DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0090
C A M P E N A>-
A M P E N A,eius regionis,in Gcld rko Ducatu,vrbs,que verfus Septentrionem
pofitaTranfifalana dicitur,in leuaIfalx ripa, decenti,& oblongaftrudura prx-
ftans,circaeiusfluuijoftia,quibus/inui maris Auftralis, vulgo Zuderfee, iun-
gitur; Quatuor,Dauentria milliaribus abeft, vrbs multarum opum affluentia,e-
lc?.a ntiffimo,xdi u m priuatarum, Scciuium nitore commendata, ficuti etiam
xdificia publicis vfibus deftinata,fuperbiffima exhibet. Quorum praecipua funt,
vtexordiumareligione fumatur , qux reliquis xdificijs confpicuaaltitudine
prxeminent,D.Nicolai,&B.Marix virginis templum. Illud Parochiale, quod
non oppidani tantum omnes,fed frequens ex vicinia populus frequentat. Hoc,
numini dicatum,ScParochiali Ecclefix eorum,qui facris operantur minifterio,
auorumpicratc,coniundum,prxcclfam habet,&eleganti ftrudura nobilem turrim, vnde per vicinum
Auftralemare,Enckhufam vfquc vifus dirigi,pandiquepoteft. Eadem Ecclefia, non fine (pedantium
admiratione,fummo in altari,elaboratam ac venuftam tabulam reprsefentat,maiorum imaginibuscla
rifiimx virginis manu depidam.Qualis & in Francifcanorum collegio perelegans,confpicitur. Ciuica
domus,hauditaaponte,quo vtraq; Ifalx ripaconiungitur,rcmota,perauguftaac fplendida,fedprxcae
teris xdificijsomnibus,incredibili ftrudurxfymmetria. Tclonium ad Ifalx ripam,fefe effert, qua:Ista
reda Magnatibus,& haruregionum Primoribus,frc quenter fubminiftrauit, cuius fplendorem exteri,
magnificentiam & ftrudura: harmoniam Architedi,admirantur.Priuatx aurem ciuium xdes in vniuer
fum pene omnes,potiftimum, autem in platea antiqua, vt amplae & magnificx, vtputa, ad negotiatione
quondam ampliffimam fabricatae, ita validis innituntur fundamentis ac muris, ne marinis labefadatae
inunda ionibus,corruant.Quare cum etiam ad modum funt fadx, vt fuperne,non incommoda oppi-
danis domicilia praebeant, quando nimirum aquaprxter modum acconfuetudincm intumefccns, vi
ventoru contra Kalx alueum agitata excrefcit,vt Campena aquis tota videatur immerfa. Quales maxi-
mx&periculofifiimx inundationes fuerunt anni Septuagefimi & Septuagefimitertij,quarum impetu,
aliqua tiam moeniorum parsconcidit.Vrbemipfam moenia,&marinx ambiunt aqux.qux parti m per
Ri um,vu go^DicCXiuc/partimperlfalxamneeodeducuntur.Dulces aute Ifalxaquxper mediam vr
bem,ad communes ciuium vfus permeant.Extra vrbem,paludofapaftim funt loca vliginofa,6cinaccef
fa, vtobfidionis Campena impatiens fit, nequeenim, murales machinx, & furiofi Martis tormenta,
fubduci poliunt ad moenia.Suburbia funt bina,venufta,fane elegantia,con(picua; Separatadiceresop-
pida:ad hoftium ferendos,propulfandosqueinfultus,probe munita,quamdiu habitatores,vnaminico-
lenfuiundi.defenfores non deerunt. Vicinus vrbi, Haga remotius,Burenopia nuncupatur.In illo peri-
tiffimos nauium Architedos,quarum frequens in aquaticis hifce regionibus vfus.*In altero autem, qui
pifeium capturis incumbunt,magno numero inuenies. Vix enim credam,plura hoc tradu reperiri op-
pida, vbi maior delicatiffimorum fitpifciumcopia, Sturijsabundant, ScprxftantiflimisSalmonibus,
carpios,lupos,& ftupcndx magnitudinis prafmos,tanta abundantia,pifcario in foro quotidie videas,di
