DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0060
INSVLA-
L ANDRI A, latioribus quondam cxtenfa terminis, hodie Brabantia,
Hannonia, Artefia, & Oceano finita, in tres diuiditur partes: In Flandri-
cantenqfiueTheutonicam, in Gailicantem,& Impcratoriam.Gallicans
dicitur eo, quod lingua vtatur Gallica; iungitur a Septentrione Gallix
Thcutonicx, a Meridie attingit diocoefinCameracenfem, ab Oriente
Scaldi flu.ab Occidente Liza flu.& Artefia terminatur. Regio haud am-
plare fupra,quam dici queat,fertilis,cum rerum omnium,tum inprimis
frumenti,& rubex tindorix, feu Erythrodani,prata ac pabula Ixtiifima,
vnde pecudum,iumentorumq; greges abunde alunt. C otinet oppida,ci-
uitatesq; elegantes,& opulentas,quarum prima eftINSVL A,vulgo Ryf
fel,ciuitasperpulchra,Scdiues, mercatoribus locupletibus frequens, ac opificum mechanico-
rum; Textorum prxeipue,ingens numerus,qui per omnem ferme orbem,merces mittunt varias
ita,vt hxc,poft Anuerpiam ac Amfterodamum,primas in mercatutencat.Infulx appellationem
ex eo,multis perhibentibus, obtinens, quod in paludibus olim & ftagnis, qux poftea temporis
diuturnitate,atque hominum induftria,vel ficcata,vel terra oppleta fuerint,Infulx admodum li-
ta eftet.Alij narrant, ex multis illic circumiedis Infulis,id vrbi nominis accidifle. luxta moenia,
qua regione arx collocata eft.labitur fluuiolus;qui Lcntij Atrebatum ortus, incitato ad Septen-
trionem curfu,Diflelmontij fe in Lifam confundit. Infula Mclfcnijs tribus abeft miliaribus,
quinq; Tornaco;paulo amplius Ipris.Condidit Balduinus Barbatus, Flandrix Comes, anno fep-
timofupramillefimum, qui deinde Barbati filius,vbi natus fuit Balduinus pius, ex loco etiam,
lnfulani cognomentum tulit,abs quo vrbs,qux ipfius elfet patria,multis auda beneficijs, muris
quoque,anno millefimo, fexagefimo fexto,conclufa fuit.Is deinde magnificum illud templum,
quod a D.Petro nomen habet,excitauit,in quod &fplendidiffimum Canonicorum Collegium,
ampliffmio ad eam rem conftituto cenfu, cooptauit, interque ipfos Canonicos, Tornarcenfcm,
ac Morinenfem Epifcopos accenferi voluit. Hxc vrbs, prxualidam habet arcem, in qua ve-
teris arcisBucanx( qux primum eorum, qui Regis Gallix nomine, Flandriam adminiftra-
runt, Prxtoriumfuit) reliquixvifuntur. Hi cum initio dicerentur Nemorarij, quali nemo-
rum Prxfedi, & cuftodes, ad fummam dignitatem peruenerunt. Eo bello, quod Ferdinan-
dus Flandrix Comes,in Philippum fecundum Gallix Regem, & Ludouicum Principem,eius fi-
lium, diui poftea Ludouici patrem geflit. Infula capta, & incendio confumpta,de hinc rellau-
rata, bello rurfum exitiali,& toti Flandrix tantum non internccino,exarfit,in hoftiumpotefta-
tem redada, multis vexata modis fuit; qua de re Flandrix Annales Meieri, libro VIII. confule.
