DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0287
443 Digeſtorum Liber quartus. Tit ij. 444
a Opere poris aquum eſt enim, vt ſi habes bonu pro-
ar er &egLaltcamn proruer es vele d& leſad mirtds
ur cau didemS fin. & jadde iat l aquifſim
Jde dona.lſi paaerSfi quis. Sed cüm quilibet teneatur actio-
aum aliquando, quare
hie non tenetur? Re-
ſponhoc quia huie da-
timi prorima cauſa cſt
beneficium, ſue ſerui-
tium, quod fecir ob hoc
quod deditaliàs autem.
proxima cauſa tradirio-
ni facte meticuloſo eſt
metus.
bJ Serui manmmiſſis-
na Nota tres caſus:
a Mamoines quia à aur fui ego do-
per vin il minns ab extraneo cõ-
E a ar ppuits mannmirres de
Vllà tnc obtinet, quod hie
pin ſe e n d diaar à populo, aut
reé mam- b ipſo ſeruo. & his
mittat. nobus caſibus non va-
t Aaun uun let libertas:& ideo non
te et locus reſtitutionivt
Jqui, & à qui ma non
JLLi amaur & epnit.
uatu. ſecus ſi ſermum
per metmm mihi aufe-
ras, & manumirtas:quia
non valet liberas: ſed
vindico veili in remevt
ifi qui adl, roclam.
tLx ſe- n lie.L. Sed b in no-
el data non ſtre caſu contra quem
aufertur. reſtituitnr dominus?
Perfea ae quidam contra ſeruum,
de ie adebus ve la ſeni tren rti-
g arquaſi hae ſit ma-
t aertions goua caſa vrinſpa de
bes, hio. mirlſ ex tauſaSSin.
mis poteſt ſi Tu die ſecun-
ere. eutd. dum loan contra infe-
tt afui réemmetunm, & di-
ſlire tereſſe nan liberaten
t reuocare non poreſtrvt
adait. inſ jde dolo l. & eleganter.
oadualdu. re de ia prine l ſl ex cau-
pi ſsſaauurſius.
c Quatnus. id eſt
ualiter.
t vid lnue d’spaimper
& aa ſ, e ri nmetum extortam
remtetn c& e aata eſt ſimiliter
lEnatoria re- per metum: ne ſit con-
quirit eneeu t ledporeſt
ne iſta, ad quem peruenir commodum e meu: vt ifià oalſi
teneri me non debere Ego enim
operæ porius mez * mercedem
accepiſſe videor. 2. J Idem
Pomponius ſeribit quoſdam
bene purare, etiam ſerui mann-
miſſionem, vel ædificij depo-
ſitionem, quam quis coactus fe-
cit, ad reſtitutionem huius edi-
cti portigendam eſſe.
Ex hoc edicto in rebus, ſeu nego-
tis perfectis oritur actis, & exce-
ti. BART.
3. 5 Sed quod prætor ait, ra-
tumy ſe non habiturum: qua-
tenus S accipiendum eſt, videa-
mus. Et quidem aut imperfecta
tes eſt, licet metus interuenerit:
vt puta ſtipulationem d nume-
ratio non eſt ſecura: aut perfe-
cta, ſi poſt ſtipulationem & nu-
meratio facta eſt e; aut per me-
tum accepto debitor liberatus
eſt; vel quid ſimile contigit,
quod negotium perficeret. Et
Pomponius ſeribit f, in nego-
tiis quidem perfectis 7 & ex-
ceptionem interdum, & actio-
nem competere T: in imperfe-
ctis autem ſolam exceptionem.
Sed ex facto ſci S, cum Cam-
pani metu cuidam illaro extor-
ſiſſent cautionem pollicitatio-
nis P, reſcriptum eſſe ab Impe-
rarore noſtro, poſſe eum à præ-
tore in integrumi reſtiturio-
nen poſtulare, & arotſr
me aſſidente interlocutum eſ-
ſe, jvt ſine y actione vellet ad-
uerſus Campanos experiri, eſſe
propoſiram: ſiue exceptione l
tionemar non dici, quod eſt damnum paus in eo, quod eſt obligatus.
olutoria.