du vt plane videatur incredibile. Afellum pifcem marinu, fapido prxftante icinorc, vulgo,
nomen ab afininx pellis fimilitudinerctinens,cumcincriti; coloris, fquamofusnonfit,haleca recen-
tia cor chas,oft rea, pafleras,quos plateflas, ali; vero pedines nuncupant,planos,latosque,&prxftantes
Rumbos,exterosque quos ex mari pifces defoderes,pifcarium hic forum,pretio tolerabili,quotidie affa
tim offertjPeculiarepifcisgenus,vulgo Mafculus, prxcxtcrishlcin pretio, & delitijs cft. Horum alios
domi,& vicinioribus in locis recentesdiuendunt, alios faleconditos,ad remotiores exportant. A vi-
ris porro,fcientiarum nitorepolitis, Campenfishxc patria,inclarefcit.Hinc namque AJbertusPighius
Patritius,vir in omni feientia verfatus,oriundus fuit,qui nominiscelebritatc,patriam quoque toto or-
be celebriorem,atqueilluftriorem reddidit, infignis imprimis Theologus,multa dequxftionibushoc
temporecontrouerfis,dodilTime difputauit,&fcripfit;Cofmographiam quoque profeflus,excellesin-
ftrumentorum Mathematicorum fabricator,quamobrem Hadriano Pontifici charus, diu cum ipfo vi-
xit,hinc ex Belgio eum in Hifpaniam,atque inde in Italiam comitatus.Eo vero Pontifice mortuo, Cle-
mens VII. & Paulus III. Pontifices Max. quorum poftremum itidem Mathematicen docuit, plurimi ra-
rum hominem,tametfi peregrinum fecere adeo vt honorum, & opum plenus A lbcrtus tandem
Roma in patriam reucrfus,cum inibi omnibusxque gratus,atque acceptus aliquandiu vixif
fet,fndulciffimolitterarumotio,adextrcmum fummacum nominis gloria,vita dc-
lundus cft.Cuiusiam nepos decus.Schonorem familixeonferuat,
6’tephanus Pighius, virtutis ftudiofus & valde
lucratus,idemq; infignis anti
quarius.
54
I
A M P E N A,eius regionis,in Gcld rko Ducatu,vrbs,que verfus Septentrionem
pofitaTranfifalana dicitur,in leuaIfalx ripa, decenti,& oblongaftrudura prx-
ftans,circaeiusfluuijoftia,quibus/inui maris Auftralis, vulgo Zuderfee, iun-
gitur; Quatuor,Dauentria milliaribus abeft, vrbs multarum opum affluentia,e-
lc?.a ntiffimo,xdi u m priuatarum, Scciuium nitore commendata, ficuti etiam
xdificia publicis vfibus deftinata,fuperbiffima exhibet. Quorum praecipua funt,
vtexordiumareligione fumatur , qux reliquis xdificijs confpicuaaltitudine
prxeminent,D.Nicolai,&B.Marix virginis templum. Illud Parochiale, quod
non oppidani tantum omnes,fed frequens ex vicinia populus frequentat. Hoc,
numini dicatum,ScParochiali Ecclefix eorum,qui facris operantur minifterio,
auorumpicratc,coniundum,prxcclfam habet,&eleganti ftrudura nobilem turrim, vnde per vicinum
Auftralemare,Enckhufam vfquc vifus dirigi,pandiquepoteft. Eadem Ecclefia, non fine (pedantium
admiratione,fummo in altari,elaboratam ac venuftam tabulam reprsefentat,maiorum imaginibuscla
rifiimx virginis manu depidam.Qualis & in Francifcanorum collegio perelegans,confpicitur. Ciuica
domus,hauditaaponte,quo vtraq; Ifalx ripaconiungitur,rcmota,perauguftaac fplendida,fedprxcae
teris xdificijsomnibus,incredibili ftrudurxfymmetria. Tclonium ad Ifalx ripam,fefe effert, qua:Ista
reda Magnatibus,& haruregionum Primoribus,frc quenter fubminiftrauit, cuius fplendorem exteri,
magnificentiam & ftrudura: harmoniam Architedi,admirantur.Priuatx aurem ciuium xdes in vniuer
fum pene omnes,potiftimum, autem in platea antiqua, vt amplae & magnificx, vtputa, ad negotiatione
