DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0763
1387 Digeſtorum Liber XIII. Tit vij. 188
a Doniuij lex illa E qui empaioi Cde praſer xxx anmque dicit oo a ¬
maiuepre
ieere on
rmo a. I uurs aa
ior et auſi, b Frincpaliid eſt i¬
ris ne direts i puu Ia
,. Sine principali. Id
aaPusr les enttnrediee oie di-
poueſt luits rectô, & principaliter
muuS..T-.de pro eodem. l’l de leg.
pa vi dixi. 3. 5lt. Inſtquod u
e. Sie nomine principa-
i, id eſt direto, lx.c.
Th du bis hie, qui ſuper rol
contrah. CVraAc.
. c Dieuntur contrarie.
aAAine e- ned Ja dlin rbbs fi.
ariz aue & C. de contra iudtut.
anep iue iſinſ && L’ eute.
ur. Poſ & vnil a-ru. li Sn.
ngotggot. Iſed
an vlrô in prine.
In ſolde&m e dd n ſolidum. vt&
dmor cut. Ied lls Shpes, &j.
t. lſi du & facit
7 policit. Lax pouiei-
apre s alſ nle.
Liy in prin.& j de vr.
ablig. lin exeeutione.S.
ſecunda.
a Sicut autem vo-
lutatis. Vide ſeripta ad
initium eiuſdem ti.C.
S a lectiuef
I Mg, parti-e T Magis. electiuë
au ce tié ponrur, non compar-
& comparati- tiué. ACCRS.
u fuminu. F Ei
Finem, id eſt vſ-
que d quodlrenpure.
neatur commodatarius:
ſie C. de a. && ligat.
lut At c aii. a
e 212 Comodauit. 2d
Ltrmet an deen, eiſendete,
ad it, & s iotelligitur fnito vſu.
Lnu ui t ie on ffeimiid eſt
quads ituu facit contra officiume,
oar qu pe in quod homo homini de-
u, integran. bert ..de ſiru exparl
erà de dez. ſuruus ea. depoſitum h
Otiunn or tamen reuocatur quan-
de uoi donnque vulevlje
leeeze. a poſit?
nõ dicitur, ii eſt depoſtarijnem pre-
hbeat certan cariun quandocunque
vum einmns vulevt j de pre dj&
vide Cynû, & l. cum pracarie, & l &
nai izlc. abee, jefſpoſſ- in hoe
d... differt i à commodate,
à Depoſtſi re ſcuandum hocet, TSei
aamie eneſe qu ſtrais eſt
t peorid, quia commodatum
at non co- ſemper datur cum pra-
ndaun. fnitione certi vſus: vt
àcommodi prer per omnes leges
appofioinite fee ractantes de conn-
voandi faeul- modato. ſie cnim dici-
et een- tur, commodo equum,
us. ve ad villam duceres,
Cournmutrdirt permian v iues e¬
us reuoeare paraxvt Sli
mon pomumus, lſ ve cere. Sſed ian-
n poammudlſn ſe&
t Commodaed ſealas ve feneſtris ſup-
Amur a cere ponasvt uiu d a bdie.
ainoſeiur à que ex dei. S amr-
depoſto, & du voape.
precro.i Suſepta. i. ia.
EDandumacepin-
dumque. aliàs, dantem,
& accipienten-
I4 Negotiu id eſt con-
m Commodati
aio ciuis.
i Stiee ve?
in paucis amai-
m Ciuiles.
cogouſutuiſſe. n J Partura, ſcilaegoria.
cete predoni obicere praſeribenti, quem expulit, dominij qua-
ſtionemrquia durior b’eſt cauſa delicti quam contractus.
a JN eemmodato. Ratu nn et. nce aibi c: vepapeſt
Pactum, vt non veniat dolus fu-
turus, non valet. BART.
XVII. PAVLVS libre vcenſimo-
nonn ad Editum.
N commodato hc pactio,
ne dolus praſtetur, rata non
eſt?.
Actiones comrarie poſſunt prin-
cpaliter intentari: ſi directæ.
