DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0104
HALBERS TADIVM*
A L B E R S T A DIV M, primaeua fundatione,Elboreftadiu,Saxoniae in Germania
oppidum, Epifcopatui eius nominis , adpcllationem praebens, a Carolo Magno,
nunquam fatis laudato Galliarum Rege, Sc Imperatore Romano inftituto,qui lon-
ga experientia, belloque diuturno, cumSaxonibus gefto, edoctus, cognouiteani
gentem,vtputa infrenem, fortem atque ferocem,armorum ftrepitu minus domari,
bencuolentia autem,legibus,pietate,& Religione placari Sc conferuari pofle. Hinc
multorum,quitunctemporis aurei pedum circunferebant ligneum, Epifcoporum
gubernationi, &fpirituali curae eam commifit. Quemadmodum & Annofalutis
_ _ DCC.LXXX.nonquidemHalberftadij,fedapudSelingenftadium,fiueOftervvi-
cum,quo in loco idem Carolus Magnus magnificum templum,D. Stephano facrum,conftruxit, oportuna
Epifcopo ledesdeleda Sc conftituta efi, vfitatatum adpcllatione,Selingenftadiani,«5c OftervvicenfisEpif.
copatus,innotefcens,longo vero poft tempore,vt feribit in fua Saxonia Crantius, Sc in opere de Epifcopa»
tibus Germaniae Brufchius,ab eodem Carolo Magno Sc primo Antiftite,S. Hildegrino,ad Confluentia Al-
bis «Sc Orae fiuuiorum tranflatus. Huic nouae vrbi,& Ecclefiaeiam inchoatae, ab amnium confluxu, nouum
etiam nomen indiderunt,appellantes eam Alboreftadium, quafi vrbemad Albin,& Oram amnes,confti-
tutam,vnde facile adparet,fitu eam admodum oportuno, cum praeter aquarum commoditatem,agrorum
etiam non fit ei denegata vbertas:quae quidem tanta depraedicatur ab omnibus, vt fegetum culmos, equi-
tem tranfeendere ferant. Accedit ad haec,nitor Sc elegantia vrbis,aedificiorum fplendor,amplitudo fori,&
collegiatum Canonicorum fodalitium. In quo,dum canonice Canonici viucrent,clarum adhuc poeniten
tiae publicae,in primitiua Ecclefia vfitatae,extabat veftigium.Cuius quidem rei confuetudinem Pius Ponti-
fex,& poft hunc, Volateranus,in literas retulcrunt,fed velut ritum barbaricum;neutcr enim intellexit. Vo-
lateranusinftitutum vocat inauditum : Efi autem huiufmodi. Singulis annis eligitur aliquis e plebe,qui
Comoediam poenitentis Sc cofitentis agat.Is in capite ieiunij Quadragefimalis ad templu addudus,in cultu
lugubri,& qui poenitentem deceat,nimirum,caput obuolutum habens, poft Sacrum deinde eijcitur,perqj
totos illos quadraginta dies,nudis pedibus vias vrbis terit, templorum moles Circuit tantum, non intrat,
nec cum quoquam fermonem mifcet.Canonici huic cibum praebent.quem ille, qualem qualem,boni cort
fulit,non indulget fermoni,nifi poft mediam nodem,idque in plateis. At in die,quae Dominicae coeme di-
cata eft,ad templum reducitur,«Sc a Sacerdote, non abfque longis, fcd pulchris ccremonijs abfolutus,a ple-
be ftipem accipit. Hunc Adamum vocare folent. Atque hoc eft,quod nonum caput Agathenfis Concilij
praecipit,<5c refertur etiam a Gratiano, Diftindione 50. Eft autem tale: In capite Quadragefimae,omnes pu-
blice confitentes.ante fores Ecclefiae fe repraefentent Epifcopo duitatis, facco induti,nudis pedibus, vulti-
bus in terram proftrati,reos fe elfe ipfo habitu, & vultu proclamantes: ibi adefte debent Decani,id eft, Ar-
chipresbytcri,Presbyteri Parochiarum,Presbyter poenitendum, qui eorum conuerfationem diligenter
infpicere debent,& fecundum modum culpae poenitentiam per praefixos gradus iniungant. Poft haec Epif.
