DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0042
AVGVSTODVNVM-
Vcvstodvsvm, fx, vt in Indice, ex aliorum difputatur fententia, vetus Heduorum Bibra-
ae idcumCxfare populofom,&magnitudine prxdpuumadpellabimus,fitum ad radices mon-
tium quibus perinde vtijs,qui apud Salaflios.nomenCenijs, oppidum inBurgundia admodum
xdifiens vacuum, praeterquam eo loci, vbiarx.&D.Lazari templum, cui emmnum.quod illic
Martis effet campus,Marte, lingua vernacula nomen. Complures magnificas habet bafilicas,
quarum quae praecipua, S. Nazari) nomen habet: Is, a Pontifice Romano fubannoCbrifti fep-
tuagefijoio fecundo baptizatus, venit in Galliam, ibiqueCelfumbaptizauit, & cumeodein-
de Mediolani palmam martyri) tulit. Auguftodunenfesnon immemores.quod is primus falu-
tisdo&rinam ipfisannunciaffet, Auguftalem eiusnomine Bafihcam dedicarunt, qua; nunc in
D Lazari conuerfaEcclefiam, reliquis in ea vrbetemplis,fplcndore ac maieftateprxcellit. Eft
7- T-^cR^dalenaefrarer, qui^Chrifto fufeitatus ad vitam, poft Chriftiad coelos afcenfionem, in Galliam,
autem hicbaz^ or Jn eaBafilica corporis eius reliquia; pofitx, perquam religiose adferuantur. Apud hanc,& aha,
Euangeh)prop g< > virginisDeiparacnominedicata, quamRaulinusBurgundix Cancellarius condidit. Habent
Canonicommc^u^nu^s^vi^inis fuasecclefiaslitprxter hxc,duofunt monafteria,quorum altemm ad D.
quoque mna vabEuphronio Auguftodunenfi Epifcopo conditum in eo coemiterio, cuius mcmimtTuroncnfis
Curius qui & D. Symphoriam vitam narrat. In eo monafterio, quod & ordinis Auguftiniani prioratum habet, recondi-
Oregonus,q w■ j t Auguftx, Symphoriam parentum, qui perinde omnes Chrifti Euangelium, fufo
tafunteorpor j p ■ A, 'n MIcm Monalfctium. Abbatiam habens D.Martini nomine, 1 Biunichildeolim te-
fangutne,fottBec aflemerunt iutcmm SanaimonMi,)ra pratcrci virginam duo Afceteria. vnum ad S. Andochcura.
g,nT„o?rm=xiffiman XcmSlTeCatolun,Magnum, PmofmltoIuliano,qu6dnur,mm id veteres codicilli,
veWltimamm TOluni^in^^“menta indicent, negaute^Alterum \ S. Ioanne, cui vulgo Majam cognomen, appel latum,
•velvlnmar m ,,„j*nmnichilde regina extrusum, Dei Seruarum dnftumfucrit, vel certe l Cabilloni Pnncipib. con.
«Xlfttiitatut id e(Te, quod a Bwnichnae fuiiTe.lParochiales Ecclefias,breuitatis caufa omitto, Epifcopus Auguftodu-
Sprimts"ftEp fcopomm.qui Lugdanenfi Epifcopo fubotdinatam poteftatem habent. Quod ad craijem Retpub. (ia-
neniisprimuj, p £ x ecaufistumduihbus, tum criminalibus cognofcens, ab officio, vt lingua tum genus erat,
T^siu^dtcet^tur.Hutcinagilitatuifucceirerunt, qui vulgo Baliifi)appeIlantur,(eudicecetas1feunomatchasappellarc malis,
• r mlmvrrasofficiurn quorumiudicianatantum poreftas fuit, fubrogati. Olim Auguftodum Senatus quidam erat
£CTim ^rnue hodie locus ci Senatui dicatus, ab ipfis Druydibus, vulgato fermone,k Latina appellatione nonnihil defle-
ljruyaum, arqu ipfum quoque Auguftodunum vifitur&alius locus, Latinorum appellatione Mons Iouis
diftus°vbivfque in hanc diem,familia illuftris eft Monti) ouiorum. Qus autem vrbis pars, a reliqua (eclufa, Gallica voce,fed
uictus,vDi 4 If mod v vocatut> Martis campus olim erat, locus videlicet Martis cultui facer. Et,quod hodie Gcnotoie
C°rrUPvS incolis dicitur,quod eo loco lani templum effiet,Iani tertum appellari debuit. Denique Auguftodunum olim &fuu
Sebat Capitolium,& varia Diuorum templa, quxpoft ruinas illas Bibradcnfes reftaurata,Barbarorum deinde lmpreffio-
xiibus vaftata funt,& abolita.
