Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 1): Tomus Hic Primus Digestum Vetus continet (Lyon, 1627)

a I ſeunda
iione ma-
ie c¬
in requi-
Ptous quaii

21 Digeſtorum Liber ſecundus.

rm. Et no quod ſie loquitur, quaſi prima editio ſine cauſa
cognitione feret, quod falſum eſt: ve àaearigitur. ſed hoc
ideo dicit, quia maior a cauſa cognitio deſideratur in ſecunda
editione, quam in prima: vt jpreriS.
a Pronet. ſelicet non recté, ſed per quandan conſequen-
tiam: V ve J. tit.j.lu-

Tit xiij. 212
cie, vel ſimilis, ve rurſus: ve jecommuni diui.Larbor in prine.
nm

faciat dolo mal amduobus modis quis dolo non ei.
bet.IIs AVTEMJVolebam vindicare prediom à Titio: ipſe
autem Titius dicebat

pain. riſçaum prator ait.
sonte narian Sr
is uadee & roſſioniii iite
ainauarmque profeſſiouis, & aiis
itet non promiſſionis.
permittunur. c e edatur ei. Not.
Petre a non debet quis absalie
auus nu deber, petere quod ipſe haber.
g alis dare deber: vt
ie & in aurten de ſanx,
pi. S. damus. ibi, qui
ain adut eet ir &ſy
ad le. Iul. de adult. ſi
vxo. S. iudex. ibi, per-
iniquum enim. & C, de
i& l. clei.
ei. & in eo quod dici-
tur, quod œconomus
debet pro aliis fideiu-
bere, nõ alij proeorves.
ſi lgati xxvt.
de Syracuſana. S.
atee. & je miu. fedſi
viuu S ſ ſeruus.
a Se perdidiſſe probet,
Sie in lſi ereditor. C. de
pimorataaCvIAC.
d inllginquo habere.
ſeilicet probet. Se
Probatis e cur probat diſte argen-
ſus foruii el tarius à prin casu? Pri-
Eun is, qui mo enis qui agit ſe-
ans alendim ius commune
i p ut ud edebet probare dolum,
Mdinmtrat. vel latam culpam ar-
l firtrit & gentarij itercefſiſe in
fiuru à amiione pobra per
?TPtoht. a cum: ve jodd vit i
un deber qui prue & Ct doool du-
de dulo con lum ot & arg j de lega.
quetitur. . l cum ita legatur5.
ſecies quo non proban-
te dolum, vel culpã, ſe-
jui debet abſolutio: &
de ſoluetr argenta-

quial
i qui
t.

rius, etiam ſi nibil pro-

ber: ve Cde pigact i
nlla & ita hic argenta-
t goiea in rius vincere deber non
iot d6S7, probara culpa contra
IFis à. Eumlict ipſe non pre-
bet caſum. Reſponhoc
ErAe ſſi eſtſpecie propter hoc
Aſeu ſiud. ocium publica aucto-
e Gate argentario iniun-
cum: quia principalis
eſt eorum opera cuſto-
dire rationesevt infr-e.

id eſt rori,
deab. Cnn.

edee qui iterum edi poſtulabitauſa
cognita, edi iubebo. 9. Prohi-

ber a argentarie edi illa ratio-

ne, quod etiam ipſe inſtructus
eſſe poteſt inſtruméto ſua pro-
feſſionis-. & abſurdum eſt,
cum ipſe in ea ſit cauſa, vr edere
debeat ipſum petere, vt edatur
eis. 10. JAn nec heredi argen-
tarij edi ratio debeat, viden-
dum, & ſi quide m inſtrumen-
tum argentariæ ad eum perue-
nit, non deber ei edi: ſi minus,
edenda eſt ex cauſa. Nam & ipſi
argentario ex cauſa ratio eden-
da eſt, ſi naufragio, vel ruina, vel
incendio, vel alio ſimili caſu ra-
tiones ſe perdidiſſe probet a,
aut in longinquo habere d, ve-

luti trans mare. 11. Nec ite-

rume poſtulanti f edi prætor
inbet, niſi ex cauſa.