copusinEcclefiameosintroducat,5ccumomni clero feptem Pfalmos poenitentiales, in terram proftra-
tus cum lachrymis,pro eorum abfolutionc decantet, tunc refurgens ab oratione,iuxta quod canones iu-
bent,manus eis imponat,aquam fuper eos benedidam fpargat,cinerem prius mittat, deinde cilicio capita
eorum cooperiat,& cum gemitu & crebris fufpirijs eis denuntiet, quod, ficut Ada proiedus eft de Parady-
fo,ita & ipfi de Ecclefia pro peccatis fuis abi jciantur. ^oft haec iubcat miniftris, vt eos extra ianuas Ecclefix
expellant, clerus vero profequutus eos cum Refponforio,in fudore vultus tui,«Scc. vt videntes fandam Ec-
clefiam pro facinoribus fuis tremefadam atque comm otam,non parui pendant poenitentiam. In facra au-
tem Domini Coena,rurfusab eorum Decanis & Presbyteris Ecclefiae liminibus repraefententur. pjadcnus
decretum Agathenfis Concilij,partim antiquitatis amore,partim occafione confuetudinis Halberftadefis
Ecclefiae, prolixius retulimus.
Q_V EDELINBVRgA.
VEDELINBVRGA, vrbs antiqua,& primorum in Saxonia Princi pum decus,haud ita pro
culaParthenftpolitanavrbe, quae nunc Magdeburgain Saxonia, diftans,ab Imperatore Hen-
rico Aucupe,vna cum nuncupatarum Deo Sc Religioni Domicillarum Collegio,conftruda,
cui primam Abbatiffam filiam fuam, Machtildim praefecit. Oppidum fane concinnum,anti-
-- quitate,dignitate,& opibus praeftans,quandiu primaeua fundatione, legitimum Magiftratum
.Abbatiifam agnouit,cui,quandomale parebat,ab Ernefto, Saxoniae Duce oppugnatur,«SdRolandiftatua,
quam pro libertatis indicio ab antiquo habuerat,priuatur,Qua dc re plura in Indice.
41
A L B E R S T A DIV M, primaeua fundatione,Elboreftadiu,Saxoniae in Germania
oppidum, Epifcopatui eius nominis , adpcllationem praebens, a Carolo Magno,
nunquam fatis laudato Galliarum Rege, Sc Imperatore Romano inftituto,qui lon-
ga experientia, belloque diuturno, cumSaxonibus gefto, edoctus, cognouiteani
gentem,vtputa infrenem, fortem atque ferocem,armorum ftrepitu minus domari,
bencuolentia autem,legibus,pietate,& Religione placari Sc conferuari pofle. Hinc
multorum,quitunctemporis aurei pedum circunferebant ligneum, Epifcoporum
gubernationi, &fpirituali curae eam commifit. Quemadmodum & Annofalutis
_ _ DCC.LXXX.nonquidemHalberftadij,fedapudSelingenftadium,fiueOftervvi-
cum,quo in loco idem Carolus Magnus magnificum templum,D. Stephano facrum,conftruxit, oportuna
Epifcopo ledesdeleda Sc conftituta efi, vfitatatum adpcllatione,Selingenftadiani,«5c OftervvicenfisEpif.