NOVIODVNVM.
OvioDVNVM.DucatusNiuernixoppidum prxeipuum,adLigerimflumen, nomen confe-
quutum exfitu. Dunum namque,antiqua Gallorum lingua, montem, aut locum editiorem fig.
nificat.Monticulumnamqueoccupat, in faucibus , quibus Niuernis flumen Ligerim fefe exo-
nerat.VndeNouioduni videtur appellatio nata. Eft autem oppidum omni ex parte moenibus
cindum firmiffimis, & cumampliflimis turribus, tum foflisfirofundffimis egregie munitum.
Ad meridiem,Ligeris moenia fubluir.In quo fluminepons eft,pulcherrime quadrato lapide con.
ftrudus,viginti habens arcus. Niuernis ab Oriente circumfluit: Ab alijspartibusfrequentesfunt
fontes,ex quibus etiam infoflasaqux deduci poffunt. Vtautem oppidum ipfum munitius fit,
minus<)ueinfidi)s obnoxium, nulla ipfifuburbiaadiacent,omnesquefubftrudioncs.mo;niorum
ambitu continentur.Ager,pafcuisfyluisqueabundat.Itaquepopulusnonaliudfere,quampecu-
dum alturam curat, & quod nec vites colat, nec agros,tenuis effparumq; laute viuit. Alioqui re-
gio fodinis abundat,argenti quidem ad D. Leonardi, quxhocce temporevfuieffe deflerunt; ferri autem,quod ligna illic e
fyiuis large fuppetunt, quodque Iapis quidam ad fouendum ignem idoneus, non longe ab vrbe effoditur. Ad hxc,Iapis ad
ftruduras idoneus, quo non alius in tota ditione Francica nobilior, duobus i Nouioduno miliaribus, inuenitur,&facile
per Ligerim, Aureliam,atque alias Gallix vrbes deportatur. Sed ipfum nunc oppidum ingrediamur, in quo arx eft,& Prxto-
lium Principum Niuernenfium,olim Comitum,hodie Ducum,iuxta primariam Ecclefiam. Quod ad ftatum autem Eccle-
fiafticum attinet, Nouiodunum modo ciuitas eft, (vt Pontifici) iuris interpretes duitates appellant vrbes Epifcopxo deco-
ratas)Scnoncnfium Archiepifcopo, tanquam Metropolitano fubdita.Quanquam autemEpifcopxis antiquioribusnon ad-
numeretur in catalogum redaffis,in eam tamen dignitatem fubueffa fuit, fub anno redditx iiChrifto falutis, fexcentefi-
mQ) qU0 tempore Gregorius cognomento Magnus, Pontificatum Romxgerebat,primusque huius vrbis Epifcopus fuit D.
Aregius,&Epifcopxi dicecefis, partim ex Auguftodunenfi.partim ex Biturigum Epifcopxo confeda.Primarium vrbis tem-
plum,initio D. Geruafij nomine dicatum, poftei, quo affe&u erat Carolus Caluus erg^l D.Cyrum martyrem, cum eius reli-
quias ibi condidiffet,ex Regis voluntate D.Cyri nomen tulit Eft etiam in hac duitate monachorum Auguftiniani ordinis cce-
nobium, nomine DiuiMartini,&aliud virginum, D. Marix titulo confecratum. Duo itidem, vtvocant.Prioratus, v- .
num D. Stephani, alterum Saluatoris nomine. Fratrum item Domini cani & Francifcani ordinis coenobia.
Ad bscfacrorum vndecim curix fcu Paroecix, vt hincfacileintelligi queat, Nouiodu-
num elegantem & copiofam effe vrbem, eiufque ciues atq; Patricios,qui
tam multas xdesfacras condiderint, atque dotarint,reli-
gionis fu iffc comprimis amantes, &
ftudiofos.
