DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0062
DVACVM'
V A C V M,inFlandrix,Hannonix, & Artefix confinibus opp. quo non aliud moenibus & incolis
cultius, munitiusque,aquis quam optime inftrudum, fontes fiquidem limpidiftimos habet coplu-
res,vnum prope D.Amatu,maxime celebrem,qui Mauronti,cui faccr cft,nomen coepit. Altiffimo
aggere,quafi perpetuo quodam monte cingitur,quem binxetiafoflx aquis referta*, venuftifiime
ambiunt.Scarpo itidem fluuio irrigatur,qui prope Atrebatum ortus,in hanc vrbern Duaccnfem,
duabus illabitur faucibus,inde frequentibus dedudisriuulis,prxterquam quod varijs in locis op-
pidanis vlui eft,&emohimento,vbi fc tandem colligit,ibi demum aquis adaudus nauigabilisred
ditur, vt onuftas mercibus cymbas Tornaco, Aldenarda atq5 Ganda uo i n Scaldin,notum & cele-
bre flumen.peroportune deferat. Duacefes olim Catuacos fuifle, Cxfaris Comentariorum Scho-
'*** liaftespalamfecifle,Iacobu3 Leflabeus,Marlianus,& alijaffirmant. Sunt vicilfim qui dubitant,
cum locus ille Cadaris in Commentariis ita legatur,vt nihil ea de re certi liqueat. Verum vt ad oppidanos nunc redeam,
illi hactenus vt illibatam vrbern,ita Principi ftudiofiflimam mentem femper habuere. Id vilum eft.cum fuperioribus fe-
culis lxpe,tum Auorum,Patrumq5 memoria, quando finitimi Franci in Galliam excurrerunt. Magis vero poftremis hi-
fceannis,quibusfuneftis & pernitiofis feditionibus vniuerfum Belgium exarfit, quibus ne in minimo quidem contra
Regem Philippum irum cft.Cum Infulis,Orchiaco & confinibus inferioris Flandrix in fumma cft, & vnurn eius Prouin-
cix ftatum conftituit. Rempub.habet optime conftitutam,ab alijs municip ijs plane diuerfam.Concurrunt enim in ea tria
Rcrumpub. genera.Regem fuum fupremum,& monarchamagnofcit:deinde funt in ipfius corpore, mira quadam maio-
rum prudentia, duo ciuitatis Prxtores, vnus in criminalibus,qucm Balliuum,in ciuilibus alter, quem Prxpofitum vocant,
adquosnoncognitio.ledfententiaruma Magiftratu latarum exeeutio pertinet. Habent ij perpetuam dignitatem &hx-
reditariam. In Magiftratu funt XII X.vt vocant,Scabini, & VI .viri alij,qui XIII. menfe ex toto populo d IX. viris ad hoc
ab ijs,quiScabinatu tum defunguntur,nominatis eliguntur, qux fpeciem ariftocratix ferunt. Deliguntur enim pauci, Sc
Optimi, quinetia m nullo nobilitatis refpedu, de plebe vocantur, in quo democratia verfari videtur. Ethxcquidem de
Duacenfi Repub.dc ciuitate:nuncad vrbern ipfam redeamus. Proximum foro eft Capitolium Valccenatihaudabfimile.
Alterum moenium,quxhicgeminataconfpiciuntur,adimamaluei crepidinem, arcendis hoftibus prouidecollocatum
eft. Verba funt Leflabxi,putatur autem de arce perueteri hic agere,prope D. Amatu, in qua turris fuit ftupenda altitudine,
ac vetuftate,cuius vifendxcaufa Architedi cxltalix,&alijs mundi partibus,huc frequenter concedere /olebant. Eius im-
menfaaltitudo obftabat,cum alia a ciuitate erigeretur,nc is,qui perpetuo in fumma curia: fpecula excubias agit, in omnes
portarum vias, pandere vifum poflet. quamobremdirutaeft.Domus contigua,partim in publicos carceres commutata,
partim in Orphanotrophium>cb.florenis annuis eo ex munere dotatum,quo Rex Catholicus Carthufianos, qui Valcn-
cenis in hanc vrbern aliquando commigrare ftatuerant, ornaturus erat. A paucis deinde annis moeniorum formaprorfus
immutata fuit,nec enim geminata funt hodie,fed perpetuus,altusq; agger,duplici aqua munitus vniuerfum vrbern circun
dat.Templahabct non pauca eximix vctuftatis.Prxcipua funt Apoftolorum Principis, Sc B.Marix facrum, fub Clodoueo
ErancorumRege, anno aChrifto nato b.eredum.Quprum hoc hodie facellumeftin D. Amato,in finiftram chori.Qua-
tuor diuoru reliquias adferuat.inqueis Mauronti diua Ridrude,quxMarchenis colitur,genitidllud mole habet,xdihca
dx ad templi crepidinem turri,iam olim apparatam. At vereor,ne nodua illis aduolauerit, nempe Babylona potius, q u a
pyramid em comminifccntibus. Et aduolauit aliqua certeriacet funda mentum,&colum nx etiamntiinterruptx,quod fie-
merferit vnquam,futurum,vtpyramis,qualisnufquaminFlandria,extet. Nundinxbinx, Ad Kalendas fextilcs, Sc Odo-
brcs.Erugum maximus mercatus.Conuchuntur autem ex Auftrebanenfi, & Artefiaco agro. Lanarum peculiari colore
tingendarum ius habet, ager eft fupraDuacum, Atrebates vfque, compafcuus atque arabilis, atrarxin proximo fy lux.
