DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0082
33
er à pr
vr he,
ja Eouuu-
tdgag e.
lg. vut deſignare quliter
olitfiebat lerq De-
unitr aio oodo le
ve ſtarin ſubieit J l.
prommuigbe.
e T marant l tis,
ſeilieet Nanianzen. in
orat unce ad Anaſta-
i, u¬
cet leges iguorare: &
puniuntur, qui peucant
Ia toné per ignorantiam iris.
tu aiure riſtil y au dit eaue,
ne dene
touem. Adde ſeripta ad l jde iuri,
atiner e ſ
l’in teſtamento ſibi
aſeribat per ignoran-
tiam, non ideo minus
teneatur.
aTJAn &IRene
LNdic qudler
coërcet delitan, &e.
’Et noEquod ſub hae
lſunt duoGrea? quo-
ra quodlibet facit
definitionen Pri-
im facit illax
ie, quia nut diuine
facint Prncipes leges:
T C. de priſng.up.
i, ides mim, &e.
um propter oe fece-
eus Imperatores:
vtin authen de intrm.
caute & ſiS qui igitur
mperium v. omais
enim ſapientia à domi-
no Deo eſt& omne da-
tum optimum, & om-
ne donu- perfectum
deſurſum eſt, deſcen-
dens à patre lumihum,
e Sequetià ns & a quam
att aarſi. pu lex
à iu deeie et lapenrun d dogna
apmddnet & dotrina per o ſa-
pientu promulgara.
tee varomna uav
cm nõ doloſed culpa
delinquimus, vé igno-
ranter: ve exemplifca-
uimus Sodlj
Laiit. Z C i rpubl. ſunt.
’aiaaſi iu e r e gomtsconmoie
Aa qui vbique reperiit
ae E que ihi pu teee,
ar3 ad
am iu.
Augu, domus, lib xj.
li-
nad eſtbonis?
penus.
Eoois-
L Atéfitr
non it
le, ee aai ans..
Sataaa cer tiliguur,
El a- mmues e rguu.
J ſtorn ſeilicet
zee proprie ponit
Ef v.
ſiui, Romanorum nul-
uo-
vnã-
aat rajs ducibus ab eo miſſis: t
E aſen. T LEran quiſeé.
f ls etiun pio Grai ſie: lex eſt, &e 5Et
ne le; é &C.de ſumma trnit ie
quid luce ſae & in Authen de mmuaul ,& quomnda por-epiſe.
aij ede iſa euiſocclire & in tit vt an priua, doiſa. my.
oli , in is titu de humanis tractant feré omnes leges.
sr a auali euique ſecundin ſua opera tiuendos ſecumdim
onis E meritume e Cde aſeſ do& cancellj&
fa. & imae & virtutum. malis poenan; vtper trum tit-ãe
pS. ſolüim ergo
ſponte, vel ignorantia a con-
trahuntur: coërcitio, commu-
nis Reipublic ſponſio.
Secunda definitio legis,
12. MANvV libro pris
Iſtituiionum.
Am & Demoſthenes ora-
t tor ſic definiuit f: Tir
i võpu, uuas drpvus as-
ue mi d ô oà, u u¬
in ads Sà ru ipaa
u dpur oy, oy 3 pvorr
pporiuy, ém pux S M iuuoiuir,
xuurar dupmuuduu. o&
ùuu ot, ua’ vs ao-
us ui vois r ry anuJhoc eſt,
Lex eſt cui omnes decet obedi-
re, propter alia multa, & maxi-
me quia omnis lex inuentum,
ac munus deorum eſt; decretum
verô prudentdm hominû, coër-
citio eorum, que ſponte, vel
ignorantial delinquuntur com-
munis ſponſiociuitatis, ad cu-
ns praſeripron omnmes, quil
ea republica ſunt s, vitam inſti-
tueredebent.
Tertia definitio.
