DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0108
MONS REGIVS-
ONS REGIVS, vulgo ^omgOpCr^/Prutenise, quae in Sarmatia Europca,primarium & no-
bile oppidu,Bohcmix Rege Ottogaro.vc eu Dubrauius nominat, (Alij Otthadarum,<5cMetho-
nius lib.3.ca.53.Primiflaum nuncupant)fuadente,a crucigeris, prima, Anno Chrifti M.CC.LIV.
initia fumpfit,qucmadmodu latius perhiberur in Indice,excitata primum arce,qua feroces Pru
tenorum ceruices,fuaui Chrifti iugo tum nondii afluet*, in officio retinerentur,coq; a primo
inuentore,Mons Regius,cognominatur,cui oppidulum,annoftatimfequenti,c6iun&umfuit,
eo loci,vbi nunc D. Nicolai Fanum confpicitur; fed deficientibus Prutenis,5cfeditioncmad-
uerfus OrdinemTeutonicuconcitantibus, Anno Chrifti M CC.LX.rccesid oppidum exuftu,
ac dirutum. Vrbs mox alia arci propinqua conftruitur,vbi oppidu nunc vetus exiflit,Temporis
deinde fucceflfu,dum loci fitufq;oportunitate,nouae vrbis dignitas augeretur,aliud excitatu eft oppidum, ab hac,Bregla
amnediftin&um ab ordinis Commendatore Bartholo, ex ftirpe Auffriaca, Anno Chrifti M CCC. tunc quidem
oppidumnouum’iam vero,itfoittotnldit/cognomentum. Oppidumdeniq;tertium,.ftmpfcoff/nomine,Annofalutis
M.CCC.LXXX. acceflit, a celeberrimi nominis Magno Magiftro, Vvinrico Knipenrodeconftru&um, loco vliginofo
&paludofo,quarefifticatis, vtplurimum palis nititur.Tria autemhxc oppida, frequentiflimo,&opulento habitatore
culta copiofa habent,& ampla diuerfarum adpellationum fuburbia,adco populola, vt vno frequenter tedo,(cellas et-
iam fubterraneasinhabitant)quinque,fex,odo,quandoq; etiam decem,coprehendantur familiae. Vrbeshae tres diuer-
fx quemadmodu & luburbia,pulcherrimisEcclefijs,aedificijsitem publicis,& ciuiu priuatis, codo ex lapide,decoratur,
ne incendi) deformentur furore. Arxipfa, Ecclefiam magnificam exhibet; vrbs vetus, Bafilica Parochialem. Iuxtain
fuburbio Steendam, Fanum D. Nicolai,oppidanorum fepulturxdeftinatum.In oppido ^mp^toff/Cathedralis eft Eccle-
fia luxta Moenia,oratorium nouum,coemiteriuciuium.In «iebenidjt/S- Barbarae templum editiore loco confpicitur.Ec-
clelia noua inforoequino:Coenobium quoq; virginum aKniperode Magno Magiftro,fundatur . Duo infuper alia
fuerunt coenobia,nunc in granaria Ducis conuerfa. Arx deinde Magnifica & elegans, proximae dignitatis,fubfequitur:
tumEpifcopi palatium, & domus conuiuationi publicae,&fuauibus oppidanorum collationibus nuncupata. Vrbis gu-
bernatio, penes ordinem Teutonicum & poftdiuenditumatq; amiftum Marieburgum, magni Magiftri relidentia hic
femperfuitmunc Prutenix Duces hic rerum dominantur,qui vrbis habenas Senatorum; fuburbiorum autem, Ampt-
naannorum,quos vocant,admjniftratione gubernant. Ciues, praeter Mechanica exercitia,negociationem maritima tra-
dant.Frumenti vim magnam diftrahunt,cinerum,picis aridae,&liquidae(^an/nos Germani vocamus)falis,lini,cana-
bis, cerae,faeui,lignorum,(vulgo, ‘333«genffl?OtOracllis,Mcdi,ex meile,dulcis eft potus genus,quae omnia Liuonia abunde
fuppeditat. Lingua vtuntur Germanica; quadam etiam,vulgo, $oe§li8fclj&/ nuncupata,fed,qui ab obfequijs <5c minifte-
rijsfuntciuibus,vt natione ac patria,ita quoq; lingua funtdiuerfi. In regione autem ipfa,praeualet Prutenica. Vrbsde-
niq; ipfa Chrono,feu Brcgela,flumine admodum copiofo,atq;pifcofodiftinguitur,qui in Venedicumfefinum exone-
rans onerarias dorfo fuftinet naues,cuius margines pontibus feptem coniunguntur. luxta Arcem, lacus funt bini,quos
amnis,^aj^badj/vulgo nuncupatus,permeat,& Bregla; deinde aquis mifcetur. Ager vrbi vicinus, gleba, frumento ido-
nea, pafeuis,& cultiftimis hortis prxftat. Planus eft,montes hinc inde aliqui,fed non admodum magni,confurgunt.
