Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]: Civitates orbis terrarvm (3): Vrbivm Praecipvarvm Totivs Mvndi Liber ... (Coloniae Ubiorum, 1593) [VD16 B 7179]

&

DAVENTRIA*

Ransisalana ditio, vulgo, ian&f tton £>f>«Afr?( / Geldrix eft regio verfus Septentrionem
oppofita, in tres partita regiunculas,quarum,qux Ilfulx (veteribus Fleuus, vel Fleuum) vicina eftj\|f'f«
IrtiiM, communiter vocatur: Qua; veto trans Vidrum,quem nuncupant,fluuiu m fita eft, ‘inurnt di.

citur,antiquam,vt videtur,Strabonis, & Taciti appellationem retinens,qui iuxta Camannos, Tuentero-
rum,fiue, vtapudplcrofque inuenio , Tene<fterorum,&Teuenterorum gentem pofu^rc, qua; Dauen.
triamvrbem habet prxeipua cuius quidem appellatio non inepte ad Teuenterorum nomen alludir.Sunt
autem viri defti plerique,quibus hxc vrbs viuendi initium dedit, qui non Dauentriarmfcd Dauontriam
dicendum conrendaut. Cum teftenturidduo perantiqua quxdam monumenta lapidea, quorum alte-
rum ad Senatorix domus ingrefium confpiciatur.alterum autem in porta,qua: Brinconis dicirur,quibus
Dauontur fculprum legatur. Quqd quidem ab eorum etiam opinione non nimium abhorrere videtur,
qui non aliundc,quim it Dauone,viro quondam inter Saxones honorifico & potente,nomen huic vrbi in
ditum adfeueranr.Cum enim Frifia,Saxonia citerior, VVeftphalia.Sicambria.qiix nuncGeldria,Cliuia,Iuliacum,fiue Mcnapium.To-
tus ager Traieftcnfis, qui Rheno alluirur.-BeruafiueBatua, olim Batauia.qux nunc Hollandia; Vya Ia chria Martiacorum, quos vocat
Strabo & Cornelius Tacirus.qux iam Zelandia appellatur, omnes,inquam,hxprouincix.cum fide Chrifti,& euangelica luce primilin
illuftrarenrur, commodarunt fuam operam Chrifto S.Vvillebrordus.Bonifacius, Lebuinus.Vverentfredus, Luirbertus, <5calij,fanftx
huiusfocietatis reiigiofifiimi viri,qui Saxonibus fiue AnglisBritanniamdeuaflantibus,immanemqueinChriftianostyrannidemex*
ercentibus,ver(bfolo.patriaqueexulantcs,hucfefe receperunt.Sergio Pontifice Maximo,luftiniano l. A.& PippinoFranco imperanti-
bus, Anno plus minus. D. XL. Hisinquam temporibus Lebuino.qux Daucntrix vicina funt loca,euangelico aratro colenda obtige.
runt,cuius quidem opera, dum populus fidutarisdodlrinx tuba It mortisfomno excitaretur, defolata funt idolorum Fana & primum
excitarum eftChriftianorum oratorium in oppido Vvelpa(alia habet hilloria,iuxta caftru Viltcnburch,antiquitus dichtm,modoTra-
ie<ftum)haud ira procul l Dauentria fito cui feruore aepietare popult.adiunfla funt nouo concionatori xdes.Infignis autem tunc bene-
uolentia ac zelus Dauonis.cuius fiupra meminimus, viri opi bus.ac dignitate prxccllentis,erga Lebuinumcxtitit,vfque adeo, vt D.Le.
buino morte fublato, magnificum Deo oratorium B. Lcbuini appellatione clarum, iuxta arcem fuam erexerit ,in quo Dei Apoftolom
decenti & magnifica fepulturadecorauit. Ad hanc aurem Dauonisarcem.proptererefti templi magnificentiam & vicinitatem, multi
tedes fu as habere defiderarunr, ita, vrifta xdium multitudo &coniurftio,paulatim muris acfoueis cingi & vrbis nomen,a Dauonis
arcefortiri.atq; imperialibus, priuilegijs gaudere coeperit, Atq; hxc quidem vrbs dexteram Ifalx ripam fitu peramoeno exornat Cathe-
draliEccIefia,&C.anonicorum (odalitio comtnendata,cuiB.I ebuinus Tranfifelanorum Apoftolus, ficut& vniuerfx Diocoefi tute-
laris patronus exiftit,Pro cuius reuerentia Bernulfus Traie<flenfis Epifcopus, medietatem Collegi] S. SaluatorisTraie«flcnfis huc tran.
ftulit Schola infuperTriuiali Dauentria inclarefcit.cx qua viri complures (ciendarum nitore confpicui prodierunt. Florentiflima autS
eius fcholx conditio fuit, cum in ea Erafmus ille Rotterodamus clifcipulum ,Rodolphus Agricola fccftore; Alexander autem Hegius
Remorem egit. Quatudrftudioforumfamilijs (collegiadicenda putarem 'j diuerfis diuerfbrum fundationibus vitx & (ludiorum pras
fidiafuppeditantur, quarum prxeipua Domus Cufana nuncupatur skfundatoreNicolaodeCufa.Quiadolefcens, bonarumliterani
mercatum Dauentrix grauiter exercens &oftiatim viftumfibiquxritas pifcatoris quippe pauperculi filius erat Cudi Germanis vico
ad Mofellx amnem TreuirenfisDiocoefisoriundus) fingularideindecommendatuseloquentiaatquedoftrina, ArchidiaconusLco-