Eadem hodie pulchris xdifici js,illuftribus ac nobilibus familijs, mercatoribus ditiflimis freques
ac celebris,multos etiam habet induftrios artifices, qui mercium diuerfa genera, prxeipue au-
tem ea, qux BelgxSaias,oftadia,inuerfa, & qux iuxta Gallicum idioma, quodcolorcm prodi-
uerfopofitum, mutare videantur, variantia dicuntur, ad pretij cuiufque modum conficiant. I-
motam frequentes mechanicis incumbunt, vt quod vix alibi videre eft, haud reperias pueros,
quatuor annos natos, qui non fufficientes fint fuo labore,vidum libi comparare. Cum enim in-
gentem pannorum copiam concinnent,hi aut fila fufo ducunt, aut in globulasea redigunt, aut
lanam tradant,feliguntque, aut aliud quippiamoperximpendunt.Hacipfain vrbe,Curiacftiu-
dicialis,eademqueratiocinaria, vt qux Fifci etiam rationibus prxfit, ei quidem limilis, qux eft
Bruxellx,fed qux tum plusaudoritatis habeat,tum res plurcs tradet,lati usque dominetur.Com
plures etiam habet municipales prouincias,qux fuas illuc rationes referant, Flandriam, Arte-
fiam,Hannoniam,Namurcum,&Mechlincanam ditionem.Quin & eum,quem dicunt,Burgun-
dix liberum Comitatum habuit,quoad paucis ab hinc annis,nouum eodem loci Ratiocinarium
inftitutum fuit. Hunc Magiftratum Philippus Burgundix Dux, Audax cognominatus, prudenti
confilio inftituitjVttanquamfandius quoddam Antiftitum Iuftitix Concilium, & ius Prouin-
cijs diceret,& xrarij fui rationibus prxeflet.Cui tamen fucceftit filius Ioannes, qui cum Senatum
huictantx negotiorum moli non fufficcreanimaduerteret,bipartito hunc diuidens, apud Gan.
dauos aliam condidit iudiciorum Curiam,vt ibi quidem luris controuerfix dccidercntur,pencs
In fui anum autem Concilium,xrarij ac fifci Principis audoritas,& veluti fummus tribunatus ef-
fet.Ibi Concilij Prxfes,& quatuor rationum magiftri,quibus adduntur quinq;, vt vocant, Audi-
tores,tres Notarij,& alij nonnulli,eius Magiftratus fundionem aliquam fuftinentes. Horum
fidei committuntur Codicilli,ac Regefta, qux dicuntur, priuilegiorum, cuiufque
modi Princeps Reipub.largiatur.Inlula demum, perampl o eft Co-
mitio ac dominatU;& paucis,totius Flandrix Gai-
licxcaput,ac Princeps.
IS>
1
L ANDRI A, latioribus quondam cxtenfa terminis, hodie Brabantia,
Hannonia, Artefia, & Oceano finita, in tres diuiditur partes: In Flandri-
cantenqfiueTheutonicam, in Gailicantem,& Impcratoriam.Gallicans
dicitur eo, quod lingua vtatur Gallica; iungitur a Septentrione Gallix
Thcutonicx, a Meridie attingit diocoefinCameracenfem, ab Oriente
Scaldi flu.ab Occidente Liza flu.& Artefia terminatur. Regio haud am-
plare fupra,quam dici queat,fertilis,cum rerum omnium,tum inprimis
frumenti,& rubex tindorix, feu Erythrodani,prata ac pabula Ixtiifima,
vnde pecudum,iumentorumq; greges abunde alunt. C otinet oppida,ci-
uitatesq; elegantes,& opulentas,quarum prima eftINSVL A,vulgo Ryf
fel,ciuitasperpulchra,Scdiues, mercatoribus locupletibus frequens, ac opificum mechanico-
rum; Textorum prxeipue,ingens numerus,qui per omnem ferme orbem,merces mittunt varias
ita,vt hxc,poft Anuerpiam ac Amfterodamum,primas in mercatutencat.Infulx appellationem
ex eo,multis perhibentibus, obtinens, quod in paludibus olim & ftagnis, qux poftea temporis
diuturnitate,atque hominum induftria,vel ficcata,vel terra oppleta fuerint,Infulx admodum li-
ta eftet.Alij narrant, ex multis illic circumiedis Infulis,id vrbi nominis accidifle. luxta moenia,
qua regione arx collocata eft.labitur fluuiolus;qui Lcntij Atrebatum ortus, incitato ad Septen-