RIGA-
IG A, VrbsLiuonia; Metropoli tica, Emporium co tra&u poft Gdanum Pruflix,diuerfarum na-
tionum frequentatione, celeberrimu.fitu plano, cuiufmodi eft Liuonia fere tota: Duria,prxci-
cipuo,& maximo totius Regionis flumine,quale Hamburgi in Saxonia, Albis alluitur, quod ex
Ruteniaortum,duobus infra Rigam miliaribus Oceano Germanico permifcetur,vndefumma
pifeium & cancrorum copiam, tam prxtCrlabens flumen,quam ftagna, & maria Liuonix maxi-
ma, Rigcnfibus vicinifq; locis affatim fuppeditant. Quemadmodum & ferarum tam frequens v-
biq; venatio, vt ea; ne rufticis quidem, licet crudeliter a nobilitate habitis, vnquarn fit interdi-
fta.Incredibilisfolivbertas; quare frumenti fiepretiu tenue,quod onerariis annuatim nauibus,
per totam Oftlandiam,Hollandiam, Zelandiam, Brabantiam, Angliam, & in Hifpaniam defer-
tur . Re pecuaria, tam eft opulenta,vt bos admodum pinguis,tribus daleris,porcus faginatus dalero cum dimidio Riga:
& Reualix veneat. Adeo.vt Liuonia non inepte,quondam a Germanis, Bliuonia diceretur,vtputa,qux vbertate & prx-
ftantia foli -ad continuam ibidem refidentiam facilime inuitarit Germanos,Illis namq; manere, QSlciben/appellatur.Eft
autem aSaxonum gente,6c potiffimum a Brcmenfibus mercatoribus Liuonia primum inuenta,qui cu mercandi,& co-
modi gratia,eo frequentius redirent(Gentem namq5 incultam Sc fimplicem offendere; ita, vt expreflam e mille ceram
veluti excrementa xdibuseijcerent) Meynardum Zegebergenfem Canonicu fecum religionis ergo,conduxerunt,qui
a°-refti & inculta; plebi,redemptionem, pacemq; dominicam annuncians,multis feparatis difficultatibus,Epifcopalem
fedem Rigx conftituit, Anno a C.N, M.C.LXX. Quo cum annis XXIII. verum egiflet Epifcopum,morte fublato,ab Ar-
chiantiftite Bremenfl.nouusconftituitur praefui Bartholdus.Is,prima Rig* fundamenta ponens, vrbis formam,muro-
rum ambitu excitauit. Et cum annis Xl.commiflam fibi adminiffraflet Ecclefiam,crudeli,ab infidelibus morte fublatus
eft.Tum rurfusabsantiftiteBremenfium,quorum RigaColonia,tertiusdefignaturEpifcopus Albertus,isxdibusfacris
fummaq; Ecclefia Rigam exornauit: Et temporum deinde fucceflfu,in eam paulatim magnificentiam Rigaexcreuit,vt
Epifcopatuum Prulfii,5cLiuonix,nempeReualienfis,Curienfis,Oefelienfis,DerptenfisEcclefiarumfitfa£taMctropo-
lis,& primum confecuta Archiepifcopum Adolphum,anno falutis M.CC.LV.qui ita ad MareBalthicum Cleri prima-
tum teneret,quemadmodum in Monte Regio,penes magnum militia; Teutonicae Magiftrum, omnis totius ordinis in
Prufliaatq; Liuonia poteftas fuit,Cxterum,Teutonica nobilitas, Archiepifcopi gubernationem turbare inci-
piens,inteftinis agitata diflldijs, batbarohofti,cui ante formidini,tum ludibrio fuit ,vtin indice,
ob huius loci anguftiam, paulo latius.