nec enim ſes
maii ceu-
Conéii iaq
f Sebit. & malé ſecundim Ioan- etiam i primo caſu, ex
eo, quod poſuit, interdum nam verumque locum haber. & façit
pro loann inf, vbi dicit ex qua conftitutione, &c. Vel die, ſe-
in atis ibe cundum Azoué bene in hoc primo dicto duo enim dixit: vnum
oris non eſt de negotis perfectis: & hoc bene. Aliud inimperfectis; & ibi
necerſii eree al AAoEE ecundun hoc hoe dictio, marrdu,n, mobab aati
auii,,quiala varietarem mn iuris diuerſtrarem: & refermur tantim ad exe-
hit eeu- prionem quaſi dicat, ſi hablle eſt, vt habeat locum exceptio, aliàs
onem. non, nam ſi omnia perfecta ſunt, & nibil dicir inferens metum
Io,qualiter exciperen At quod dicit in imperfectis ſolam ex-
ceptionem peſſimé dixit, & ideo coigitur in fnn. Sed vnde
fuit morus Pomp. in ſecundo dicto? Reſpond. forte ex eo, quod
hac actio non datnr niſi habeat quis damnum: vt jaodlſe&
partue. Squeri. hie autem non videbatur damnum paſſus, cum
res ſit imperfecta Sed poreſt dici quod eſt damnum paſſus in eo
quod eſt obligaus ACCV RS,
EJ min lhepiats..
Poieitationis. id eſt promiſſionis: & ie res erat imperfe-
ta. ACCVRSIVS.
i In integr, per acionem, quod metus cauſa, vt per acce-
pilationem libereturanon iudicis offeio tantum.
E5 S x mrpriune ſeielet erperiri.
a j Ex qua constitutione. id eſt reſcripto principis.
ra mioider, m tCglae. T CQommn coſi rput aus gipernle e in-
pus iuuii, le teroocmoraaquu eſt n reicriprs prneippicc e les & cenle
betnr
e
e Iaterlocuto-
ur pro le que eſt contraReſpondillud obrine, quando princeps interlo-
quendo ius nouum conſtituit. hie autem non conſtituit: ſed d
magis, quod erar expoſuit. Vel ibi ſtatuit imperator interlo-
quendo in aliqua cauſa, quae fit coram eo: ſed hie faciendo ius
interloquendo. Irem hoc eſt in corpore iuris. Sed hac non valet:
ge.
I Ius expone-
re, & nouum
conſtitutre
dierunt,
quia cat in corpore iuris aute hane lege
ãJ Siue perfetta fue imperſeta res ſut. ſiu ſ perfecta, datur acto,
item exceptio, i forte res redeat ad eum, quam repetit, qui me-
tum intuliivel peur fibi caueri de euictione. ſi autem imperfe-
cta, datur exceptio, & criam actio, vt liberetur per acceptilario-
nemvt Jan-l ſi cum ex-
cept.S. ſed & ſi qui per
vim. Sed & quando
res eſt perfecta, videtur
quod nec actio, uec ex-
ceptio detur, cum perſi-
ciendo videatur appro-
bare primô factum: ve
C.ao ij que eſt contra-
Sed die, quod hie pri-
mum, & ſecundum fuit
factum per metum, ibi
primum tantûm. Ac-
CVRSIVS.
o T Et in rem atio.*
Quidam ſie b intelli-
guat, vt actio in rem
vtilis habeat locum, nõ
quod met cauſ quando
corporalia dedr per
metum. ſecundûm iſtos
actio in perſonam quod
met canquando incor-
poralia, vt actionemevt
ſubiicit. 2. Sed Ioanc.
dicit in rem vrilis, qua
primô, autequam per
metum alij tradereuir
dominium, erat dire-
cta ; nune datur & in
perſonam, ſeilicet, quod
met cau que eſt in per-
ſonam: ve Inſtit at.