quondam ampliffimam fabricatae, ita validis innituntur fundamentis ac muris, ne marinis labefadatae
inunda ionibus,corruant.Quare cum etiam ad modum funt fadx, vt fuperne,non incommoda oppi-
danis domicilia praebeant, quando nimirum aquaprxter modum acconfuetudincm intumefccns, vi
ventoru contra Kalx alueum agitata excrefcit,vt Campena aquis tota videatur immerfa. Quales maxi-
mx&periculofifiimx inundationes fuerunt anni Septuagefimi & Septuagefimitertij,quarum impetu,
aliqua tiam moeniorum parsconcidit.Vrbemipfam moenia,&marinx ambiunt aqux.qux parti m per
Ri um,vu go^DicCXiuc/partimperlfalxamneeodeducuntur.Dulces aute Ifalxaquxper mediam vr
bem,ad communes ciuium vfus permeant.Extra vrbem,paludofapaftim funt loca vliginofa,6cinaccef
fa, vtobfidionis Campena impatiens fit, nequeenim, murales machinx, & furiofi Martis tormenta,
fubduci poliunt ad moenia.Suburbia funt bina,venufta,fane elegantia,con(picua; Separatadiceresop-
pida:ad hoftium ferendos,propulfandosqueinfultus,probe munita,quamdiu habitatores,vnaminico-
lenfuiundi.defenfores non deerunt. Vicinus vrbi, Haga remotius,Burenopia nuncupatur.In illo peri-
tiffimos nauium Architedos,quarum frequens in aquaticis hifce regionibus vfus.*In altero autem, qui
pifeium capturis incumbunt,magno numero inuenies. Vix enim credam,plura hoc tradu reperiri op-
pida, vbi maior delicatiffimorum fitpifciumcopia, Sturijsabundant, ScprxftantiflimisSalmonibus,
carpios,lupos,& ftupcndx magnitudinis prafmos,tanta abundantia,pifcario in foro quotidie videas,di
du vt plane videatur incredibile. Afellum pifcem marinu, fapido prxftante icinorc, vulgo,
nomen ab afininx pellis fimilitudinerctinens,cumcincriti; coloris, fquamofusnonfit,haleca recen-
tia cor chas,oft rea, pafleras,quos plateflas, ali; vero pedines nuncupant,planos,latosque,&prxftantes
Rumbos,exterosque quos ex mari pifces defoderes,pifcarium hic forum,pretio tolerabili,quotidie affa
tim offertjPeculiarepifcisgenus,vulgo Mafculus, prxcxtcrishlcin pretio, & delitijs cft. Horum alios
domi,& vicinioribus in locis recentesdiuendunt, alios faleconditos,ad remotiores exportant. A vi-
ris porro,fcientiarum nitorepolitis, Campenfishxc patria,inclarefcit.Hinc namque AJbertusPighius
Patritius,vir in omni feientia verfatus,oriundus fuit,qui nominiscelebritatc,patriam quoque toto or-
be celebriorem,atqueilluftriorem reddidit, infignis imprimis Theologus,multa dequxftionibushoc
temporecontrouerfis,dodilTime difputauit,&fcripfit;Cofmographiam quoque profeflus,excellesin-
ftrumentorum Mathematicorum fabricator,quamobrem Hadriano Pontifici charus, diu cum ipfo vi-
xit,hinc ex Belgio eum in Hifpaniam,atque inde in Italiam comitatus.Eo vero Pontifice mortuo, Cle-
mens VII. & Paulus III. Pontifices Max. quorum poftremum itidem Mathematicen docuit, plurimi ra-
rum hominem,tametfi peregrinum fecere adeo vt honorum, & opum plenus A lbcrtus tandem
Roma in patriam reucrfus,cum inibi omnibusxque gratus,atque acceptus aliquandiu vixif
fet,fndulciffimolitterarumotio,adextrcmum fummacum nominis gloria,vita dc-
lundus cft.Cuiusiam nepos decus.Schonorem familixeonferuat,
6’tephanus Pighius, virtutis ftudiofus & valde
lucratus,idemq; infignis anti
quarius.
54
I