Sed & Philoſophus ſumma
Stoica ſapientia Chryſippus,
ſie incipit librum, quem fecit d
A a¬
oeus S&iur v, uai ppmrer
oeumors d anr du
& ay, uui aiõg, at
ãrre, uai iuore, xe? re
ra dtaiur uat
oenu n Zr u, veyun-
uuy & r ordur, opcorunr
3, r monior. id eſt, Lex eſt
omnium diuinaru & humana-
mm rerã regina. Oportet autem
eam eſſe praſidem & bonis &
E AEL .C-de Iudaudeijiu princip. & de legibus & con Lleges ſacra-
tAA Amais tiſma- & apoſtolus f dicit omnis anima ſit ſubdita principi, &
C. d coudut. du protur pradiorun fiſe.
ſeilicet de lege: & incipit interpreta-
no quod de diuinis g actat
d ſacroſimcteecle & Jne
l
id fT Dutemquia deducit homines ad bonum.
e us & . g-lla aſe idiieſt compendioſa doctrina vel vaius caſns,
une, vel pluriumi i quibus cadenn rarlo vertitur, & ita in hoc vltimo
ſed non in primo: ſie enim definitur: Regula
i eſt plurm na ue compenddoola narrarione fata traditiotvr
d uu l j melils facit ad hoc in decre diſtintiy.
et lex.
tſunti. Enaturalis hominis ingenio, vt in
Jetus.
il.. A aI
De legibus, ſenatuſque conſultis. 34
’ fcta reſponſione, quod ſic placeat eſſe ſtatutum: reſti. minorunide j d’ mino.l. i.inprine don nin cntraria na-
v ie a ae lerenſionre, quod ſeſtarei
dripeio udem eſt quo ad ſenſum, lidt quoud verba diſere-
iuramdis pet deeo ee ct deſerioa, nondefuitio: quia aliqua lexx
e que tamen non eſt communis: vt Jatj
defmiti
malis e, principem & ducem
eſſe: & ſecundum hoc regulam
eſſe S iuſtorum & iniuſtorum,
& eorum, que natura ciuilia
ſunt i animantium: prceptri-
cem quidem faciendorum, pro-
hibitricem autem non facien-
dorum .))
Sequuntur vari leges de
gibus.
III. POMPONIV PoMPONIV bro viceſimo-
quinto ad Sabinum.
Vra conſtitui oportet, vt di-
xit Theophraſtus, in his, quel
ie rà axr [id’eſt vt pluri-
mum,J accidunt; non qu u
ons, id’eſt inopinato.
II11. CELSVS libro quinte
Digeſtorum.
X his n qua forte vno ali-
quo caſu accidere npoſſunt,
iura non conſtituuntur.
V. IDE libro ſeptimodocime
Digeſtorum.
Nan ad ea potls deber
aprari ius, qua & fre-
quenter & facile, quam qua
perrarô eueniunt f.
VI. PAVLVS libro ſeptimodecime
ad Plautium.
d ãaE, à dis, vt ait
ITheophraſtus, aaruoir
oi rooru. (id eſt quod enim
ſemel, aut iterum fit, præter-
mittunt legiſlatores.)
VI1. MODESTINVS libre
primo Regularhm.
LEgis virtus o hac eſt y, in-
perare, vetare, permittere,
punire.
ne ſufficiebat imperare pro vtroque?
Permittit l: ve militi etiam poſt
ſuis: ve Cod. de ignor. l 1.
teſti. minormut d min prine duo entn contraa po-
nere videtur: i duas ſpecies & coxquialentes: quarum neutra
eſt atera ſcilicer us naturale, & ciuile, ſecundbmIo.
E T.Non faciendorum ex hoc colligitur quedam magiſtralis
: le eſt ſanctio ſancta, praciplens a honeſta, prohi a Deuel
bens contraria, & facit
die quod iſta lex inter-
ne exemplun in lej
eriprt in aunl i nſe
non iuſté adrogatum:
in his exeplj de iudſud &fiilSSſi patef ſi part hr pe l.an
tqui & C de leg her l ſi malor-& Inſt de di nnſula facit ad
hac reg de reg ur lau qua & jad Treb lpoſt.
jjSdeinde & deſolt ſpater ſEt ſeqprox leg contmua cu iſta.