copatus,innotefcens,longo vero poft tempore,vt feribit in fua Saxonia Crantius, Sc in opere de Epifcopa»
tibus Germaniae Brufchius,ab eodem Carolo Magno Sc primo Antiftite,S. Hildegrino,ad Confluentia Al-
bis «Sc Orae fiuuiorum tranflatus. Huic nouae vrbi,& Ecclefiaeiam inchoatae, ab amnium confluxu, nouum
etiam nomen indiderunt,appellantes eam Alboreftadium, quafi vrbemad Albin,& Oram amnes,confti-
tutam,vnde facile adparet,fitu eam admodum oportuno, cum praeter aquarum commoditatem,agrorum
etiam non fit ei denegata vbertas:quae quidem tanta depraedicatur ab omnibus, vt fegetum culmos, equi-
tem tranfeendere ferant. Accedit ad haec,nitor Sc elegantia vrbis,aedificiorum fplendor,amplitudo fori,&
collegiatum Canonicorum fodalitium. In quo,dum canonice Canonici viucrent,clarum adhuc poeniten
tiae publicae,in primitiua Ecclefia vfitatae,extabat veftigium.Cuius quidem rei confuetudinem Pius Ponti-
fex,& poft hunc, Volateranus,in literas retulcrunt,fed velut ritum barbaricum;neutcr enim intellexit. Vo-
lateranusinftitutum vocat inauditum : Efi autem huiufmodi. Singulis annis eligitur aliquis e plebe,qui
Comoediam poenitentis Sc cofitentis agat.Is in capite ieiunij Quadragefimalis ad templu addudus,in cultu
lugubri,& qui poenitentem deceat,nimirum,caput obuolutum habens, poft Sacrum deinde eijcitur,perqj
totos illos quadraginta dies,nudis pedibus vias vrbis terit, templorum moles Circuit tantum, non intrat,
nec cum quoquam fermonem mifcet.Canonici huic cibum praebent.quem ille, qualem qualem,boni cort
fulit,non indulget fermoni,nifi poft mediam nodem,idque in plateis. At in die,quae Dominicae coeme di-
cata eft,ad templum reducitur,«Sc a Sacerdote, non abfque longis, fcd pulchris ccremonijs abfolutus,a ple-
be ftipem accipit. Hunc Adamum vocare folent. Atque hoc eft,quod nonum caput Agathenfis Concilij
praecipit,<5c refertur etiam a Gratiano, Diftindione 50. Eft autem tale: In capite Quadragefimae,omnes pu-
blice confitentes.ante fores Ecclefiae fe repraefentent Epifcopo duitatis, facco induti,nudis pedibus, vulti-
bus in terram proftrati,reos fe elfe ipfo habitu, & vultu proclamantes: ibi adefte debent Decani,id eft, Ar-
chipresbytcri,Presbyteri Parochiarum,Presbyter poenitendum, qui eorum conuerfationem diligenter
infpicere debent,& fecundum modum culpae poenitentiam per praefixos gradus iniungant. Poft haec Epif.
copusinEcclefiameosintroducat,5ccumomni clero feptem Pfalmos poenitentiales, in terram proftra-
tus cum lachrymis,pro eorum abfolutionc decantet, tunc refurgens ab oratione,iuxta quod canones iu-
bent,manus eis imponat,aquam fuper eos benedidam fpargat,cinerem prius mittat, deinde cilicio capita
eorum cooperiat,& cum gemitu & crebris fufpirijs eis denuntiet, quod, ficut Ada proiedus eft de Parady-
fo,ita & ipfi de Ecclefia pro peccatis fuis abi jciantur. ^oft haec iubcat miniftris, vt eos extra ianuas Ecclefix
expellant, clerus vero profequutus eos cum Refponforio,in fudore vultus tui,«Scc. vt videntes fandam Ec-
clefiam pro facinoribus fuis tremefadam atque comm otam,non parui pendant poenitentiam. In facra au-
tem Domini Coena,rurfusab eorum Decanis & Presbyteris Ecclefiae liminibus repraefententur. pjadcnus
decretum Agathenfis Concilij,partim antiquitatis amore,partim occafione confuetudinis Halberftadefis
Ecclefiae, prolixius retulimus.
Q_V EDELINBVRgA.
VEDELINBVRGA, vrbs antiqua,& primorum in Saxonia Princi pum decus,haud ita pro
culaParthenftpolitanavrbe, quae nunc Magdeburgain Saxonia, diftans,ab Imperatore Hen-
rico Aucupe,vna cum nuncupatarum Deo Sc Religioni Domicillarum Collegio,conftruda,
cui primam Abbatiffam filiam fuam, Machtildim praefecit. Oppidum fane concinnum,anti-
-- quitate,dignitate,& opibus praeftans,quandiu primaeua fundatione, legitimum Magiftratum
.Abbatiifam agnouit,cui,quandomale parebat,ab Ernefto, Saxoniae Duce oppugnatur,«SdRolandiftatua,
quam pro libertatis indicio ab antiquo habuerat,priuatur,Qua dc re plura in Indice.
41