BART.
1. Contraria commodati a¬
ctio eriã ſine principali e mo-
ueri poreſt; ſicut & cter quae
dicuntur contrarie.
Obligatione ſecundaria quilibet
ex heredibus tnetur in ſolidumeli-
cèt ſi heres ex parte. BAT.
2.JSi ex facto heredis agatur
commodati, in ſolidum à con-
demnatur, licer ex parte heres
eſt.
Si commodans non patitur com-
modatarium vti re ad’eum vſum,
ad quem eſt comodata, contraria
commodat toneur.h. d. Prim pra-
mittit quadam praambula ad de-
claratinem quaſtionis. Secundo eã
determinat. Secunda ibi, Getitur.
& inde debet ſumi caſus in termi-
nis. BART.
3. Sicur autem volãtatis
& officij magis t, quam neceſ-
ſitatis eſt commodare:ita modû
commodati, finémque f præ-
ſcribere, eius eſt, qui beneficiu
tribuit. Cum auté id fecerit: id
eſt poſtquam commodauits,
tune finem præſcribere, & re-
troagere, atque intempeſtiuë v¬
ſum * commodaræ rei auferte,
non officium rãtum impedit:
ſed & ſuſceptai eſt obligatio
inter dandu, accipiendumque l.
geritur enim negotium l inui-
cem, & ideo inuicem propoſite
ſunt actiones:vr appareat quod
principio beneficij,ac nuda vo-
luntatis fuerat, committi in mu-
tuas preſtationes, actionéſque
ciuiles : vt accidit ineo, qui
abſentis negotia gerere inchoa-
uirneque cnimimpune periur
ta deſerer ſuſcepiſſet enim for-
taſſis alius, ſi is non cepiſſer.
volmtaris eſt enin ſuſeipere
mandatum, neceſſitatis cõſum-
mare. Igitur ſi pugillares e mihi
commodaſti, vt debitor mihi
caueret, non rectè facies impor-
tune repetendo. nam ſi negaſ-
ſes:vel emiſſem, vel teſtes adhi-
buiſſem Idémque eſt ſi ad ful-
tuictus runſq grara elhams ſalteon quann ad rqpuioue.
ſotactionem commodati ciuilen, eenndum
quoumur & diuinmus a priau...
ria, Sec
certé videtur qud ſufficiat n ſi
ciendam inſulam tigna com-
modaſti; deinde protraxiſti ,
aur etiam ſciens vitioſa com-
modaueris. Adiuuari quippe
tet *. Ex quibus cauſis etiam
contrarium iudicium vtile ? eſ-
ſe dicendum eſt.
Ex pluribus rebus ſeparatis po-
teſt peti vna: non autem certa pars
vnius corporis. BART.
4. J Duabus rebus commo-
datis, recté de altera commoda-
ti agi poſſe Viuianus ſcripſit.
quod ita videri verum, ſi ſepa-
ratæ ſint , Pomponius ſeripſit.
nam eum, qui carrucham putà,
vel lecticamt commodauir, non
recté acturum de ſingulis par-
tibus.
Actio commodati contraria com-
petit,t dominus reddat rem in ſui
potestate reuerſam, vel astimatio-
nem accetam. BALD.
5. JRem commodatam per-
didi, & pro ea pretium dedi:de-
inde res in poreſtatem tuam ve-
nit. Labeo ait contrario iudicio
aut rem mihi preſtare te debe-
reaut, quod à me accepiſti, red-
dere ſ.
Commodatartus tenetur de leuiſ-
fima culpa, ſi ipſius gratia fuerit
commodatumnon de caſu: niſi cul-
papracedat. ſed ſi vtriuſque gratia
fuerit tommodatum, tenetur ſolum
de dolo, & leui. BART.
XVIII. GAIVS Iibre nons ad
Editum piuinciale.