VI1. PAVLVS lbro tertio
ad Edictum,

VElutiſ peregré s habere,

quod primum editum eſt,
doceat h, vel mins plene edi-
tumi: vel eas rationes, quas
caſu maiore, non verô negie-
gentia perdiderit l. Nam ſi eo
caſu amiſit, cui ignoſci debeat,
ex integroedi iubebit,

Rationes ſemel editæ non ſunt
iterumedenda, niſi ex cauſa legiti-
ma, & probata: quo caſu totiens,

quotiens cauſa ſuberit facienda erit fa

editio.h. d vſque ad lLvbi.

1. J Hæc vox, iterum, f duas
res ſignificat: alteram, qua de-
monſtratur tempus ſecundum,
quod Græci uepor * dicunt l:
alteram, qu ad inſequentia
quoque tempora pertinet, qua
Grece dicitur aba. quod ita

accipitur, quotiens opus erit.
nam poreſt fieri vt bis editam
ſibi rationem quis perdiderit:
vr verbum iterumepro, ſapiuse,
accipiatur.
Argentarius vel dolo, vel lata
cupa non edens, damnatur in id,
quod intereſt petentis: cuius quan-
titas ſecundum tempus decreti præ-
toris iubentis ediastimaturenon in-
ſpecto ſi poſt deſurit intereſſe, aut
creuerit, ſeu decreuerit. h, d. tora
lex. BART.

VII1, VLPIANVE libro quarte
ad Edictum.

Vui erioitur argentaritssra-
tiones edere,tuc punitur,
cum dolo malo n non exhiber:
ſed culpam non praſtabit, niſi
dolo malo proximam s. Dolo
malo autem non edit & qui ma-
litiosé edidit, & qui in rorum
non edit. 1. 5 Is autem, qui in
hoc edictum inciditid praſtat,
quod interfuit mea eas rationes
edi, cum decerneretur à præto-
re, non quod hodie intereſt: &
ideo licét intereſſe deſiit , vel
minoris, vel pluris intereſſe r
cœpit, locum actio non habe-
bit! neque augmentum, neque
deminutionem.
Vbi poteſt dari actio ordinaria
ex contractu, vel quaſi ad edendum,
ceſſat officium iudicis, & actio in
factum ex hoc edicto: qua ſunt re-
media ſubſidiaria.
14. PAVLV libre tertis
ad Edictu.

rationes nobis edere o¬
porter, nec tamen à prætore
per hoc edictum compellun-
tur: veluti cum procurator res,

QVedlan ſuntpeeſonequas

quod non erat meumt
quia nõ ſolui preciue.
ego autem me ſoluiſſe
precium dicbam: &
volebam oſtendere li-
brum argentarij mei,
qui ſoluit véditori, ipſe

argétarius noluit mihi

oſtédere librum ratio-
num, cum iudex argen-
tarij mei qui ſoluerar,
pracepir vt oſtenderer:
vnde amiſi canſampro-
ter hoc tenebitur mi-
i quidé argentarius ad

e J CASyS. Niſi argentarius edat rariones, punitur, ſi

intereſſe, ſcilicet quan-

t interfuit mea, quan-
do perij exhibitionem
rationum: non autem
aliud tépus inſpicimus.
n Dols malo qui eſt i
haber, & non edat Item

ſi dolo habere deſitavt

JaodlquadamS. i au-
tem, in verſſed ſi &.
4 Niſi dolo mal pro-
imamilatam. See
iu quo minori, & mu-
lieri ſucenrritur. Seo.
j9. cum nec minor in
dolo excuſerur; vtC
minor ſe maio. dixriil.

oeque mulier. vrj

Vluſſdeaippiendiseſp.
in hoc ve dolus non
praſumatur à a iure,
nec etiam lata culpa.
pJ Et qui malitios?.
lirera iſta ſibimet con-
tradicere videtur. nam
qui malitiose edidit,
dolo malo edidit. Dicas
ergo, dolo malonõ edi-
dit: id eſt, editionem
fidelem omiſit
verbum infinii. 2. Vel
die veriûs, non edidit:
ſeilicet iuris fictione be
ſie &. qui ſatiſ eog.
quotiens.
q5 Intereſſe deſit. Hie
tria pone exempla. Pri-
mô quido deſir inter-
eſſe: vt ertiti heres ei,
que ex rationibus con-
uincere volebam. Vel
die quod actio, quam