Sprateroa, dabitur & in
eodem caſurvt infaad.
liceic & etiam in alio
caſn: vt ſi remiſi actio-
nem per acceptilatio-
nem, vel per pactum in
illis caſibus: vbi tolli-
tur actio ipſo iurervr.
de past. L. itibi. S. qua-
damalis eim agerem
prima:& fi exciperet de
pacto, replicarem de
metu. Item quôd datut
in rem priori domino,
verm eſt, ſi priûs erat
dominus: vel ralis, cui
Publiciana, vel ſimilis
daretur ratione direti,
...... vel vtilis dominij alils
non haberer locum he actiolicét interdictom vnde vi, de hoc
non curetent infrà de vi, & vi armatIjSqui à me vi nec actio
perſonalis quod metus cauſavt infrà mulier Squi poſſeſſi-
nem. Sed quare non daiur actio in perſonam vtilis, qua primô
dabatur directa, ſicut rei vin Reſpond ſecund Ioan quia actio in
rem videtur remanſiſſe in rebus humanis, cim dominium ſem-
per fuerit ſaltem penes inferentem metum directum: at acti
perſonalis fuit prorſus extinctavnde in perpetuumc jaee
ſolu qui es S aream Contra hoc eſt j de legaii fdeicommiſſa.
sſ remIdeo die ſecundum Az. d quod etiam prima perſonalis
datur vtilis. & ſic poreſt intelligi quod hie dicitur. nam & aliàs
actio reluſcitaturt aud. lſi mulier S fin & S ſi ex noxaleauſ;
agumd in fin & j-de cap de. LutelasS ſi libertate. & Cſi a4¬
uer ranſat lij& Cds ccept dfn. & quod in d de ſolut. dici-
tur, fallitrſieut & aliz regul. Vel puncta ibi,in perptuum extin-
ca certt reſuſeixe.
p LLberatime, que facta fuerat per pactum ſimplex.
t Etiam de doo- ve j endd ar boe & js pionat Sarr.
vinat ſ poſi aen & lſ hurs.
a Repromttere debere. oficio iudicis. CV IAC.
r5 n emne. ſcilicet veilemvr diximus modô in s volemti.
cj mbomis eius aſt. ſeilicet fictione s iurisquia nemo videtur, e Fitione iu-
vat it j anm e dieve hia. le l le
t Finiri. ſi primô agarur in quadrmplum, tollitur in remequia m e eius,
ana er. y ie ſs gagt in mu iuplen aioli tur iu r etil, ui rin paſ-
quomodo oontur in quaduuplun, cdn mouſit an; miſ runt piure
lemum quando erit in contumacia; quia nollet rem reſtituere. 5 Toi no
ve cum exeppioneSii aea m& itid d iieemaaios potet, quos
Reſpond Die verbum finiri proprié, & improprié poni: vr a on eſt-
imfrà ſi cert pttaceti condictio.in prineip. Vel dic natam etiam à
aduetsus petentes, non deeſſe
exceptionem. Ex qua conſtitu-
tione l colligiturR, vt ſiue per-
fecta, ſiuë imperfecta res ſit :&
actio, & exceptio detur.
Difficilis eſt: & legitur tribus
modis. Secundum veram lect. hoc
intendit: Metum paſſo datur vtilis
ex hoc edicto ipſo iure& per actio-
nom ex hoc edicto restituitur dire-
cta. BART.
4 Volenti autem datur &
in rem actioe, & in perſonam,
reſciſſa acceptilatione, vel alia
liberationeP.
Metum inferens tenetur resti-
tuere, & de dolo caubre. hoc dicit.
Vel ſi: Qui reſtituit rem, per hanc
auirmne ter la.
BART.
5. 5 Iulianus libro tertio Di-
geſtorum putat eum, cui res me-
tus cauſa tradira eſt, non ſolûm
reddere, verum etiam de dolo a
repromittere debere a.
Perſectoria tolliur per pona-
lemquando ineſt rei perſecutiohd.
Vu ſi: Actio in rem tolluur per
pœnalem, & conuerſo:quia in pœ-
nali continetur rei perſecutio.
6. 5 Licêt tamen in remt
actionem dandam exiſtimemus:
quia res in bonis elus eſt ſ, qui
vim paſſus eſt: verûm non ſine
ratione dicetur, ſi in quadru-
plum quis egerit, finiri in rem
actionem: vel contrà.
Per hanc actionem debet res in
pristinum ſtatum reſtituilias con-
tumax in quadruplum condenma-
a Prima hae
opinio eſt-
cobl Ranen-
natis.
t Reſtiudone
impetrata, an,
& que compe-
t reſtituis
atio, an ine,
an ver in
perſonam.
e Secãda opi-
nio Innis.