N rebus commodatis talis di-
ligentia praeſtanda eſt, qua-
lem quiſque diligentiſſimus4
rfamilia ſu rebusE adni-
betita vt tantum eos caſus non
praſtetu, quibus reſiſti non
poſſir; veluti mortes * ſeruo-
rum, que ſine dolo, & culpa
eius accidunt; latronum, ho-
ſtiſmve incurſus, piratarum in-
ſidias, naufragium, incendium,
fugas ſeruorum y qui cuſtodi-
ri non ſolent, Quod autem de
latronibus, & piratis, & nau-
fragio diximus, ita ſcilicet ac-
cipiemus, ſi in hoc commo-
data ſit alicui tes, vt eam rem
peregre ſecum ferat: alioquin
dauerim, quod is amicos ad
cœnam inuitaturum ſe dice-
rer, & id peregre ſecum por-
tauerit, ſine vlla dubitatione
nos, non decipi beneficiu opor-
ſi cui ideo argentum commo-
cui, vel in paucis, &e. Cds n ge-oor que eſt contrà. Solu.
illud verum eſt in aliis negotis inchoandi. pua enim omui-
modo conſummare debez. vel hie alius erat geſturus:vt a-Sd-
ueeeLſ papiſis ſn. Quod auten forausu.
phice a temperauit. z. Velnon eſt contrà: quia hle loquiur vbi
shie dieit, philoſo-
mandatu fuit: quod
paret ex illo verbo,ve-
luntatis euim, &c. hoc
non valet:quia in vtro-
que caſu loquitur hie:
ſuptà eim poſuit de
eo qui inchoauit gere-
re,& intelligendum eſt,
ſine mandato: poſtea
quando cum mandato,
cum dicit, voluhratis,
&c.q. d. debet gerere:
alioquin tenetur, in-
choer vel non: vt infrà
man lſi remunsradiSj.
Az0. Vel diſtingue,
vtrum acceſſit quaſi v¬
num geſturus, vr ibi-an
quaſi omnia, ur tunc te-
neaturevr hie.
0Si pugillares. id b
eſt tabulas cereas:& fa-
cit ad inferius proxim-
reſp. eoda prox SAtem
qui ſciens.
p J VVileid eſt efficax
ad intereſſe. & facit ad
hoc jmandli manda-
ueroSfin. AcVvS.
q J Sparata ſint. ſie
& in pluribus rebus em-
ptis: vt jd aiiopm.
l ſi vnoſic & procu-
rator vnam de pluri-
busvv Sde protur Ifin,
Sfin argumjdepoſi.
jjsſi ciſta Sed ſi com-
modé non diuiduntur,
S. famil erciſe. l plane.
Sed contrà sS de cnadu.
furt. l ſi ſemuu. S ouus.
Solut ibi erant ſingula
partes ſeparata.
r Lecticam ad ia-
cendum. AceeRE.
ſT Raddere. vt Jeadl.
rem mihi. & j ad legem
Rhde ia-ly penSed
quod iſtoru redderetur:
res, vel eſtimatioiReſp.
dicunt quidam eſſe in
abitrio illius qui acci-
pit eſtimationemeum
ex benefioi ſus non
debeat damnificari: ve
de iur dot. lplrrunque.!
in fin. Sed videtur quod
rem tantum. nam qui
ſtimationem accepit,
vendidiſſe videtur: vt
J pro empt. Lii. habet.
ergo neceſſe ve rem
praſte de re iudie.
l in depoſiti & Ede rei
vind ſi eulpa. econtra
quod pecuniam: ve S¬
d endit. ſi
ble enim non res, ſe
culpa fuit eſtimataPri-
ma eſt verior ve in ſua
a Feſu, pur-
teula not
temperameti.
Subtraxit;;
* oncrrxta
e ax
trà de commma.
t Pugillares.
* Fauit gleſſ. 2.
circa princip. i¬
eiiarà catit.
