DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0120
VERONA-
ERONA, Cenomanorum Vrbs in Gallia Cifalpina,fiue vt hodie vocant,Lora»
bardia,a nobilibus Thufcis initio condita,&a Vera,nobili Hetrufea familia, Ve-
rona denominata,vti Cato Semproniufq- feribunt, ac deinde pullis ac profliga-
tis fuisfedib. Thufcis, & Cenomanis refeda&auda, vtLiuius&Trogus teftan-
tur. Venetorum ditionis vrbs, vt Strabo lib. V. ampliflima5 vt Martialis feribit,
magna,cum inquit, Tantum magna fuo debet Verona Catullo,Quantum par-
uafuo Mantua Virgilio. Tacitus, lib. xm. Coloniam validam appellitat. In v-
traq5 A thefis ripa,magnifice exftruda,&pontes quatuor,ripas ipfas coni ungunt.
Quiquidem (vt Virgilius eum vocat) Athefis amoenus, vt Veronam pene me-
m quoque circumquaque cingit; itaque hodie vrbi cuftodiae, ornamento & vfui
cft.Qui eam quondam non interfecabat, verum prope moenia labebatur, Veronam iplam ad ortum So-
lis relinquens.Quod apertiffime patet ex fundamento latiflimo muri,per medium Athefin dedudo.iion
procul a ponte Caftri veteris, quod & hyemali tempore decrefcente aqua,confpicitur. Cuius etiam plu-
rima inuenta fuere veftigia. Praeterea anno 1512. amnis ipfe adeo excreuit, vt aquarum exuperanriumae-
ftuofo impetu,pars murorum foflae caftri veteris fuerit deieda,prope templu D. Zenonis ,& nifi tot mu-
rorum obftaculafuiftent,alueumrepetijftet antiquiorem.Scribit etiam Paulus Diaconus, Athefin ftu-
uium tantum excreuifte, vt circa Bafilicam D.Zenonis, quae apud Veronenfis vrbis muros fita cft, vfque
ad fu premas feneftras aqua pertingeret,fed vt B. Gregorius Pontifex perhibet, in eandem Baftlicam mi-
nime penetrau erit. Verona etiam, a prifeis verae religionis cultoribus, paruaHierufalem vocitata fuit;
fiue vere fimilitudinemquandam cum ciuitate fanda,fttu,& murorum ambitu perfpexifTent,fiue impo-
litis ijfdem nominibus, certis quibufdamlocis religionis zelo, erga ciuitatem fandam pie fuifle affecti
viderentur.Hinc vallem illam ad montem,cui caftrum D. Petri fublacet Dominicam appeilauere; mon-
tem vero,cui mox Rochi facellum nomen dedit,Caluarium dixere, trefque in eo cruces, ex imitatione
erigi, acconftitui voluere.Prope vicina eft Aedes,Nazareth dida.Nec longe D.Ioannisparuum Phanum
extatjBethieem vocatum.Inde parum diftatfepulchrum.Propter quae omnia, &qui plebifcita munici-
palia condidere, paruam Hierufalem appellauerunt Veronam. Quae fitueft optimo, iuxta colles, qui ad
Auftru conuerfi funt,colonis lautis,ac nobilibus aedificijs magnificis,ac fplendidis,inter quae peructufta
Cathedralis aedes eximiaq; D. Anaftafij fodaliu praedicatorum.Habet multa infigniaq; vetuftatis monu-
menta,inter quae Amphitheatrum,quod vulgus Arenam vocat,iuxta forum Boarium,plane admirabile
& ftupendum opus,inter omnia,quae in Italia,alijsque Europae partibus extare creduntur,integerrimum,
minufq; temporum iniuria,aut Barbarorum furore laceratum. Vt autem incredibilis huius amphithea-
tri capacitas,ab ijs,qui eiufcemodi nunquam confpexerunt opera, penitius cognofeatur,placet ex lib 2.