trionem curfu,Diflelmontij fe in Lifam confundit. Infula Mclfcnijs tribus abeft miliaribus,
quinq; Tornaco;paulo amplius Ipris.Condidit Balduinus Barbatus, Flandrix Comes, anno fep-
timofupramillefimum, qui deinde Barbati filius,vbi natus fuit Balduinus pius, ex loco etiam,
lnfulani cognomentum tulit,abs quo vrbs,qux ipfius elfet patria,multis auda beneficijs, muris
quoque,anno millefimo, fexagefimo fexto,conclufa fuit.Is deinde magnificum illud templum,
quod a D.Petro nomen habet,excitauit,in quod &fplendidiffimum Canonicorum Collegium,
ampliffmio ad eam rem conftituto cenfu, cooptauit, interque ipfos Canonicos, Tornarcenfcm,
ac Morinenfem Epifcopos accenferi voluit. Hxc vrbs, prxualidam habet arcem, in qua ve-
teris arcisBucanx( qux primum eorum, qui Regis Gallix nomine, Flandriam adminiftra-
runt, Prxtoriumfuit) reliquixvifuntur. Hi cum initio dicerentur Nemorarij, quali nemo-
rum Prxfedi, & cuftodes, ad fummam dignitatem peruenerunt. Eo bello, quod Ferdinan-
dus Flandrix Comes,in Philippum fecundum Gallix Regem, & Ludouicum Principem,eius fi-
lium, diui poftea Ludouici patrem geflit. Infula capta, & incendio confumpta,de hinc rellau-
rata, bello rurfum exitiali,& toti Flandrix tantum non internccino,exarfit,in hoftiumpotefta-
tem redada, multis vexata modis fuit; qua de re Flandrix Annales Meieri, libro VIII. confule.
Eadem hodie pulchris xdifici js,illuftribus ac nobilibus familijs, mercatoribus ditiflimis freques
ac celebris,multos etiam habet induftrios artifices, qui mercium diuerfa genera, prxeipue au-
tem ea, qux BelgxSaias,oftadia,inuerfa, & qux iuxta Gallicum idioma, quodcolorcm prodi-
uerfopofitum, mutare videantur, variantia dicuntur, ad pretij cuiufque modum conficiant. I-
motam frequentes mechanicis incumbunt, vt quod vix alibi videre eft, haud reperias pueros,
quatuor annos natos, qui non fufficientes fint fuo labore,vidum libi comparare. Cum enim in-
gentem pannorum copiam concinnent,hi aut fila fufo ducunt, aut in globulasea redigunt, aut
lanam tradant,feliguntque, aut aliud quippiamoperximpendunt.Hacipfain vrbe,Curiacftiu-
dicialis,eademqueratiocinaria, vt qux Fifci etiam rationibus prxfit, ei quidem limilis, qux eft
Bruxellx,fed qux tum plusaudoritatis habeat,tum res plurcs tradet,lati usque dominetur.Com
plures etiam habet municipales prouincias,qux fuas illuc rationes referant, Flandriam, Arte-
fiam,Hannoniam,Namurcum,&Mechlincanam ditionem.Quin & eum,quem dicunt,Burgun-
dix liberum Comitatum habuit,quoad paucis ab hinc annis,nouum eodem loci Ratiocinarium
inftitutum fuit. Hunc Magiftratum Philippus Burgundix Dux, Audax cognominatus, prudenti
confilio inftituitjVttanquamfandius quoddam Antiftitum Iuftitix Concilium, & ius Prouin-
cijs diceret,& xrarij fui rationibus prxeflet.Cui tamen fucceftit filius Ioannes, qui cum Senatum
huictantx negotiorum moli non fufficcreanimaduerteret,bipartito hunc diuidens, apud Gan.
dauos aliam condidit iudiciorum Curiam,vt ibi quidem luris controuerfix dccidercntur,pencs
In fui anum autem Concilium,xrarij ac fifci Principis audoritas,& veluti fummus tribunatus ef-
fet.Ibi Concilij Prxfes,& quatuor rationum magiftri,quibus adduntur quinq;, vt vocant, Audi-
tores,tres Notarij,& alij nonnulli,eius Magiftratus fundionem aliquam fuftinentes. Horum
fidei committuntur Codicilli,ac Regefta, qux dicuntur, priuilegiorum, cuiufque
modi Princeps Reipub.largiatur.Inlula demum, perampl o eft Co-
mitio ac dominatU;& paucis,totius Flandrix Gai-
licxcaput,ac Princeps.
IS>
1