Lignis vtitur aduedis ex fyluis,qux funt ab altera vrbis parte,Tornacum verfus,fatis frequentes. Aedes funt plera:q5 non
dicendx venuftatis.Gcnus hominum nihil minus quam elfaeminatum,proinde pugnax. Itaque propellendi hoftis fpem,
non collocant in adfeititiorum militum cenrurijs: quin prius habent,fuum defraudare xrarium,fuoquedifcrimine,fu-
perftitem feruare vrbern,quam alieno ferocire prxfidio.Quanquam tamen fub Carolo Quinto, Sc ante ipfius quoa5 rem-
pora,licet rarius,prxfidiarium militem admiferint. Ab eo vero tempore.eam huic vrbi fidem,etfi in Gallix finibus confti-
tutx>Philippus Rex femper habuit,vtproprijs fub vexillis ciues militent, acpatrixdefenfioniprxfint. Obquam quidem
incolarum tum fidem, tum conftantiam, tanta in hanc vrbern Regis liberalitas extitit, vt quicquid M.fux ex xrario,do-
tis nomine debebatur, id omne in magiftratus,Sc vniucr litatis ornamenta conuerterit. Celebrem hic namque Acade-
niiam, a Romano Pontifice approbatam,anno cb.b.LXIII.multis ab vtroque immunitatibus,Sc priuilegijs donatam in-
ftituit.Qux quidem maxima huic vrbi ornamenta hadenus conciliat, cum ex paupere municipio, opulentam vrbern, ex
tugurijs&cafis xdesmagnificas Sclnfulas:exparuadeniq;,magnam effecerit.Inuexit mercimonia,opes,prudentiam,toti
demumBelgio prxeipue vtilis, in qua cum omnium facultatum {'cientia,eadem opera etiam linguam Gallicam ftudiofi
addifeant, qua in omnibus fere Belgij aulis & tribunalibus pafllm res forenfes tradantur, Sc mercatores in negotijsaii-
quanto libentius,quam fua vtuntur. Ad hocGymnafium amplificandum fumma Regis acceftit liberalitas. Dornum ma-
iorum fuorum.Sc arcem,quam hodie quoq5 vulgus aulam inferiorem: laBaffecourt,appellar,in Collegium Facultati artiu
donauit,in quoadolefcentes in literis Sc Philofophia exercerentur,locum fanead Mufasadcommodatiflimum, quod ad
fitum attinet,vndiqueeindum flumine.Deinde fcholam publicam, ampliflimam domum extruxit Sc macellum . Ex fua
dote in fingulos annos b.millia florenoruni Academixdonauit,ex qua fumma,omnium facultatum Profefloribusfala-
riadantur,magnus eft auditorum numerus,maxime anglornm,Sc tanta docentium diligentia, & dodrina, vt hac iuuen-
cula,non tantum Auiam Agrippinenfcm fcholam,fed matrem etiam Louanienfcm facile agnofeas. Regia ifta liberali-
tas duorcim potentiuac nobilium Abbatum ftudium,mirum in moduminuitauit,D.IoannisLentailleri Aquicindenfis
dcD. ArnoldiGantois Marchenfis qui cum prius vnurn Collegium communibus fumptibus cogitalfent, ad incre-
iTicntaftudiorum,mutatis in melius animis,Aquicindenfisfolus tam amplum Collegium excitauit, vt facile ebeonui-
periores facultates idoneam iuuentutem tranfmitiant.