Io
Vcvstodvsvm, fx, vt in Indice, ex aliorum difputatur fententia, vetus Heduorum Bibra-
ae idcumCxfare populofom,&magnitudine prxdpuumadpellabimus,fitum ad radices mon-
tium quibus perinde vtijs,qui apud Salaflios.nomenCenijs, oppidum inBurgundia admodum
xdifiens vacuum, praeterquam eo loci, vbiarx.&D.Lazari templum, cui emmnum.quod illic
Martis effet campus,Marte, lingua vernacula nomen. Complures magnificas habet bafilicas,
quarum quae praecipua, S. Nazari) nomen habet: Is, a Pontifice Romano fubannoCbrifti fep-
tuagefijoio fecundo baptizatus, venit in Galliam, ibiqueCelfumbaptizauit, & cumeodein-
de Mediolani palmam martyri) tulit. Auguftodunenfesnon immemores.quod is primus falu-
tisdo&rinam ipfisannunciaffet, Auguftalem eiusnomine Bafihcam dedicarunt, qua; nunc in
D Lazari conuerfaEcclefiam, reliquis in ea vrbetemplis,fplcndore ac maieftateprxcellit. Eft
7- T-^cR^dalenaefrarer, qui^Chrifto fufeitatus ad vitam, poft Chriftiad coelos afcenfionem, in Galliam,
autem hicbaz^ or Jn eaBafilica corporis eius reliquia; pofitx, perquam religiose adferuantur. Apud hanc,& aha,
Euangeh)prop g< > virginisDeiparacnominedicata, quamRaulinusBurgundix Cancellarius condidit. Habent
Canonicommc^u^nu^s^vi^inis fuasecclefiaslitprxter hxc,duofunt monafteria,quorum altemm ad D.
quoque mna vabEuphronio Auguftodunenfi Epifcopo conditum in eo coemiterio, cuius mcmimtTuroncnfis
Curius qui & D. Symphoriam vitam narrat. In eo monafterio, quod & ordinis Auguftiniani prioratum habet, recondi-
Oregonus,q w■ j t Auguftx, Symphoriam parentum, qui perinde omnes Chrifti Euangelium, fufo
tafunteorpor j p ■ A, 'n MIcm Monalfctium. Abbatiam habens D.Martini nomine, 1 Biunichildeolim te-
fangutne,fottBec aflemerunt iutcmm SanaimonMi,)ra pratcrci virginam duo Afceteria. vnum ad S. Andochcura.
g,nT„o?rm=xiffiman XcmSlTeCatolun,Magnum, PmofmltoIuliano,qu6dnur,mm id veteres codicilli,
veWltimamm TOluni^in^^“menta indicent, negaute^Alterum \ S. Ioanne, cui vulgo Majam cognomen, appel latum,
•velvlnmar m ,,„j*nmnichilde regina extrusum, Dei Seruarum dnftumfucrit, vel certe l Cabilloni Pnncipib. con.
«Xlfttiitatut id e(Te, quod a Bwnichnae fuiiTe.lParochiales Ecclefias,breuitatis caufa omitto, Epifcopus Auguftodu-
Sprimts"ftEp fcopomm.qui Lugdanenfi Epifcopo fubotdinatam poteftatem habent. Quod ad craijem Retpub. (ia-
neniisprimuj, p £ x ecaufistumduihbus, tum criminalibus cognofcens, ab officio, vt lingua tum genus erat,
T^siu^dtcet^tur.Hutcinagilitatuifucceirerunt, qui vulgo Baliifi)appeIlantur,(eudicecetas1feunomatchasappellarc malis,
• r mlmvrrasofficiurn quorumiudicianatantum poreftas fuit, fubrogati. Olim Auguftodum Senatus quidam erat
£CTim ^rnue hodie locus ci Senatui dicatus, ab ipfis Druydibus, vulgato fermone,k Latina appellatione nonnihil defle-
ljruyaum, arqu ipfum quoque Auguftodunum vifitur&alius locus, Latinorum appellatione Mons Iouis
diftus°vbivfque in hanc diem,familia illuftris eft Monti) ouiorum. Qus autem vrbis pars, a reliqua (eclufa, Gallica voce,fed
uictus,vDi 4 If mod v vocatut> Martis campus olim erat, locus videlicet Martis cultui facer. Et,quod hodie Gcnotoie
C°rrUPvS incolis dicitur,quod eo loco lani templum effiet,Iani tertum appellari debuit. Denique Auguftodunum olim &fuu
Sebat Capitolium,& varia Diuorum templa, quxpoft ruinas illas Bibradcnfes reftaurata,Barbarorum deinde lmpreffio-
xiibus vaftata funt,& abolita.