jirsz id eſt ninae, y mpera gaaren
LEn iaert le lu e alet at euſanmreuns, & acou-
ſatum e aduocatos l eſſe praſentes quando ſerui rorquenrur in pu Sueeas,
cauſa adulterij, & praipit etiam ſermos publicari, id eſt con-
iſeari: vt jaa leg. Iul de dull ſi postitlauerit Squastion, &S.
iubet. Vetat autem, cum prohibet res immobiles minomm
ſme decreto alienari: vt ifrà de rabor. II. Item ne res eccle-
ſiaſtie: vt Cad. de ſacroſancis eccleſiis.
perat quod fieri vult: vetat, quod fieri non vule, & commo-
dius eſt ſingulas cauſas, &e. vt Imſtitut qui mo teſt. infir. S.ali.
in titul. de pen. . & C Eſt & quinta virtus, id eſt conſule-
re n xe vbi extraneis conſilit ne expendant agendo querela.
vt infra de eoſ. tiſta.l.T, item conſulit quodprimo poſſeſſo-
rium, quam petirorium, ſi competat, intentetur: vt infrà de
ſecundum Ie.
ia
Eaar aae
Can llepes I dlui inm
15
imilin ſune. a. Vel cogere.
dic in his, que ſeilicét
multum accidunt: non
quae extra naturalem
curſum. & ſecundum
hoc erit caſus huius
Greci, qui eſt inlLati-
ra. ihqqu, ni
na. jl. proima Acur-
ſius A DDITIO T- bRarb, on-
tingentium e¬
xempla.
e Lazarus ſu-
ſitaaus po-
ue teſamen-
tum rumpere,
& bona recu-
perare: ſimilis
du fallitrquia lr re-
peritur facta ii cafius
de raro contingentibusr
ve T. ſA pars bus puti l¬
antiqui. & C. de le. h¬
red lſi mair PavLvs.
n T GP-
ne exem-
plum int Lazaro, an
debuit mmpere teſta-
mentum, quod fecerat,
& bona auferre heredi-
bus? & certé de hoc non
eſt lex: dicerem tamen
quod poſſer vel tanqua
ipſe (quia non videtur
mortuus, qui tã citd d
reſuſcitatus eſt: vt jde g Legis virms
diuor. Lait. & de bopi e in imperante
ſeunidimt tabulul, quu veuandes pr-
x lieris, pln vel nirab, y
tanquam alius, ſeilicet ſudo quem-
poſtumus, qui rpit te. amoduméer-
t nt. de t iie-
iia Vel pr l aipan.a.
trſ.L.
h impéran
auré legl, non
onrepperis
uu. jos iffr.dd
digaas & at.
a Co etiue
tus, vix periiſ-
ſe intelligir.
eRarb contin-
gentia plerã-
que, legbus
deEniuntur.
F Virus pre
teſtaite, of-
ma. debit. & cre.
quia vert. vbi
tur: quod propter
bonas fœminas non de-
bet fieri lex, quia rare
ſunt:ſed propter malas:
quia multe ſunt3 Item
pone exemplumave n¬
frà de dſucapionibus. l
iuſto. in prine. n fijare-
fbon. vbi dicit non ad-
quiri nobis per filium
Caſtrenſii.
rIn uo-
ca preſentes
ee non de-
Ent, cum ai-
quis orque
ar: ſed tnie
naadan, cie.
iudex coupe
ſeatn i¬
au la ie.
rrci dus tide gleſ-
ſieut per liberdooie dean tile
nem empum: quia ra paüe.
rils adrogantur flij, ve
quam emantur leri, po.
i1
tSed liit he àuenpaio.
quod nõ conſtituuneur run quatuor
iura pro talibus, ſubaudi ſape: quandoque e enim ſtarnnntur,vt repete exGra-
La Ia eſido-
runt.
j Permittit
auten lex in-
terdi, res legi-
bus couceſſas
proprié per-
midoy prohi-
Sleuiure po-
Etiuo, minis
malum.
m Perperam
quinta virtus?
hae conſtitui-
ur, quia in
ax Ca, permiſſionem
m vii exeepe perui ene,
Punit maleficia: vt etis leges co-
ium die ſt
enim oieium
hoe Iriſcon-
ſitonum.