E


Largentariur & iden & idem in ſimilivt infrà de caſtorelfn-

faiones es pee & forté idem f in tutoribus: quia ſimilis eſt ratio. Nec ob-
re cog-ſtat ina de admlturo. Iciitgraphis, quia ibi turor probauerat

u argentari,

& iutores.

caſum Sed contra eum culpa poreſt probari. 2. Irem poreſt eſſe
aia ratio: quia cûm benigné ſecum agatur, vr pluries audiatur
poſtulans ab argentario: vt infià prot vel quia habere debet,

2 Grauri in vr he ſeilicet poſtulans editionem, non ſie mirum ſi g in hoc

iquo poreſt,
qui i vno u¬

evnx.

Sepiue, pro
quoties opas
itie

grauetur, ſie & iuafra de iureur. leum qui in prine,. Vel aliter,
quod dicitur quod qui dolum, vel culpam dicit alium commiſiſ-
ſe, probet: hoc eſt veru quando ex hoc dico eum mihi obli-
atum: ar hie ſolum volebam eum à prinilegio remouere4 Vel
verius non habet locum priuilegium, niſi probato caſu: & ſie
ſunt quatuor reſponſiones. Aecyn.¬
e Jiterm. facit jde pecull ſi noxali. S eſt autem.
f Poſtulanti. ſfieri editionem.A CVR.
gJElutiſi peregré ialibi habere, quam&e.
h Doceat. i probet.
i Mnus plne editum i docea.
L J Perdiderit ſprobet ſe babuiſſe.
I5 Graci dieunt. ſenſus Graci huius eſt, id eſt bu. ſic ponitur
imfrà de bo autoiudi, poſdfin S fi & J de lega iijdfideicommſſaS.
ſi quis decem ACCVRS.
o ſpius. bid eſt quotiens opus ſit ſie ponitur aitj jdara-
tione & ita accipitur hic, quandoque pouitur pro poſtea hac di-

intentabam, finita eſt
temporevvtẽ ſi quis cau L ſi eum qui iniuriarum Secdô quan-
do minoris mea intereſtevr quia fundus, quem ex rationibus cõ-
uincere volebam, tune valebat decem, nune quinque. Tertid
quando pluris: ve quia hodie decem,tunc quinque tantum va-
ui man ax ia liebuts quns comra quenliber labedbarolare
poteram per tationesvt jeod largentarius. Sed videtur, quod
in alio tempore, quam decreti iudicis conſideretur intereſſe: ve
oeomool ij S in ha, qua eſt contrà duobus modis Primo prout
eſt hie act.bo fidei. Secundô prout eſt ſtricti iuris. Sol. hic erat
lata ſententia de exhibitione facienda per decretum iudicis Vi-
terius ergo non debet conſiderari interſit mea vel non. nam nec
vlterius conſideratur in contractu bonæ fidei: vt ibidem no,
t Siopponas cum bac actio ſit ſricti iuris, eur non conſidera-
tur tempus l-conte, in iudicio, quo hle agitur per officiumRe-
ſpon quia hie in dolo, vel cipa ante decretum non erar, qui
couueniebatur nec enim eredebat ſe teneri exhibere: nec con-
ſtabat ei actorem non petere calumniandi animo: ideo tempus
decreri tantdm inſpicitur: ſed ibi etiam ante lit-cœperat
ex culpa teneri, vel mora: vnde vſque ad rempus lit conteſt.in-
tereſſe conſideratur. ſed ibi plenius not. J Item ſunt ble multa
ſimilia qua not S ſi quis caul. qui autem S ilud.
rTmereſſe ve ſeilicet rationes edat.
QVere auiones à prromattore

meo, petam actione mandati. Item ſi volo petere à tutore,
actione

a Minor reſti-
tuitur aduer-
ſus dolum pre-
ſumptum de
prterito, non
de futuro, vids
Decium ad l.
contractus, 23.
A dA e gs
iur. Atque ia.
iet dolus in
delitis praſu-
matur. cuuſi-
i&

lle in minore,
& in muliere.
E ſe oportet
probare doli
in eis.
lFingitur iure
rationes non
ediiſſe, qui
vitioſas. edi-
die