NOVIODVNVM.
OvioDVNVM.DucatusNiuernixoppidum prxeipuum,adLigerimflumen, nomen confe-
quutum exfitu. Dunum namque,antiqua Gallorum lingua, montem, aut locum editiorem fig.
nificat.Monticulumnamqueoccupat, in faucibus , quibus Niuernis flumen Ligerim fefe exo-
nerat.VndeNouioduni videtur appellatio nata. Eft autem oppidum omni ex parte moenibus
cindum firmiffimis, & cumampliflimis turribus, tum foflisfirofundffimis egregie munitum.
Ad meridiem,Ligeris moenia fubluir.In quo fluminepons eft,pulcherrime quadrato lapide con.
ftrudus,viginti habens arcus. Niuernis ab Oriente circumfluit: Ab alijspartibusfrequentesfunt
fontes,ex quibus etiam infoflasaqux deduci poffunt. Vtautem oppidum ipfum munitius fit,
minus<)ueinfidi)s obnoxium, nulla ipfifuburbiaadiacent,omnesquefubftrudioncs.mo;niorum
ambitu continentur.Ager,pafcuisfyluisqueabundat.Itaquepopulusnonaliudfere,quampecu-
dum alturam curat, & quod nec vites colat, nec agros,tenuis effparumq; laute viuit. Alioqui re-
gio fodinis abundat,argenti quidem ad D. Leonardi, quxhocce temporevfuieffe deflerunt; ferri autem,quod ligna illic e
fyiuis large fuppetunt, quodque Iapis quidam ad fouendum ignem idoneus, non longe ab vrbe effoditur. Ad hxc,Iapis ad
ftruduras idoneus, quo non alius in tota ditione Francica nobilior, duobus i Nouioduno miliaribus, inuenitur,&facile
per Ligerim, Aureliam,atque alias Gallix vrbes deportatur. Sed ipfum nunc oppidum ingrediamur, in quo arx eft,& Prxto-
lium Principum Niuernenfium,olim Comitum,hodie Ducum,iuxta primariam Ecclefiam. Quod ad ftatum autem Eccle-
fiafticum attinet, Nouiodunum modo ciuitas eft, (vt Pontifici) iuris interpretes duitates appellant vrbes Epifcopxo deco-
ratas)Scnoncnfium Archiepifcopo, tanquam Metropolitano fubdita.Quanquam autemEpifcopxis antiquioribusnon ad-
numeretur in catalogum redaffis,in eam tamen dignitatem fubueffa fuit, fub anno redditx iiChrifto falutis, fexcentefi-
mQ) qU0 tempore Gregorius cognomento Magnus, Pontificatum Romxgerebat,primusque huius vrbis Epifcopus fuit D.
Aregius,&Epifcopxi dicecefis, partim ex Auguftodunenfi.partim ex Biturigum Epifcopxo confeda.Primarium vrbis tem-
plum,initio D. Geruafij nomine dicatum, poftei, quo affe&u erat Carolus Caluus erg^l D.Cyrum martyrem, cum eius reli-
quias ibi condidiffet,ex Regis voluntate D.Cyri nomen tulit Eft etiam in hac duitate monachorum Auguftiniani ordinis cce-
nobium, nomine DiuiMartini,&aliud virginum, D. Marix titulo confecratum. Duo itidem, vtvocant.Prioratus, v- .
num D. Stephani, alterum Saluatoris nomine. Fratrum item Domini cani & Francifcani ordinis coenobia.
Ad bscfacrorum vndecim curix fcu Paroecix, vt hincfacileintelligi queat, Nouiodu-
num elegantem & copiofam effe vrbem, eiufque ciues atq; Patricios,qui
tam multas xdesfacras condiderint, atque dotarint,reli-
gionis fu iffc comprimis amantes, &
ftudiofos.
Io