de amplitudine vrbis Veronae,ex Torello,pauca quaedam excerpere.In gradibus,inquit,ipfis amphithea-
tri,hominum 23184.feffionemcommodamfignaripotuifte,comperitur,cuiquehomaum fpacio pedis,
cum dimidio attributo,demptis etiam portarum fpacijs,vt per eorum commenfurationem colligi po-
teft.Capacitasenim fupremi gradus, in circuitu perticarum CLXXXIII. reperitur,medi) autem vige-
fimi primi afuperiori defeendendo, perticarum CX LII. cuilibet portarum latitudini alfignatis pedibus
quinq; cum fefquipede,quaecum numero XL VIlI.fint,paflus XLIV- infecontinent, quo numero du-
plica to,fic altitudine ipforum duorum graduum exiftente, exeunt Perticae LXXXVIIE Gradibus ita-
que omnibus, a primo ad vltimum redudis ad computum medij Perticae 5796. repedantur, ficque fpa-
cio pedis cum dimidio,cuilibet homini aflignato,23184.hominibus commoda in hoc Amphithetrofef-
fio datur. Haec ille.Confpicitur item Veronae arcus Triumphalis, in cuius inferiptione ea ipfa, COLO-
NIA AVGVSTA VERONA NOVA GALLIENI ANA,nominatur.Quin&aliaquamplu-
rima vetuftatis indicia ac vifenda monumenta, in vinarijsciuinm cellis, &fubterraneis locis quotidie
hadenus inuenta funt,& etiamnum frequenter offenduntur, vtnumifmata,vitra, vrn3e,lampadcs,fmftra -
quamplurima fimarum,coronarum,denticulorum,ftylobatorunvepiftyliorum,argutiftime elaborato-
rum,ca*terarumque huiufmodi molium, viuoex lapide & ex pario marmore mirifice fculptorum. Et,
quod mirabile vifufuit, cum propugnacula in hae vrbea Venetisaedificarentur, quo tempore Verona
,pulfisGermanis,recepta fuit,in foftis, quae tunc excauabantur innumerabiles fpeluncae.&caucmae repe*
riebantur,quafi tOphtfs ille,iuxta quem Fons eft,qui a Ferro nomen habet, per has vcluticafas habitare-
tur. Aliud infuper hoc loci,admiratione maxima dignum,videre fuit. Cum eodem namq; in monte fo-
deretur,fpedabantur Echini lapidei,Paguri,conchae,cochleae,oftrea,Stellaeq;pifces,auium roftra, 5cid
genus alia pafftm.De quibus quaedam in indice commentabimur. Aere Verona tenui gaudet , gens per-
lauta,magnifica,fplendida,iucundo afpedu,ingenio fummo,maxinieque ad literasidoneo.uebus omni-
bus,non lblum ad vitam mortalium neceffarijs, fed etiam ad delitias, & voluptatem vtilibus abundat.
Fundatifllmas alit familias permultas. Agro cft optimoffrumenti,vini, olei, caeterarumqne frugum ma-
xime fertili. Vellerum quoque copia pernobilium affluit , vnde maximum incolae faciunt quaeftnm.
Plura dc florentiffima Veronenft vrbe, Leander in Marchia Taruefina, auido Ledori fuppeditabit.
Quemadmodum Scquatuor peculiaribus libris 5 TorellusSaraynas, vir praecellentis accuriofi ingenij,
qui de origine,amplitudine,viris illuftribus, de dominio, & monumentis antiqqis patriae fuagpecu-
liari omnium operum commemoratione fada, Angulorum etiam piduram, Ioannes Ca-
rotti,graphidis peritiftimi opera,reprahentans, tanta diligentia feribit, vt
necuriofiifimusquidcm.inea narratione quidpiam
defiderare queat.
4.P
1
ERONA, Cenomanorum Vrbs in Gallia Cifalpina,fiue vt hodie vocant,Lora»
bardia,a nobilibus Thufcis initio condita,&a Vera,nobili Hetrufea familia, Ve-
rona denominata,vti Cato Semproniufq- feribunt, ac deinde pullis ac profliga-
tis fuisfedib. Thufcis, & Cenomanis refeda&auda, vtLiuius&Trogus teftan-
tur. Venetorum ditionis vrbs, vt Strabo lib. V. ampliflima5 vt Martialis feribit,
magna,cum inquit, Tantum magna fuo debet Verona Catullo,Quantum par-
uafuo Mantua Virgilio. Tacitus, lib. xm. Coloniam validam appellitat. In v-
traq5 A thefis ripa,magnifice exftruda,&pontes quatuor,ripas ipfas coni ungunt.
Quiquidem (vt Virgilius eum vocat) Athefis amoenus, vt Veronam pene me-
m quoque circumquaque cingit; itaque hodie vrbi cuftodiae, ornamento & vfui
cft.Qui eam quondam non interfecabat, verum prope moenia labebatur, Veronam iplam ad ortum So-
lis relinquens.Quod apertiffime patet ex fundamento latiflimo muri,per medium Athefin dedudo.iion
procul a ponte Caftri veteris, quod & hyemali tempore decrefcente aqua,confpicitur. Cuius etiam plu-
rima inuenta fuere veftigia. Praeterea anno 1512. amnis ipfe adeo excreuit, vt aquarum exuperanriumae-
ftuofo impetu,pars murorum foflae caftri veteris fuerit deieda,prope templu D. Zenonis ,& nifi tot mu-
rorum obftaculafuiftent,alueumrepetijftet antiquiorem.Scribit etiam Paulus Diaconus, Athefin ftu-
uium tantum excreuifte, vt circa Bafilicam D.Zenonis, quae apud Veronenfis vrbis muros fita cft, vfque
ad fu premas feneftras aqua pertingeret,fed vt B. Gregorius Pontifex perhibet, in eandem Baftlicam mi-
nime penetrau erit. Verona etiam, a prifeis verae religionis cultoribus, paruaHierufalem vocitata fuit;
fiue vere fimilitudinemquandam cum ciuitate fanda,fttu,& murorum ambitu perfpexifTent,fiue impo-
litis ijfdem nominibus, certis quibufdamlocis religionis zelo, erga ciuitatem fandam pie fuifle affecti
viderentur.Hinc vallem illam ad montem,cui caftrum D. Petri fublacet Dominicam appeilauere; mon-
tem vero,cui mox Rochi facellum nomen dedit,Caluarium dixere, trefque in eo cruces, ex imitatione
erigi, acconftitui voluere.Prope vicina eft Aedes,Nazareth dida.Nec longe D.Ioannisparuum Phanum
extatjBethieem vocatum.Inde parum diftatfepulchrum.Propter quae omnia, &qui plebifcita munici-
palia condidere, paruam Hierufalem appellauerunt Veronam. Quae fitueft optimo, iuxta colles, qui ad
Auftru conuerfi funt,colonis lautis,ac nobilibus aedificijs magnificis,ac fplendidis,inter quae peructufta
Cathedralis aedes eximiaq; D. Anaftafij fodaliu praedicatorum.Habet multa infigniaq; vetuftatis monu-
menta,inter quae Amphitheatrum,quod vulgus Arenam vocat,iuxta forum Boarium,plane admirabile
& ftupendum opus,inter omnia,quae in Italia,alijsque Europae partibus extare creduntur,integerrimum,
minufq; temporum iniuria,aut Barbarorum furore laceratum. Vt autem incredibilis huius amphithea-
tri capacitas,ab ijs,qui eiufcemodi nunquam confpexerunt opera, penitius cognofeatur,placet ex lib 2.