2o
V A C V M,inFlandrix,Hannonix, & Artefix confinibus opp. quo non aliud moenibus & incolis
cultius, munitiusque,aquis quam optime inftrudum, fontes fiquidem limpidiftimos habet coplu-
res,vnum prope D.Amatu,maxime celebrem,qui Mauronti,cui faccr cft,nomen coepit. Altiffimo
aggere,quafi perpetuo quodam monte cingitur,quem binxetiafoflx aquis referta*, venuftifiime
ambiunt.Scarpo itidem fluuio irrigatur,qui prope Atrebatum ortus,in hanc vrbern Duaccnfem,
duabus illabitur faucibus,inde frequentibus dedudisriuulis,prxterquam quod varijs in locis op-
pidanis vlui eft,&emohimento,vbi fc tandem colligit,ibi demum aquis adaudus nauigabilisred
ditur, vt onuftas mercibus cymbas Tornaco, Aldenarda atq5 Ganda uo i n Scaldin,notum & cele-
bre flumen.peroportune deferat. Duacefes olim Catuacos fuifle, Cxfaris Comentariorum Scho-
'*** liaftespalamfecifle,Iacobu3 Leflabeus,Marlianus,& alijaffirmant. Sunt vicilfim qui dubitant,
cum locus ille Cadaris in Commentariis ita legatur,vt nihil ea de re certi liqueat. Verum vt ad oppidanos nunc redeam,
illi hactenus vt illibatam vrbern,ita Principi ftudiofiflimam mentem femper habuere. Id vilum eft.cum fuperioribus fe-
culis lxpe,tum Auorum,Patrumq5 memoria, quando finitimi Franci in Galliam excurrerunt. Magis vero poftremis hi-
fceannis,quibusfuneftis & pernitiofis feditionibus vniuerfum Belgium exarfit, quibus ne in minimo quidem contra
Regem Philippum irum cft.Cum Infulis,Orchiaco & confinibus inferioris Flandrix in fumma cft, & vnurn eius Prouin-
cix ftatum conftituit. Rempub.habet optime conftitutam,ab alijs municip ijs plane diuerfam.Concurrunt enim in ea tria
Rcrumpub. genera.Regem fuum fupremum,& monarchamagnofcit:deinde funt in ipfius corpore, mira quadam maio-
rum prudentia, duo ciuitatis Prxtores, vnus in criminalibus,qucm Balliuum,in ciuilibus alter, quem Prxpofitum vocant,
adquosnoncognitio.ledfententiaruma Magiftratu latarum exeeutio pertinet. Habent ij perpetuam dignitatem &hx-
reditariam. In Magiftratu funt XII X.vt vocant,Scabini, & VI .viri alij,qui XIII. menfe ex toto populo d IX. viris ad hoc
ab ijs,quiScabinatu tum defunguntur,nominatis eliguntur, qux fpeciem ariftocratix ferunt. Deliguntur enim pauci, Sc
Optimi, quinetia m nullo nobilitatis refpedu, de plebe vocantur, in quo democratia verfari videtur. Ethxcquidem de
Duacenfi Repub.dc ciuitate:nuncad vrbern ipfam redeamus. Proximum foro eft Capitolium Valccenatihaudabfimile.
Alterum moenium,quxhicgeminataconfpiciuntur,adimamaluei crepidinem, arcendis hoftibus prouidecollocatum
eft. Verba funt Leflabxi,putatur autem de arce perueteri hic agere,prope D. Amatu, in qua turris fuit ftupenda altitudine,
ac vetuftate,cuius vifendxcaufa Architedi cxltalix,&alijs mundi partibus,huc frequenter concedere /olebant. Eius im-
menfaaltitudo obftabat,cum alia a ciuitate erigeretur,nc is,qui perpetuo in fumma curia: fpecula excubias agit, in omnes
portarum vias, pandere vifum poflet. quamobremdirutaeft.Domus contigua,partim in publicos carceres commutata,
partim in Orphanotrophium>cb.florenis annuis eo ex munere dotatum,quo Rex Catholicus Carthufianos, qui Valcn-
cenis in hanc vrbern aliquando commigrare ftatuerant, ornaturus erat. A paucis deinde annis moeniorum formaprorfus
immutata fuit,nec enim geminata funt hodie,fed perpetuus,altusq; agger,duplici aqua munitus vniuerfum vrbern circun
dat.Templahabct non pauca eximix vctuftatis.Prxcipua funt Apoftolorum Principis, Sc B.Marix facrum, fub Clodoueo
ErancorumRege, anno aChrifto nato b.eredum.Quprum hoc hodie facellumeftin D. Amato,in finiftram chori.Qua-
tuor diuoru reliquias adferuat.inqueis Mauronti diua Ridrude,quxMarchenis colitur,genitidllud mole habet,xdihca
dx ad templi crepidinem turri,iam olim apparatam. At vereor,ne nodua illis aduolauerit, nempe Babylona potius, q u a
pyramid em comminifccntibus. Et aduolauit aliqua certeriacet funda mentum,&colum nx etiamntiinterruptx,quod fie-
merferit vnquam,futurum,vtpyramis,qualisnufquaminFlandria,extet. Nundinxbinx, Ad Kalendas fextilcs, Sc Odo-
brcs.Erugum maximus mercatus.Conuchuntur autem ex Auftrebanenfi, & Artefiaco agro. Lanarum peculiari colore
tingendarum ius habet, ager eft fupraDuacum, Atrebates vfque, compafcuus atque arabilis, atrarxin proximo fy lux.