A Tera opi
nio Axonis.
princip.licet ex clementia tardetur cius curſus: vt innuit Jaod.
i ja.
a Opere poris aquum eſt enim, vt ſi habes bonu pro-
ar er &egLaltcamn proruer es vele d& leſad mirtds
ur cau didemS fin. & jadde iat l aquifſim
Jde dona.lſi paaerSfi quis. Sed cüm quilibet teneatur actio-
aum aliquando, quare
hie non tenetur? Re-
ſponhoc quia huie da-
timi prorima cauſa cſt
beneficium, ſue ſerui-
tium, quod fecir ob hoc
quod deditaliàs autem.
proxima cauſa tradirio-
ni facte meticuloſo eſt
metus.
bJ Serui manmmiſſis-
na Nota tres caſus:
a Mamoines quia à aur fui ego do-
per vin il minns ab extraneo cõ-
E a ar ppuits mannmirres de
Vllà tnc obtinet, quod hie
pin ſe e n d diaar à populo, aut
reé mam- b ipſo ſeruo. & his
mittat. nobus caſibus non va-
t Aaun uun let libertas:& ideo non
te et locus reſtitutionivt
Jqui, & à qui ma non
JLLi amaur & epnit.
uatu. ſecus ſi ſermum
per metmm mihi aufe-
ras, & manumirtas:quia
non valet liberas: ſed
vindico veili in remevt
ifi qui adl, roclam.
tLx ſe- n lie.L. Sed b in no-
el data non ſtre caſu contra quem
aufertur. reſtituitnr dominus?
Perfea ae quidam contra ſeruum,
de ie adebus ve la ſeni tren rti-
g arquaſi hae ſit ma-
t aertions goua caſa vrinſpa de
bes, hio. mirlſ ex tauſaSSin.
mis poteſt ſi Tu die ſecun-
ere. eutd. dum loan contra infe-
tt afui réemmetunm, & di-
ſlire tereſſe nan liberaten
t reuocare non poreſtrvt
adait. inſ jde dolo l. & eleganter.
oadualdu. re de ia prine l ſl ex cau-
pi ſsſaauurſius.
c Quatnus. id eſt
ualiter.
t vid lnue d’spaimper
& aa ſ, e ri nmetum extortam
remtetn c& e aata eſt ſimiliter
lEnatoria re- per metum: ne ſit con-
quirit eneeu t ledporeſt
ne iſta, ad quem peruenir commodum e meu: vt ifià oalſi
teneri me non debere Ego enim
operæ porius mez * mercedem
accepiſſe videor. 2. J Idem
Pomponius ſeribit quoſdam
bene purare, etiam ſerui mann-
miſſionem, vel ædificij depo-
ſitionem, quam quis coactus fe-
cit, ad reſtitutionem huius edi-
cti portigendam eſſe.
Ex hoc edicto in rebus, ſeu nego-
tis perfectis oritur actis, & exce-
ti. BART.
3. 5 Sed quod prætor ait, ra-
tumy ſe non habiturum: qua-
tenus S accipiendum eſt, videa-
mus. Et quidem aut imperfecta
tes eſt, licet metus interuenerit:
vt puta ſtipulationem d nume-
ratio non eſt ſecura: aut perfe-
cta, ſi poſt ſtipulationem & nu-
meratio facta eſt e; aut per me-
tum accepto debitor liberatus
eſt; vel quid ſimile contigit,
quod negotium perficeret. Et
Pomponius ſeribit f, in nego-
tiis quidem perfectis 7 & ex-
ceptionem interdum, & actio-
nem competere T: in imperfe-
ctis autem ſolam exceptionem.
Sed ex facto ſci S, cum Cam-
pani metu cuidam illaro extor-
ſiſſent cautionem pollicitatio-
nis P, reſcriptum eſſe ab Impe-
rarore noſtro, poſſe eum à præ-
tore in integrumi reſtiturio-
nen poſtulare, & arotſr
me aſſidente interlocutum eſ-
ſe, jvt ſine y actione vellet ad-
uerſus Campanos experiri, eſſe
propoſiram: ſiue exceptione l
tionemar non dici, quod eſt damnum paus in eo, quod eſt obligatus.
olutoria.