de amplitudine vrbis Veronae,ex Torello,pauca quaedam excerpere.In gradibus,inquit,ipfis amphithea-
tri,hominum 23184.feffionemcommodamfignaripotuifte,comperitur,cuiquehomaum fpacio pedis,
cum dimidio attributo,demptis etiam portarum fpacijs,vt per eorum commenfurationem colligi po-
teft.Capacitasenim fupremi gradus, in circuitu perticarum CLXXXIII. reperitur,medi) autem vige-
fimi primi afuperiori defeendendo, perticarum CX LII. cuilibet portarum latitudini alfignatis pedibus
quinq; cum fefquipede,quaecum numero XL VIlI.fint,paflus XLIV- infecontinent, quo numero du-
plica to,fic altitudine ipforum duorum graduum exiftente, exeunt Perticae LXXXVIIE Gradibus ita-
que omnibus, a primo ad vltimum redudis ad computum medij Perticae 5796. repedantur, ficque fpa-
cio pedis cum dimidio,cuilibet homini aflignato,23184.hominibus commoda in hoc Amphithetrofef-
fio datur. Haec ille.Confpicitur item Veronae arcus Triumphalis, in cuius inferiptione ea ipfa, COLO-
NIA AVGVSTA VERONA NOVA GALLIENI ANA,nominatur.Quin&aliaquamplu-
rima vetuftatis indicia ac vifenda monumenta, in vinarijsciuinm cellis, &fubterraneis locis quotidie
hadenus inuenta funt,& etiamnum frequenter offenduntur, vtnumifmata,vitra, vrn3e,lampadcs,fmftra -
quamplurima fimarum,coronarum,denticulorum,ftylobatorunvepiftyliorum,argutiftime elaborato-
rum,ca*terarumque huiufmodi molium, viuoex lapide & ex pario marmore mirifice fculptorum. Et,
quod mirabile vifufuit, cum propugnacula in hae vrbea Venetisaedificarentur, quo tempore Verona
,pulfisGermanis,recepta fuit,in foftis, quae tunc excauabantur innumerabiles fpeluncae.&caucmae repe*
riebantur,quafi tOphtfs ille,iuxta quem Fons eft,qui a Ferro nomen habet, per has vcluticafas habitare-
tur. Aliud infuper hoc loci,admiratione maxima dignum,videre fuit. Cum eodem namq; in monte fo-
deretur,fpedabantur Echini lapidei,Paguri,conchae,cochleae,oftrea,Stellaeq;pifces,auium roftra, 5cid
genus alia pafftm.De quibus quaedam in indice commentabimur. Aere Verona tenui gaudet , gens per-
lauta,magnifica,fplendida,iucundo afpedu,ingenio fummo,maxinieque ad literasidoneo.uebus omni-
bus,non lblum ad vitam mortalium neceffarijs, fed etiam ad delitias, & voluptatem vtilibus abundat.
Fundatifllmas alit familias permultas. Agro cft optimoffrumenti,vini, olei, caeterarumqne frugum ma-
xime fertili. Vellerum quoque copia pernobilium affluit , vnde maximum incolae faciunt quaeftnm.
Plura dc florentiffima Veronenft vrbe, Leander in Marchia Taruefina, auido Ledori fuppeditabit.
Quemadmodum Scquatuor peculiaribus libris 5 TorellusSaraynas, vir praecellentis accuriofi ingenij,
qui de origine,amplitudine,viris illuftribus, de dominio, & monumentis antiqqis patriae fuagpecu-
liari omnium operum commemoratione fada, Angulorum etiam piduram, Ioannes Ca-
rotti,graphidis peritiftimi opera,reprahentans, tanta diligentia feribit, vt
necuriofiifimusquidcm.inea narratione quidpiam
defiderare queat.
4.P
1