dienfis,tum Cardinalis S Petri ad Vincula titulo Eudoxix. & Epifcopus Btixienfis efficiturIs itaque ad tantum dignitatis &honorii
culmen eueftus,prxftirorumfibi i Dauenrrienfibus,(quoshumanafemperbeneuolentia &ho(pitalitascommendauit)bene memor,
non exiguam pecunix vim adperpetuam quanda fundationem conuertir.qua adolcrcentem,egeftatelaborantium inopix fubuenire-
tur.Xenodochia etiam in hac vrbe funt qua tuor, mifericordixcxerctrijs.&Ecclefix pietatinuncupatx. Vrbsipfa aquis vndequaque
cintfla,muris propugnaculis etiam firma eft& populofajfialx aquis irrigatur, (cuius vtraq; ripa ligneo hfcponreconiungituOqui ex
Rheno ortum deducens, & nomen inter Arnemium & Zutphaniam acquirens, artificiali multarum impenfarum curfu.ad Dauentria:
moeniafubduftus dicitur.Hoc namque tempore paulo ab vrbe remorius verfius Orientalelatus ftagnum confpicitur, IlTalx veteris ap-
pellatione notum, quia nimirum prifeis temporibus naturalem hoc loci alueum obtinuerit. Mercimonijs ve:6 imprimis Dauentria ra.
mofaeft.cuiusincolxin remotis orbis partibus negociantur Er,cu;a Ha nfeaticx etiam focictatis( foedus eftfeptuagintaduaruvrbium)
priuilegijs & immunitatibus gaudent hincinprxcipuiseiusfnedertsEmporijs,puta,Anuerpix,Londiniin Anglia.BergxinNoruegia,
communibus etiam libertatibusI Regibus & Ducibus foederi concedis vrunrur. Ex qua quidem perampla negociatione adfummam
dignitatem Dauentriaperuenir.vtTranfifidanarum vrbium quarum o<froprxcipux,caput fit,&(umpruofifiimisproindexdificijscr.
nara cofpiciatur. Fori n edio.infignisnegotiarionidomusconihinfla eft,vulgo, ^teQBttgf/ex eius arcis ruinis,cx qua Geldrorum Dux
Carolus,dumobfidioneDauenrmm tenerer,multu oppidanis detrimenti intulit.Quam pro inde vfitatoidiemate, ciucs AItena,hoc
eft, nimis vicinam nuncupabant. Verum dum Carolus Dux pauoreaeformidine perculfiis, ob Caroli Qninri potentiatn(eius enim (e
proredlionis atque tutelxDauentrienfes,VltraicdlinoEpifcopodiffidentes,commiferant)cuius copias aduentarefu(picabatur,ignobi.
Ii fuga,obfidionefoluta,dilabitur, ciueshofteminfequentesip(aquearcefundituseuerra,munirionibus,aggeribusq,turbatisacruptis,
dirutx. foloq; adxquatxiam arcis ruinas ad vrbem deferunt,& magnificam,cuius ia modo meminimus,domum,ex eade xdificant.In
cuius quidem domus latere lapidea confpicitur olla, & morionis in eam oculos figentis,atq; fubridentis effigies; qua quidem Carolus
Geldrius defignari fertur, qui ex c6memorataarcc,ciuium ollas iam logo tempore auideinfpexi(Ter,nec tamen de c irnibus ea ip(a olla
contentis,deoppidanorunimirum poflcflionibus ac bonis,qux militibus, nondum parta viftoria.promifia erant,potuiflergaudere Vi
cinus Dauentrix agerfertiliflimus,&ad quamuis culturam aptus,frumenti imprimisferax,hincpafcuisfaecundus,vndepecoruminge
tesalunr greges. Quin exremotiffimaDania,eopafcendi(aginandiquegraria,numerofigregesaguntur,l£tiflirnafiquidem,&arnplifli.
ma prata habentur. Prxcellentcs etiam viros,cruditionis virtutumdjue elogijspnftantes,qui patrix ornamento fuerunt, Dauentria edi.
dir. Ac inter primosquide.Gerardum illum,cui obvirxftnftimoniam Magni cognome tribuitur,phiiofophicisartibui & Theologica
facultate cultiffimum,fcriptis etiam claru. Domum Fratrum,quos de communi vita nuncupant, Dauentrix primus infti tuit.lnfignis
etiam Cofmographus Iacobus i Dauentria hinc oriundus.quiinitio artem Medicam profelfus, Mathefin deinde&potiffimum Geo-
graphiam ita coluit, vt inter primos Philippi Regis Cofmographos.honeftiflimapcnfioneannua donatus,omnes totius Belgixvrbes,
accuratiflin».^de!inearas,tribus voluminibus complexus fit,quibus elaborandispcrficiendisque,cum regiones cas omnes peragrando
diu, multum^ue infudaffet. Colonix Agrippinx,fatis prxuentus,moritur.Et,ne tam prxftantia,& multorum fumptuum volumi-
na, alienas ad manus dcuenirenr,Amplifiimi Senatus Agrippinenfis opera conferuata, PrxfidcViglio inHifpaniasad
Regem funt tranfmilfa.Noftra etiam memoria magni nominis Iureconfultus, ordinarius in Vbiorum
Metropoli luris Profeflor, Matrhias Schnellius Dauentrienfis,Patrix (plen-

dorem tuetur.