbes antiquiflimas,Et Allobro-
grum populis,nulla non state adfcripta, non fcmperid nominis habuit,quippe,o-
lim Accufio,vel Accufiorum Colonia,vocata,Caballoniorum in Prouincia Colo-
nia fuit.Nam & ita Ptolemso in fua Geographia dicitur, & eodem ei permanente
nomine, vfq5 ad Diocletiani,& Maximini tempora, quamobrem Cularona exinde
vocata fuerit,nullam rationem accepi. Poft autem imperante Gratiano ,cum am-
pliore murorum circuitu eius pomoeria nonnihil prolata effent, a Gratiano eius rei
audore,Romanis primum Gratianopolis, Gallis deinde corrupto vocabulo,Gre-
noble,appellata fuit. Itaq; non ipfc Gratianus, (vt aliqui falso exiftimant)hanc vr-
bem condidit,fed quam reftauratam ampliaftct,nomen ab fefehabere voluit, Gal-
lics quidem gentis,apud quam Ambiani Romaorum Imperator fadus elfet,ftudiofus. Poft autem Anno
Chrifti CCC.LXXXVII. Lugduni, a Maximino Tyranno csfus. Csterum, ante Gratianum Maximinia-
nus a Diocletiano in Galliam mifius,vt fubortos illic tumultus componeret, hac vrbem ita communierat,
vt Romanorum vcluti propugnaculum quoddam aduerfus Gallorum vim eflet. Portas autem exttuxerat
duas ex lapide quadrato infignes,opere fcalptorio per quam fubtili, coagmentatione tam folida,vt ne ho-
die quidem illarum pulchritudinem,vlla in parte,vetuftatis iniuria lsfam appareat. Harum altera,quod ad
viam fpedaret,qus Romam ducit,appellabatur Romana Iouia. Altera, per quam milites in Prouinciam
graffatum prodibant, Viennenfis Herculans nomen habebat. Hsc Maximiano, qui libi pari cum Hercule
felicitate blandicns,Hercules dici vellct.Illa,Diocletiano,qui rebus geftis, parem fe Ioui crederet,dicata.Id
hodieq; fcalpt^ ilis inferiptiones docent,quas non Vienns,(vt fomniauit Pomponius Letus) fed Gratiano*
poli videas: Alteram quidem in porta,qus ad Meridiem pertinet,& Romana dicitur.
Dd. Nn. Impp. Caes. Caivs Avrel. Valerivs Dxocletianvs Pp. Invictvs,
x^Augufius, & Imp.Cafar. CM.<^xfurel. Valerius CHaximianuspiusfelix, inuiblus,i^Augufl .muris Cula-
ronenfibm, cum interioribus adificijsprouidentiafua inflitutU at epperfeff is,4portam Romanam louiamvo-
carimjferunt.
Alcram vero in porta,qua Viennam itur,quxquc ad Septentriones vergit.
Dd. Nn. Impp. Caes. Caivs Avrel. Valerivs Diocletianvs Pp. Invictvi,
<^Augufi,&Imp,CafarLMarc.i^4urel.Valerius,iJitaximianus,pius,felix,inuittus,^fuguft.muris Cula-
ronenfibus, cum interioribus adificijsprouidentiafua injlitutis at %perfeclisportam Viennenfem Herculeam
•vocari iujferunt.
Sed nulla Maximiani tanti momenti Cularons fuitfubftrudio,quin ei vrbi Gratianus,ampliori ab fc fa-
fts veteri abolito nomine,fuum dare voluerit. Cumq; is orthodoxs religionis Princeps,Gallis etiam cha-
rus elfet,facile in ea vrbe nominis ac virtutis sternam memoriam alfequutus eft. Antiqua eius forma lon-
gior eft, quam rotundior,in angulum definens acutum, ac tantummodo oualis . Planiciem occupat,qus
paulatim a montium radicibus ad Orientem extenfa, ita pingue habet folum, vt nulla omnino regio ferti-
litate ipfam vincat.Sed ncq; tantum ab hac parte regio fruduofa eft. Quocunque enim oculos vertas,amce
nitas, delitis, & rerum omnium copia fefe offert.Ifara , ex altis Alpium iugisab Orientelapfus,hancper-
luit,qui magno impetu,pcr Centrones & Viconcios(Tarentafios hodie,5c Moriennos vocant) delatus,ir-
rigataDelphinatium regione,in Rhodanum fe.intraTinum, & Valentiam confundit.quo loco Fabius o-
lim Maximus, Allobrogas memorabili prslio fuperauit. Ad Septentrionem in Ifara, pos ftratus,omnium,
quosvfquayideas,pulcherrimus,adfuburbia,qusD. Laurenti) dicuntur pertincns.Nec longe, fodins la-
pides,ex quibus lapides ad omnem ciuitatis vfum eruuntur . Ad Meridiem prxterlabcns Dracus,torrens
ita morofus,& vehemcns,vt non raro,limofis inundationibus vicinos agros deformet,nec vllo aggere co-
erceri pofiit,non longe a Ciuitate in Rhodanum excipitur. Qui ab hoc torrente longius abfunt agri.latilfi-
mis extenduntur campis, omni fruduum genere onuftis, & afpcdui perpetuo quodam virore,fontiumq.