nec enim ſes
maii ceu-
Conéii iaq
f Sebit. & malé ſecundim Ioan- etiam i primo caſu, ex
eo, quod poſuit, interdum nam verumque locum haber. & façit
pro loann inf, vbi dicit ex qua conftitutione, &c. Vel die, ſe-
in atis ibe cundum Azoué bene in hoc primo dicto duo enim dixit: vnum
oris non eſt de negotis perfectis: & hoc bene. Aliud inimperfectis; & ibi
necerſii eree al AAoEE ecundun hoc hoe dictio, marrdu,n, mobab aati
auii,,quiala varietarem mn iuris diuerſtrarem: & refermur tantim ad exe-
hit eeu- prionem quaſi dicat, ſi hablle eſt, vt habeat locum exceptio, aliàs
onem. non, nam ſi omnia perfecta ſunt, & nibil dicir inferens metum
Io,qualiter exciperen At quod dicit in imperfectis ſolam ex-
ceptionem peſſimé dixit, & ideo coigitur in fnn. Sed vnde
fuit morus Pomp. in ſecundo dicto? Reſpond. forte ex eo, quod
hac actio non datnr niſi habeat quis damnum: vt jaodlſe&
partue. Squeri. hie autem non videbatur damnum paſſus, cum
res ſit imperfecta Sed poreſt dici quod eſt damnum paſſus in eo
quod eſt obligaus ACCV RS,
EJ min lhepiats..
Poieitationis. id eſt promiſſionis: & ie res erat imperfe-
ta. ACCVRSIVS.
i In integr, per acionem, quod metus cauſa, vt per acce-
pilationem libereturanon iudicis offeio tantum.
E5 S x mrpriune ſeielet erperiri.
a j Ex qua constitutione. id eſt reſcripto principis.
ra mioider, m tCglae. T CQommn coſi rput aus gipernle e in-
pus iuuii, le teroocmoraaquu eſt n reicriprs prneippicc e les & cenle
betnr
e
e Iaterlocuto-
ur pro le que eſt contraReſpondillud obrine, quando princeps interlo-
quendo ius nouum conſtituit. hie autem non conſtituit: ſed d
magis, quod erar expoſuit. Vel ibi ſtatuit imperator interlo-
quendo in aliqua cauſa, quae fit coram eo: ſed hie faciendo ius
interloquendo. Irem hoc eſt in corpore iuris. Sed hac non valet:
ge.
I Ius expone-
re, & nouum
conſtitutre
dierunt,
quia cat in corpore iuris aute hane lege
ãJ Siue perfetta fue imperſeta res ſut. ſiu ſ perfecta, datur acto,
item exceptio, i forte res redeat ad eum, quam repetit, qui me-
tum intuliivel peur fibi caueri de euictione. ſi autem imperfe-
cta, datur exceptio, & criam actio, vt liberetur per acceptilario-
nemvt Jan-l ſi cum ex-
cept.S. ſed & ſi qui per
vim. Sed & quando
res eſt perfecta, videtur
quod nec actio, uec ex-
ceptio detur, cum perſi-
ciendo videatur appro-
bare primô factum: ve
C.ao ij que eſt contra-
Sed die, quod hie pri-
mum, & ſecundum fuit
factum per metum, ibi
primum tantûm. Ac-
CVRSIVS.
o T Et in rem atio.*
Quidam ſie b intelli-
guat, vt actio in rem
vtilis habeat locum, nõ
quod met cauſ quando
corporalia dedr per
metum. ſecundûm iſtos
actio in perſonam quod
met canquando incor-
poralia, vt actionemevt
ſubiicit. 2. Sed Ioanc.
dicit in rem vrilis, qua
primô, autequam per
metum alij tradereuir
dominium, erat dire-
cta ; nune datur & in
perſonam, ſeilicet, quod
met cau que eſt in per-
ſonam: ve Inſtit at.