l ibamus. y Sed nõn-
Reſpon non: quià im-
rei
er à pr
vr he,
ja Eouuu-
tdgag e.
lg. vut deſignare quliter
olitfiebat lerq De-
unitr aio oodo le
ve ſtarin ſubieit J l.
prommuigbe.
e T marant l tis,
ſeilieet Nanianzen. in
orat unce ad Anaſta-
i, u¬
cet leges iguorare: &
puniuntur, qui peucant
Ia toné per ignorantiam iris.
tu aiure riſtil y au dit eaue,
ne dene
touem. Adde ſeripta ad l jde iuri,
atiner e ſ
l’in teſtamento ſibi
aſeribat per ignoran-
tiam, non ideo minus
teneatur.
aTJAn &IRene
LNdic qudler
coërcet delitan, &e.
’Et noEquod ſub hae
lſunt duoGrea? quo-
ra quodlibet facit
definitionen Pri-
im facit illax
ie, quia nut diuine
facint Prncipes leges:
T C. de priſng.up.
i, ides mim, &e.
um propter oe fece-
eus Imperatores:
vtin authen de intrm.
caute & ſiS qui igitur
mperium v. omais
enim ſapientia à domi-
no Deo eſt& omne da-
tum optimum, & om-
ne donu- perfectum
deſurſum eſt, deſcen-
dens à patre lumihum,
e Sequetià ns & a quam
att aarſi. pu lex
à iu deeie et lapenrun d dogna
apmddnet & dotrina per o ſa-
pientu promulgara.
tee varomna uav
cm nõ doloſed culpa
delinquimus, vé igno-
ranter: ve exemplifca-
uimus Sodlj
Laiit. Z C i rpubl. ſunt.
’aiaaſi iu e r e gomtsconmoie
Aa qui vbique reperiit
ae E que ihi pu teee,
ar3 ad
am iu.
Augu, domus, lib xj.
li-
nad eſtbonis?
penus.
Eoois-
L Atéfitr
non it
le, ee aai ans..
Sataaa cer tiliguur,
El a- mmues e rguu.
J ſtorn ſeilicet
zee proprie ponit
Ef v.
ſiui, Romanorum nul-
uo-
vnã-
aat rajs ducibus ab eo miſſis: t
E aſen. T LEran quiſeé.
f ls etiun pio Grai ſie: lex eſt, &e 5Et
ne le; é &C.de ſumma trnit ie
quid luce ſae & in Authen de mmuaul ,& quomnda por-epiſe.
aij ede iſa euiſocclire & in tit vt an priua, doiſa. my.
oli , in is titu de humanis tractant feré omnes leges.
sr a auali euique ſecundin ſua opera tiuendos ſecumdim
onis E meritume e Cde aſeſ do& cancellj&
fa. & imae & virtutum. malis poenan; vtper trum tit-ãe
pS. ſolüim ergo
ſponte, vel ignorantia a con-
trahuntur: coërcitio, commu-
nis Reipublic ſponſio.
Secunda definitio legis,
12. MANvV libro pris
Iſtituiionum.
Am & Demoſthenes ora-
t tor ſic definiuit f: Tir
i võpu, uuas drpvus as-
ue mi d ô oà, u u¬
in ads Sà ru ipaa
u dpur oy, oy 3 pvorr
pporiuy, ém pux S M iuuoiuir,
xuurar dupmuuduu. o&
ùuu ot, ua’ vs ao-
us ui vois r ry anuJhoc eſt,
Lex eſt cui omnes decet obedi-
re, propter alia multa, & maxi-
me quia omnis lex inuentum,
ac munus deorum eſt; decretum
verô prudentdm hominû, coër-
citio eorum, que ſponte, vel
ignorantial delinquuntur com-
munis ſponſiociuitatis, ad cu-
ns praſeripron omnmes, quil
ea republica ſunt s, vitam inſti-
tueredebent.
Tertia definitio.