43
ONS REGIVS, vulgo ^omgOpCr^/Prutenise, quae in Sarmatia Europca,primarium & no-
bile oppidu,Bohcmix Rege Ottogaro.vc eu Dubrauius nominat, (Alij Otthadarum,<5cMetho-
nius lib.3.ca.53.Primiflaum nuncupant)fuadente,a crucigeris, prima, Anno Chrifti M.CC.LIV.
initia fumpfit,qucmadmodu latius perhiberur in Indice,excitata primum arce,qua feroces Pru
tenorum ceruices,fuaui Chrifti iugo tum nondii afluet*, in officio retinerentur,coq; a primo
inuentore,Mons Regius,cognominatur,cui oppidulum,annoftatimfequenti,c6iun&umfuit,
eo loci,vbi nunc D. Nicolai Fanum confpicitur; fed deficientibus Prutenis,5cfeditioncmad-
uerfus OrdinemTeutonicuconcitantibus, Anno Chrifti M CC.LX.rccesid oppidum exuftu,
ac dirutum. Vrbs mox alia arci propinqua conftruitur,vbi oppidu nunc vetus exiflit,Temporis
deinde fucceflfu,dum loci fitufq;oportunitate,nouae vrbis dignitas augeretur,aliud excitatu eft oppidum, ab hac,Bregla
amnediftin&um ab ordinis Commendatore Bartholo, ex ftirpe Auffriaca, Anno Chrifti M CCC. tunc quidem
oppidumnouum’iam vero,itfoittotnldit/cognomentum. Oppidumdeniq;tertium,.ftmpfcoff/nomine,Annofalutis
M.CCC.LXXX. acceflit, a celeberrimi nominis Magno Magiftro, Vvinrico Knipenrodeconftru&um, loco vliginofo
&paludofo,quarefifticatis, vtplurimum palis nititur.Tria autemhxc oppida, frequentiflimo,&opulento habitatore
culta copiofa habent,& ampla diuerfarum adpellationum fuburbia,adco populola, vt vno frequenter tedo,(cellas et-
iam fubterraneasinhabitant)quinque,fex,odo,quandoq; etiam decem,coprehendantur familiae. Vrbeshae tres diuer-
fx quemadmodu & luburbia,pulcherrimisEcclefijs,aedificijsitem publicis,& ciuiu priuatis, codo ex lapide,decoratur,
ne incendi) deformentur furore. Arxipfa, Ecclefiam magnificam exhibet; vrbs vetus, Bafilica Parochialem. Iuxtain
fuburbio Steendam, Fanum D. Nicolai,oppidanorum fepulturxdeftinatum.In oppido ^mp^toff/Cathedralis eft Eccle-
fia luxta Moenia,oratorium nouum,coemiteriuciuium.In «iebenidjt/S- Barbarae templum editiore loco confpicitur.Ec-
clelia noua inforoequino:Coenobium quoq; virginum aKniperode Magno Magiftro,fundatur . Duo infuper alia
fuerunt coenobia,nunc in granaria Ducis conuerfa. Arx deinde Magnifica & elegans, proximae dignitatis,fubfequitur:
tumEpifcopi palatium, & domus conuiuationi publicae,&fuauibus oppidanorum collationibus nuncupata. Vrbis gu-
bernatio, penes ordinem Teutonicum & poftdiuenditumatq; amiftum Marieburgum, magni Magiftri relidentia hic
femperfuitmunc Prutenix Duces hic rerum dominantur,qui vrbis habenas Senatorum; fuburbiorum autem, Ampt-
naannorum,quos vocant,admjniftratione gubernant. Ciues, praeter Mechanica exercitia,negociationem maritima tra-
dant.Frumenti vim magnam diftrahunt,cinerum,picis aridae,&liquidae(^an/nos Germani vocamus)falis,lini,cana-
bis, cerae,faeui,lignorum,(vulgo, ‘333«genffl?OtOracllis,Mcdi,ex meile,dulcis eft potus genus,quae omnia Liuonia abunde
fuppeditat. Lingua vtuntur Germanica; quadam etiam,vulgo, $oe§li8fclj&/ nuncupata,fed,qui ab obfequijs <5c minifte-
rijsfuntciuibus,vt natione ac patria,ita quoq; lingua funtdiuerfi. In regione autem ipfa,praeualet Prutenica. Vrbsde-
niq; ipfa Chrono,feu Brcgela,flumine admodum copiofo,atq;pifcofodiftinguitur,qui in Venedicumfefinum exone-
rans onerarias dorfo fuftinet naues,cuius margines pontibus feptem coniunguntur. luxta Arcem, lacus funt bini,quos
amnis,^aj^badj/vulgo nuncupatus,permeat,& Bregla; deinde aquis mifcetur. Ager vrbi vicinus, gleba, frumento ido-
nea, pafeuis,& cultiftimis hortis prxftat. Planus eft,montes hinc inde aliqui,fed non admodum magni,confurgunt.