Boiog.
e Damnoſum
nemini oeie
ſouſi eſſe debe
E lEr. mortu-
electione ſit, qui acce¬.
pit. ACeRS.
t Isuis re-
hus d. ve ſtit,
quib mar contrahob-
li.. Stem his. & jes
a. & obligjẽ
queapud quem,
n JPraſtet. vt CaodLj & de pigat.l.qua fortuitis,
7 Fugas ſerorumm Sie in laontractus. infrà de regulis iuris vi-
CVIACIV.
de notad ea legem, & ſeripta ad laum ſiruus Afià de lgatj
a Praſtares
d Diligentia
qu in rebus
commodatis
pratana.
a Doniuij lex illa E qui empaioi Cde praſer xxx anmque dicit oo a ¬
maiuepre
ieere on
rmo a. I uurs aa
ior et auſi, b Frincpaliid eſt i¬
ris ne direts i puu Ia
,. Sine principali. Id
aaPusr les enttnrediee oie di-
poueſt luits rectô, & principaliter
muuS..T-.de pro eodem. l’l de leg.
pa vi dixi. 3. 5lt. Inſtquod u
e. Sie nomine principa-
i, id eſt direto, lx.c.
Th du bis hie, qui ſuper rol
contrah. CVraAc.
. c Dieuntur contrarie.
aAAine e- ned Ja dlin rbbs fi.
ariz aue & C. de contra iudtut.
anep iue iſinſ && L’ eute.
ur. Poſ & vnil a-ru. li Sn.
ngotggot. Iſed
an vlrô in prine.
In ſolde&m e dd n ſolidum. vt&
dmor cut. Ied lls Shpes, &j.
t. lſi du & facit
7 policit. Lax pouiei-
apre s alſ nle.
Liy in prin.& j de vr.
ablig. lin exeeutione.S.
ſecunda.
a Sicut autem vo-
lutatis. Vide ſeripta ad
initium eiuſdem ti.C.
S a lectiuef
I Mg, parti-e T Magis. electiuë
au ce tié ponrur, non compar-
& comparati- tiué. ACCRS.
u fuminu. F Ei
Finem, id eſt vſ-
que d quodlrenpure.
neatur commodatarius:
ſie C. de a. && ligat.
lut At c aii. a
e 212 Comodauit. 2d
Ltrmet an deen, eiſendete,
ad it, & s iotelligitur fnito vſu.
Lnu ui t ie on ffeimiid eſt
quads ituu facit contra officiume,
oar qu pe in quod homo homini de-
u, integran. bert ..de ſiru exparl
erà de dez. ſuruus ea. depoſitum h
Otiunn or tamen reuocatur quan-
de uoi donnque vulevlje
leeeze. a poſit?
nõ dicitur, ii eſt depoſtarijnem pre-
hbeat certan cariun quandocunque
vum einmns vulevt j de pre dj&
vide Cynû, & l. cum pracarie, & l &
nai izlc. abee, jefſpoſſ- in hoe
d... differt i à commodate,
à Depoſtſi re ſcuandum hocet, TSei
aamie eneſe qu ſtrais eſt
t peorid, quia commodatum
at non co- ſemper datur cum pra-
ndaun. fnitione certi vſus: vt
àcommodi prer per omnes leges
appofioinite fee ractantes de conn-
voandi faeul- modato. ſie cnim dici-
et een- tur, commodo equum,
us. ve ad villam duceres,
Cournmutrdirt permian v iues e¬
us reuoeare paraxvt Sli
mon pomumus, lſ ve cere. Sſed ian-
n poammudlſn ſe&
t Commodaed ſealas ve feneſtris ſup-
Amur a cere ponasvt uiu d a bdie.
ainoſeiur à que ex dei. S amr-
depoſto, & du voape.
precro.i Suſepta. i. ia.
EDandumacepin-
dumque. aliàs, dantem,
& accipienten-
I4 Negotiu id eſt con-
m Commodati
aio ciuis.
i Stiee ve?
in paucis amai-
m Ciuiles.
cogouſutuiſſe. n J Partura, ſcilaegoria.
cete predoni obicere praſeribenti, quem expulit, dominij qua-
ſtionemrquia durior b’eſt cauſa delicti quam contractus.
a JN eemmodato. Ratu nn et. nce aibi c: vepapeſt
Pactum, vt non veniat dolus fu-
turus, non valet. BART.