ac riuorum fcaturigine,mirum in modum blandientibus. Francifcus eius nominis Rex Gallorum primus’
Gratiani fecutus exemplum,conftituerat hanc Ciuitatem maiore muroruambitu concludere,&iam fun.
damenta,qus hodie quoq; videre liceat,iada erant,fed pendet opus interruptum, nullam ciuibus inueni*
entibus rationem,qua tanti momenti rem coeptam abfoluant. Gratianopolis fedemhabet Epifcopalem,
Viennenfi Archiepifcopo fubditam. Habet & Curiam iudicialem primariam,ad explicandas maioris mo
menti caufas,qus apud inferiores Iudices decidi no polfunt; In qua viri femp er funt fcientia prsftatilfimi,
tumiuftitia & vits integritate fummi,qui & patris iura conferuent, & libertatem tueantur . Denique,ad
extera huius Ciuitatis ornamenta accedit,rationum srarij cognitio.
ROMANVM O P P.
ROmanumOppidum, adipfumlfaramfitum habet eorum, quxin decliuiorcDclphinatiumregio-
ne pofita.ob pulchritudinem celebrantur,non minimumdnter ea etiam , qus diuitiarum fplendorc
prscellunt,adferiptum.Cuius nomen tcftatur, vela Romanis conditum, yel ab ijs, qui absvrbe Romana
nomen ei dare voluerunt.
S>
RATIANOPOLIS, inter Gallis Narbonenfis vrbes antiquiflimas,Et Allobro-
grum populis,nulla non state adfcripta, non fcmperid nominis habuit,quippe,o-
lim Accufio,vel Accufiorum Colonia,vocata,Caballoniorum in Prouincia Colo-
nia fuit.Nam & ita Ptolemso in fua Geographia dicitur, & eodem ei permanente
nomine, vfq5 ad Diocletiani,& Maximini tempora, quamobrem Cularona exinde
vocata fuerit,nullam rationem accepi. Poft autem imperante Gratiano ,cum am-
pliore murorum circuitu eius pomoeria nonnihil prolata effent, a Gratiano eius rei
audore,Romanis primum Gratianopolis, Gallis deinde corrupto vocabulo,Gre-
noble,appellata fuit. Itaq; non ipfc Gratianus, (vt aliqui falso exiftimant)hanc vr-
bem condidit,fed quam reftauratam ampliaftct,nomen ab fefehabere voluit, Gal-
lics quidem gentis,apud quam Ambiani Romaorum Imperator fadus elfet,ftudiofus. Poft autem Anno
Chrifti CCC.LXXXVII. Lugduni, a Maximino Tyranno csfus. Csterum, ante Gratianum Maximinia-
nus a Diocletiano in Galliam mifius,vt fubortos illic tumultus componeret, hac vrbem ita communierat,
vt Romanorum vcluti propugnaculum quoddam aduerfus Gallorum vim eflet. Portas autem exttuxerat
duas ex lapide quadrato infignes,opere fcalptorio per quam fubtili, coagmentatione tam folida,vt ne ho-
die quidem illarum pulchritudinem,vlla in parte,vetuftatis iniuria lsfam appareat. Harum altera,quod ad
viam fpedaret,qus Romam ducit,appellabatur Romana Iouia. Altera, per quam milites in Prouinciam
graffatum prodibant, Viennenfis Herculans nomen habebat. Hsc Maximiano, qui libi pari cum Hercule
felicitate blandicns,Hercules dici vellct.Illa,Diocletiano,qui rebus geftis, parem fe Ioui crederet,dicata.Id
hodieq; fcalpt^ ilis inferiptiones docent,quas non Vienns,(vt fomniauit Pomponius Letus) fed Gratiano*
poli videas: Alteram quidem in porta,qus ad Meridiem pertinet,& Romana dicitur.