RIGA-
IG A, VrbsLiuonia; Metropoli tica, Emporium co tra&u poft Gdanum Pruflix,diuerfarum na-
tionum frequentatione, celeberrimu.fitu plano, cuiufmodi eft Liuonia fere tota: Duria,prxci-
cipuo,& maximo totius Regionis flumine,quale Hamburgi in Saxonia, Albis alluitur, quod ex
Ruteniaortum,duobus infra Rigam miliaribus Oceano Germanico permifcetur,vndefumma
pifeium & cancrorum copiam, tam prxtCrlabens flumen,quam ftagna, & maria Liuonix maxi-
ma, Rigcnfibus vicinifq; locis affatim fuppeditant. Quemadmodum & ferarum tam frequens v-
biq; venatio, vt ea; ne rufticis quidem, licet crudeliter a nobilitate habitis, vnquarn fit interdi-
fta.Incredibilisfolivbertas; quare frumenti fiepretiu tenue,quod onerariis annuatim nauibus,
per totam Oftlandiam,Hollandiam, Zelandiam, Brabantiam, Angliam, & in Hifpaniam defer-
tur . Re pecuaria, tam eft opulenta,vt bos admodum pinguis,tribus daleris,porcus faginatus dalero cum dimidio Riga:
& Reualix veneat. Adeo.vt Liuonia non inepte,quondam a Germanis, Bliuonia diceretur,vtputa,qux vbertate & prx-
ftantia foli -ad continuam ibidem refidentiam facilime inuitarit Germanos,Illis namq; manere, QSlciben/appellatur.Eft
autem aSaxonum gente,6c potiffimum a Brcmenfibus mercatoribus Liuonia primum inuenta,qui cu mercandi,& co-
modi gratia,eo frequentius redirent(Gentem namq5 incultam Sc fimplicem offendere; ita, vt expreflam e mille ceram
veluti excrementa xdibuseijcerent) Meynardum Zegebergenfem Canonicu fecum religionis ergo,conduxerunt,qui
a°-refti & inculta; plebi,redemptionem, pacemq; dominicam annuncians,multis feparatis difficultatibus,Epifcopalem
fedem Rigx conftituit, Anno a C.N, M.C.LXX. Quo cum annis XXIII. verum egiflet Epifcopum,morte fublato,ab Ar-
chiantiftite Bremenfl.nouusconftituitur praefui Bartholdus.Is,prima Rig* fundamenta ponens, vrbis formam,muro-
rum ambitu excitauit. Et cum annis Xl.commiflam fibi adminiffraflet Ecclefiam,crudeli,ab infidelibus morte fublatus
eft.Tum rurfusabsantiftiteBremenfium,quorum RigaColonia,tertiusdefignaturEpifcopus Albertus,isxdibusfacris
fummaq; Ecclefia Rigam exornauit: Et temporum deinde fucceflfu,in eam paulatim magnificentiam Rigaexcreuit,vt
Epifcopatuum Prulfii,5cLiuonix,nempeReualienfis,Curienfis,Oefelienfis,DerptenfisEcclefiarumfitfa£taMctropo-
lis,& primum confecuta Archiepifcopum Adolphum,anno falutis M.CC.LV.qui ita ad MareBalthicum Cleri prima-
tum teneret,quemadmodum in Monte Regio,penes magnum militia; Teutonicae Magiftrum, omnis totius ordinis in
Prufliaatq; Liuonia poteftas fuit,Cxterum,Teutonica nobilitas, Archiepifcopi gubernationem turbare inci-
piens,inteftinis agitata diflldijs, batbarohofti,cui ante formidini,tum ludibrio fuit ,vtin indice,
ob huius loci anguftiam, paulo latius.
43