XVII. PAVLVS libre vcenſimo-
nonn ad Editum.
N commodato hc pactio,
ne dolus praſtetur, rata non
eſt?.
Actiones comrarie poſſunt prin-
cpaliter intentari: ſi directæ.
BART.
1. Contraria commodati a¬
ctio eriã ſine principali e mo-
ueri poreſt; ſicut & cter quae
dicuntur contrarie.
Obligatione ſecundaria quilibet
ex heredibus tnetur in ſolidumeli-
cèt ſi heres ex parte. BAT.
2.JSi ex facto heredis agatur
commodati, in ſolidum à con-
demnatur, licer ex parte heres
eſt.
Si commodans non patitur com-
modatarium vti re ad’eum vſum,
ad quem eſt comodata, contraria
commodat toneur.h. d. Prim pra-
mittit quadam praambula ad de-
claratinem quaſtionis. Secundo eã
determinat. Secunda ibi, Getitur.
& inde debet ſumi caſus in termi-
nis. BART.
3. Sicur autem volãtatis
& officij magis t, quam neceſ-
ſitatis eſt commodare:ita modû
commodati, finémque f præ-
ſcribere, eius eſt, qui beneficiu
tribuit. Cum auté id fecerit: id
eſt poſtquam commodauits,
tune finem præſcribere, & re-
troagere, atque intempeſtiuë v¬
ſum * commodaræ rei auferte,
non officium rãtum impedit:
ſed & ſuſceptai eſt obligatio
inter dandu, accipiendumque l.
geritur enim negotium l inui-
cem, & ideo inuicem propoſite
ſunt actiones:vr appareat quod
principio beneficij,ac nuda vo-
luntatis fuerat, committi in mu-
tuas preſtationes, actionéſque
ciuiles : vt accidit ineo, qui
abſentis negotia gerere inchoa-
uirneque cnimimpune periur
ta deſerer ſuſcepiſſet enim for-
taſſis alius, ſi is non cepiſſer.
volmtaris eſt enin ſuſeipere
mandatum, neceſſitatis cõſum-
mare. Igitur ſi pugillares e mihi
commodaſti, vt debitor mihi
caueret, non rectè facies impor-
tune repetendo. nam ſi negaſ-
ſes:vel emiſſem, vel teſtes adhi-
buiſſem Idémque eſt ſi ad ful-
tuictus runſq grara elhams ſalteon quann ad rqpuioue.
ſotactionem commodati ciuilen, eenndum
quoumur & diuinmus a priau...
ria, Sec
certé videtur qud ſufficiat n ſi
ciendam inſulam tigna com-
modaſti; deinde protraxiſti ,
aur etiam ſciens vitioſa com-
modaueris. Adiuuari quippe
tet *. Ex quibus cauſis etiam
contrarium iudicium vtile ? eſ-
ſe dicendum eſt.
Ex pluribus rebus ſeparatis po-
teſt peti vna: non autem certa pars
vnius corporis. BART.
4. J Duabus rebus commo-
datis, recté de altera commoda-
ti agi poſſe Viuianus ſcripſit.
quod ita videri verum, ſi ſepa-
ratæ ſint , Pomponius ſeripſit.
nam eum, qui carrucham putà,
vel lecticamt commodauir, non
recté acturum de ſingulis par-
tibus.
Actio commodati contraria com-
petit,t dominus reddat rem in ſui
potestate reuerſam, vel astimatio-
nem accetam. BALD.
5. JRem commodatam per-
didi, & pro ea pretium dedi:de-
inde res in poreſtatem tuam ve-
nit. Labeo ait contrario iudicio
aut rem mihi preſtare te debe-
reaut, quod à me accepiſti, red-
dere ſ.
Commodatartus tenetur de leuiſ-
fima culpa, ſi ipſius gratia fuerit
commodatumnon de caſu: niſi cul-
papracedat. ſed ſi vtriuſque gratia
fuerit tommodatum, tenetur ſolum
de dolo, & leui. BART.