Lignis vtitur aduedis ex fyluis,qux funt ab altera vrbis parte,Tornacum verfus,fatis frequentes. Aedes funt plera:q5 non
dicendx venuftatis.Gcnus hominum nihil minus quam elfaeminatum,proinde pugnax. Itaque propellendi hoftis fpem,
non collocant in adfeititiorum militum cenrurijs: quin prius habent,fuum defraudare xrarium,fuoquedifcrimine,fu-
perftitem feruare vrbern,quam alieno ferocire prxfidio.Quanquam tamen fub Carolo Quinto, Sc ante ipfius quoa5 rem-
pora,licet rarius,prxfidiarium militem admiferint. Ab eo vero tempore.eam huic vrbi fidem,etfi in Gallix finibus confti-
tutx>Philippus Rex femper habuit,vtproprijs fub vexillis ciues militent, acpatrixdefenfioniprxfint. Obquam quidem
incolarum tum fidem, tum conftantiam, tanta in hanc vrbern Regis liberalitas extitit, vt quicquid M.fux ex xrario,do-
tis nomine debebatur, id omne in magiftratus,Sc vniucr litatis ornamenta conuerterit. Celebrem hic namque Acade-
niiam, a Romano Pontifice approbatam,anno cb.b.LXIII.multis ab vtroque immunitatibus,Sc priuilegijs donatam in-
ftituit.Qux quidem maxima huic vrbi ornamenta hadenus conciliat, cum ex paupere municipio, opulentam vrbern, ex
tugurijs&cafis xdesmagnificas Sclnfulas:exparuadeniq;,magnam effecerit.Inuexit mercimonia,opes,prudentiam,toti
demumBelgio prxeipue vtilis, in qua cum omnium facultatum {'cientia,eadem opera etiam linguam Gallicam ftudiofi
addifeant, qua in omnibus fere Belgij aulis & tribunalibus pafllm res forenfes tradantur, Sc mercatores in negotijsaii-
quanto libentius,quam fua vtuntur. Ad hocGymnafium amplificandum fumma Regis acceftit liberalitas. Dornum ma-
iorum fuorum.Sc arcem,quam hodie quoq5 vulgus aulam inferiorem: laBaffecourt,appellar,in Collegium Facultati artiu
donauit,in quoadolefcentes in literis Sc Philofophia exercerentur,locum fanead Mufasadcommodatiflimum, quod ad
fitum attinet,vndiqueeindum flumine.Deinde fcholam publicam, ampliflimam domum extruxit Sc macellum . Ex fua
dote in fingulos annos b.millia florenoruni Academixdonauit,ex qua fumma,omnium facultatum Profefloribusfala-
riadantur,magnus eft auditorum numerus,maxime anglornm,Sc tanta docentium diligentia, & dodrina, vt hac iuuen-
cula,non tantum Auiam Agrippinenfcm fcholam,fed matrem etiam Louanienfcm facile agnofeas. Regia ifta liberali-
tas duorcim potentiuac nobilium Abbatum ftudium,mirum in moduminuitauit,D.IoannisLentailleri Aquicindenfis
dcD. ArnoldiGantois Marchenfis qui cum prius vnurn Collegium communibus fumptibus cogitalfent, ad incre-
iTicntaftudiorum,mutatis in melius animis,Aquicindenfisfolus tam amplum Collegium excitauit, vt facile ebeonui-
periores facultates idoneam iuuentutem tranfmitiant.
2o