Sed & Philoſophus ſumma
Stoica ſapientia Chryſippus,
ſie incipit librum, quem fecit d
A a¬
oeus S&iur v, uai ppmrer
oeumors d anr du
& ay, uui aiõg, at
ãrre, uai iuore, xe? re
ra dtaiur uat
oenu n Zr u, veyun-
uuy & r ordur, opcorunr
3, r monior. id eſt, Lex eſt
omnium diuinaru & humana-
mm rerã regina. Oportet autem
eam eſſe praſidem & bonis &
E AEL .C-de Iudaudeijiu princip. & de legibus & con Lleges ſacra-
tAA Amais tiſma- & apoſtolus f dicit omnis anima ſit ſubdita principi, &
C. d coudut. du protur pradiorun fiſe.
ſeilicet de lege: & incipit interpreta-
no quod de diuinis g actat
d ſacroſimcteecle & Jne
l
id fT Dutemquia deducit homines ad bonum.
e us & . g-lla aſe idiieſt compendioſa doctrina vel vaius caſns,
une, vel pluriumi i quibus cadenn rarlo vertitur, & ita in hoc vltimo
ſed non in primo: ſie enim definitur: Regula
i eſt plurm na ue compenddoola narrarione fata traditiotvr
d uu l j melils facit ad hoc in decre diſtintiy.
et lex.
tſunti. Enaturalis hominis ingenio, vt in
Jetus.
il.. A aI
De legibus, ſenatuſque conſultis. 34
’ fcta reſponſione, quod ſic placeat eſſe ſtatutum: reſti. minorunide j d’ mino.l. i.inprine don nin cntraria na-
v ie a ae lerenſionre, quod ſeſtarei
dripeio udem eſt quo ad ſenſum, lidt quoud verba diſere-
iuramdis pet deeo ee ct deſerioa, nondefuitio: quia aliqua lexx
e que tamen non eſt communis: vt Jatj
defmiti
malis e, principem & ducem
eſſe: & ſecundum hoc regulam
eſſe S iuſtorum & iniuſtorum,
& eorum, que natura ciuilia
ſunt i animantium: prceptri-
cem quidem faciendorum, pro-
hibitricem autem non facien-
dorum .))
Sequuntur vari leges de
gibus.
III. POMPONIV PoMPONIV bro viceſimo-
quinto ad Sabinum.
Vra conſtitui oportet, vt di-
xit Theophraſtus, in his, quel
ie rà axr [id’eſt vt pluri-
mum,J accidunt; non qu u
ons, id’eſt inopinato.
II11. CELSVS libro quinte
Digeſtorum.
X his n qua forte vno ali-
quo caſu accidere npoſſunt,
iura non conſtituuntur.
V. IDE libro ſeptimodocime
Digeſtorum.
Nan ad ea potls deber
aprari ius, qua & fre-
quenter & facile, quam qua
perrarô eueniunt f.
VI. PAVLVS libro ſeptimodecime
ad Plautium.
d ãaE, à dis, vt ait
ITheophraſtus, aaruoir
oi rooru. (id eſt quod enim
ſemel, aut iterum fit, præter-
mittunt legiſlatores.)
VI1. MODESTINVS libre
primo Regularhm.
LEgis virtus o hac eſt y, in-
perare, vetare, permittere,
punire.
ne ſufficiebat imperare pro vtroque?
Permittit l: ve militi etiam poſt
ſuis: ve Cod. de ignor. l 1.
teſti. minormut d min prine duo entn contraa po-
nere videtur: i duas ſpecies & coxquialentes: quarum neutra
eſt atera ſcilicer us naturale, & ciuile, ſecundbmIo.
E T.Non faciendorum ex hoc colligitur quedam magiſtralis
: le eſt ſanctio ſancta, praciplens a honeſta, prohi a Deuel
bens contraria, & facit
die quod iſta lex inter-
ne exemplun in lej
eriprt in aunl i nſe
non iuſté adrogatum:
in his exeplj de iudſud &fiilSSſi patef ſi part hr pe l.an
tqui & C de leg her l ſi malor-& Inſt de di nnſula facit ad
hac reg de reg ur lau qua & jad Treb lpoſt.
jjSdeinde & deſolt ſpater ſEt ſeqprox leg contmua cu iſta.