Dd. Nn. Impp. Caes. Caivs Avrel. Valerivs Dxocletianvs Pp. Invictvs,
x^Augufius, & Imp.Cafar. CM.<^xfurel. Valerius CHaximianuspiusfelix, inuiblus,i^Augufl .muris Cula-
ronenfibm, cum interioribus adificijsprouidentiafua inflitutU at epperfeff is,4portam Romanam louiamvo-
carimjferunt.
Alcram vero in porta,qua Viennam itur,quxquc ad Septentriones vergit.
Dd. Nn. Impp. Caes. Caivs Avrel. Valerivs Diocletianvs Pp. Invictvi,
<^Augufi,&Imp,CafarLMarc.i^4urel.Valerius,iJitaximianus,pius,felix,inuittus,^fuguft.muris Cula-
ronenfibus, cum interioribus adificijsprouidentiafua injlitutis at %perfeclisportam Viennenfem Herculeam
•vocari iujferunt.
Sed nulla Maximiani tanti momenti Cularons fuitfubftrudio,quin ei vrbi Gratianus,ampliori ab fc fa-
fts veteri abolito nomine,fuum dare voluerit. Cumq; is orthodoxs religionis Princeps,Gallis etiam cha-
rus elfet,facile in ea vrbe nominis ac virtutis sternam memoriam alfequutus eft. Antiqua eius forma lon-
gior eft, quam rotundior,in angulum definens acutum, ac tantummodo oualis . Planiciem occupat,qus
paulatim a montium radicibus ad Orientem extenfa, ita pingue habet folum, vt nulla omnino regio ferti-
litate ipfam vincat.Sed ncq; tantum ab hac parte regio fruduofa eft. Quocunque enim oculos vertas,amce
nitas, delitis, & rerum omnium copia fefe offert.Ifara , ex altis Alpium iugisab Orientelapfus,hancper-
luit,qui magno impetu,pcr Centrones & Viconcios(Tarentafios hodie,5c Moriennos vocant) delatus,ir-
rigataDelphinatium regione,in Rhodanum fe.intraTinum, & Valentiam confundit.quo loco Fabius o-
lim Maximus, Allobrogas memorabili prslio fuperauit. Ad Septentrionem in Ifara, pos ftratus,omnium,
quosvfquayideas,pulcherrimus,adfuburbia,qusD. Laurenti) dicuntur pertincns.Nec longe, fodins la-
pides,ex quibus lapides ad omnem ciuitatis vfum eruuntur . Ad Meridiem prxterlabcns Dracus,torrens
ita morofus,& vehemcns,vt non raro,limofis inundationibus vicinos agros deformet,nec vllo aggere co-
erceri pofiit,non longe a Ciuitate in Rhodanum excipitur. Qui ab hoc torrente longius abfunt agri.latilfi-
mis extenduntur campis, omni fruduum genere onuftis, & afpcdui perpetuo quodam virore,fontiumq.
ac riuorum fcaturigine,mirum in modum blandientibus. Francifcus eius nominis Rex Gallorum primus’
Gratiani fecutus exemplum,conftituerat hanc Ciuitatem maiore muroruambitu concludere,&iam fun.
damenta,qus hodie quoq; videre liceat,iada erant,fed pendet opus interruptum, nullam ciuibus inueni*
entibus rationem,qua tanti momenti rem coeptam abfoluant. Gratianopolis fedemhabet Epifcopalem,
Viennenfi Archiepifcopo fubditam. Habet & Curiam iudicialem primariam,ad explicandas maioris mo
menti caufas,qus apud inferiores Iudices decidi no polfunt; In qua viri femp er funt fcientia prsftatilfimi,
tumiuftitia & vits integritate fummi,qui & patris iura conferuent, & libertatem tueantur . Denique,ad
extera huius Ciuitatis ornamenta accedit,rationum srarij cognitio.
ROMANVM O P P.
ROmanumOppidum, adipfumlfaramfitum habet eorum, quxin decliuiorcDclphinatiumregio-
ne pofita.ob pulchritudinem celebrantur,non minimumdnter ea etiam , qus diuitiarum fplendorc
prscellunt,adferiptum.Cuius nomen tcftatur, vela Romanis conditum, yel ab ijs, qui absvrbe Romana
nomen ei dare voluerunt.
S>