Sprateroa, dabitur & in
eodem caſurvt infaad.
liceic & etiam in alio
caſn: vt ſi remiſi actio-
nem per acceptilatio-
nem, vel per pactum in
illis caſibus: vbi tolli-
tur actio ipſo iurervr.
de past. L. itibi. S. qua-
damalis eim agerem
prima:& fi exciperet de
pacto, replicarem de
metu. Item quôd datut
in rem priori domino,
verm eſt, ſi priûs erat
dominus: vel ralis, cui
Publiciana, vel ſimilis
daretur ratione direti,
...... vel vtilis dominij alils
non haberer locum he actiolicét interdictom vnde vi, de hoc
non curetent infrà de vi, & vi armatIjSqui à me vi nec actio
perſonalis quod metus cauſavt infrà mulier Squi poſſeſſi-
nem. Sed quare non daiur actio in perſonam vtilis, qua primô
dabatur directa, ſicut rei vin Reſpond ſecund Ioan quia actio in
rem videtur remanſiſſe in rebus humanis, cim dominium ſem-
per fuerit ſaltem penes inferentem metum directum: at acti
perſonalis fuit prorſus extinctavnde in perpetuumc jaee
ſolu qui es S aream Contra hoc eſt j de legaii fdeicommiſſa.
sſ remIdeo die ſecundum Az. d quod etiam prima perſonalis
datur vtilis. & ſic poreſt intelligi quod hie dicitur. nam & aliàs
actio reluſcitaturt aud. lſi mulier S fin & S ſi ex noxaleauſ;
agumd in fin & j-de cap de. LutelasS ſi libertate. & Cſi a4¬
uer ranſat lij& Cds ccept dfn. & quod in d de ſolut. dici-
tur, fallitrſieut & aliz regul. Vel puncta ibi,in perptuum extin-
ca certt reſuſeixe.
p LLberatime, que facta fuerat per pactum ſimplex.
t Etiam de doo- ve j endd ar boe & js pionat Sarr.
vinat ſ poſi aen & lſ hurs.
a Repromttere debere. oficio iudicis. CV IAC.
r5 n emne. ſcilicet veilemvr diximus modô in s volemti.
cj mbomis eius aſt. ſeilicet fictione s iurisquia nemo videtur, e Fitione iu-
vat it j anm e dieve hia. le l le
t Finiri. ſi primô agarur in quadrmplum, tollitur in remequia m e eius,
ana er. y ie ſs gagt in mu iuplen aioli tur iu r etil, ui rin paſ-
quomodo oontur in quaduuplun, cdn mouſit an; miſ runt piure
lemum quando erit in contumacia; quia nollet rem reſtituere. 5 Toi no
ve cum exeppioneSii aea m& itid d iieemaaios potet, quos
Reſpond Die verbum finiri proprié, & improprié poni: vr a on eſt-
imfrà ſi cert pttaceti condictio.in prineip. Vel dic natam etiam à
aduetsus petentes, non deeſſe
exceptionem. Ex qua conſtitu-
tione l colligiturR, vt ſiue per-
fecta, ſiuë imperfecta res ſit :&
actio, & exceptio detur.
Difficilis eſt: & legitur tribus
modis. Secundum veram lect. hoc
intendit: Metum paſſo datur vtilis
ex hoc edicto ipſo iure& per actio-
nom ex hoc edicto restituitur dire-
cta. BART.
4 Volenti autem datur &
in rem actioe, & in perſonam,
reſciſſa acceptilatione, vel alia
liberationeP.
Metum inferens tenetur resti-
tuere, & de dolo caubre. hoc dicit.
Vel ſi: Qui reſtituit rem, per hanc
auirmne ter la.
BART.
5. 5 Iulianus libro tertio Di-
geſtorum putat eum, cui res me-
tus cauſa tradira eſt, non ſolûm
reddere, verum etiam de dolo a
repromittere debere a.
Perſectoria tolliur per pona-
lemquando ineſt rei perſecutiohd.
Vu ſi: Actio in rem tolluur per
pœnalem, & conuerſo:quia in pœ-
nali continetur rei perſecutio.
6. 5 Licêt tamen in remt
actionem dandam exiſtimemus:
quia res in bonis elus eſt ſ, qui
vim paſſus eſt: verûm non ſine
ratione dicetur, ſi in quadru-
plum quis egerit, finiri in rem
actionem: vel contrà.
Per hanc actionem debet res in
pristinum ſtatum reſtituilias con-
tumax in quadruplum condenma-
a Prima hae
opinio eſt-
cobl Ranen-
natis.
t Reſtiudone
impetrata, an,
& que compe-
t reſtituis
atio, an ine,
an ver in
perſonam.
e Secãda opi-
nio Innis.
A Tera opi
nio Axonis.
princip.licet ex clementia tardetur cius curſus: vt innuit Jaod.
i ja.