jirsz id eſt ninae, y mpera gaaren
LEn iaert le lu e alet at euſanmreuns, & acou-
ſatum e aduocatos l eſſe praſentes quando ſerui rorquenrur in pu Sueeas,
cauſa adulterij, & praipit etiam ſermos publicari, id eſt con-
iſeari: vt jaa leg. Iul de dull ſi postitlauerit Squastion, &S.
iubet. Vetat autem, cum prohibet res immobiles minomm
ſme decreto alienari: vt ifrà de rabor. II. Item ne res eccle-
ſiaſtie: vt Cad. de ſacroſancis eccleſiis.
perat quod fieri vult: vetat, quod fieri non vule, & commo-
dius eſt ſingulas cauſas, &e. vt Imſtitut qui mo teſt. infir. S.ali.
in titul. de pen. . & C Eſt & quinta virtus, id eſt conſule-
re n xe vbi extraneis conſilit ne expendant agendo querela.
vt infra de eoſ. tiſta.l.T, item conſulit quodprimo poſſeſſo-
rium, quam petirorium, ſi competat, intentetur: vt infrà de
ſecundum Ie.
ia
Eaar aae
Can llepes I dlui inm
15
imilin ſune. a. Vel cogere.
dic in his, que ſeilicét
multum accidunt: non
quae extra naturalem
curſum. & ſecundum
hoc erit caſus huius
Greci, qui eſt inlLati-
ra. ihqqu, ni
na. jl. proima Acur-
ſius A DDITIO T- bRarb, on-
tingentium e¬
xempla.
e Lazarus ſu-
ſitaaus po-
ue teſamen-
tum rumpere,
& bona recu-
perare: ſimilis
du fallitrquia lr re-
peritur facta ii cafius
de raro contingentibusr
ve T. ſA pars bus puti l¬
antiqui. & C. de le. h¬
red lſi mair PavLvs.
n T GP-
ne exem-
plum int Lazaro, an
debuit mmpere teſta-
mentum, quod fecerat,
& bona auferre heredi-
bus? & certé de hoc non
eſt lex: dicerem tamen
quod poſſer vel tanqua
ipſe (quia non videtur
mortuus, qui tã citd d
reſuſcitatus eſt: vt jde g Legis virms
diuor. Lait. & de bopi e in imperante
ſeunidimt tabulul, quu veuandes pr-
x lieris, pln vel nirab, y
tanquam alius, ſeilicet ſudo quem-
poſtumus, qui rpit te. amoduméer-
t nt. de t iie-
iia Vel pr l aipan.a.
trſ.L.
h impéran
auré legl, non
onrepperis
uu. jos iffr.dd
digaas & at.
a Co etiue
tus, vix periiſ-
ſe intelligir.
eRarb contin-
gentia plerã-
que, legbus
deEniuntur.
F Virus pre
teſtaite, of-
ma. debit. & cre.
quia vert. vbi
tur: quod propter
bonas fœminas non de-
bet fieri lex, quia rare
ſunt:ſed propter malas:
quia multe ſunt3 Item
pone exemplumave n¬
frà de dſucapionibus. l
iuſto. in prine. n fijare-
fbon. vbi dicit non ad-
quiri nobis per filium
Caſtrenſii.
rIn uo-
ca preſentes
ee non de-
Ent, cum ai-
quis orque
ar: ſed tnie
naadan, cie.
iudex coupe
ſeatn i¬
au la ie.
rrci dus tide gleſ-
ſieut per liberdooie dean tile
nem empum: quia ra paüe.
rils adrogantur flij, ve
quam emantur leri, po.
i1
tSed liit he àuenpaio.
quod nõ conſtituuneur run quatuor
iura pro talibus, ſubaudi ſape: quandoque e enim ſtarnnntur,vt repete exGra-
La Ia eſido-
runt.
j Permittit
auten lex in-
terdi, res legi-
bus couceſſas
proprié per-
midoy prohi-
Sleuiure po-
Etiuo, minis
malum.
m Perperam
quinta virtus?
hae conſtitui-
ur, quia in
ax Ca, permiſſionem
m vii exeepe perui ene,
Punit maleficia: vt etis leges co-
ium die ſt
enim oieium
hoe Iriſcon-
ſitonum.
l ibamus. y Sed nõn-
Reſpon non: quià im-
rei