XVIII. GAIVS Iibre nons ad
Editum piuinciale.
N rebus commodatis talis di-
ligentia praeſtanda eſt, qua-
lem quiſque diligentiſſimus4
rfamilia ſu rebusE adni-
betita vt tantum eos caſus non
praſtetu, quibus reſiſti non
poſſir; veluti mortes * ſeruo-
rum, que ſine dolo, & culpa
eius accidunt; latronum, ho-
ſtiſmve incurſus, piratarum in-
ſidias, naufragium, incendium,
fugas ſeruorum y qui cuſtodi-
ri non ſolent, Quod autem de
latronibus, & piratis, & nau-
fragio diximus, ita ſcilicet ac-
cipiemus, ſi in hoc commo-
data ſit alicui tes, vt eam rem
peregre ſecum ferat: alioquin
dauerim, quod is amicos ad
cœnam inuitaturum ſe dice-
rer, & id peregre ſecum por-
tauerit, ſine vlla dubitatione
nos, non decipi beneficiu opor-
ſi cui ideo argentum commo-
cui, vel in paucis, &e. Cds n ge-oor que eſt contrà. Solu.
illud verum eſt in aliis negotis inchoandi. pua enim omui-
modo conſummare debez. vel hie alius erat geſturus:vt a-Sd-
ueeeLſ papiſis ſn. Quod auten forausu.
phice a temperauit. z. Velnon eſt contrà: quia hle loquiur vbi
shie dieit, philoſo-
mandatu fuit: quod
paret ex illo verbo,ve-
luntatis euim, &c. hoc
non valet:quia in vtro-
que caſu loquitur hie:
ſuptà eim poſuit de
eo qui inchoauit gere-
re,& intelligendum eſt,
ſine mandato: poſtea
quando cum mandato,
cum dicit, voluhratis,
&c.q. d. debet gerere:
alioquin tenetur, in-
choer vel non: vt infrà
man lſi remunsradiSj.
Az0. Vel diſtingue,
vtrum acceſſit quaſi v¬
num geſturus, vr ibi-an
quaſi omnia, ur tunc te-
neaturevr hie.
0Si pugillares. id b
eſt tabulas cereas:& fa-
cit ad inferius proxim-
reſp. eoda prox SAtem
qui ſciens.
p J VVileid eſt efficax
ad intereſſe. & facit ad
hoc jmandli manda-
ueroSfin. AcVvS.
q J Sparata ſint. ſie
& in pluribus rebus em-
ptis: vt jd aiiopm.
l ſi vnoſic & procu-
rator vnam de pluri-
busvv Sde protur Ifin,
Sfin argumjdepoſi.
jjsſi ciſta Sed ſi com-
modé non diuiduntur,
S. famil erciſe. l plane.
Sed contrà sS de cnadu.
furt. l ſi ſemuu. S ouus.
Solut ibi erant ſingula
partes ſeparata.
r Lecticam ad ia-
cendum. AceeRE.
ſT Raddere. vt Jeadl.
rem mihi. & j ad legem
Rhde ia-ly penSed
quod iſtoru redderetur:
res, vel eſtimatioiReſp.
dicunt quidam eſſe in
abitrio illius qui acci-
pit eſtimationemeum
ex benefioi ſus non
debeat damnificari: ve
de iur dot. lplrrunque.!
in fin. Sed videtur quod
rem tantum. nam qui
ſtimationem accepit,
vendidiſſe videtur: vt
J pro empt. Lii. habet.
ergo neceſſe ve rem
praſte de re iudie.
l in depoſiti & Ede rei
vind ſi eulpa. econtra
quod pecuniam: ve S¬
d endit. ſi
ble enim non res, ſe
culpa fuit eſtimataPri-
ma eſt verior ve in ſua
a Feſu, pur-
teula not
temperameti.
Subtraxit;;
* oncrrxta
e ax
trà de commma.
t Pugillares.
* Fauit gleſſ. 2.
circa princip. i¬
eiiarà catit.
Boiog.
e Damnoſum
nemini oeie
ſouſi eſſe debe
E lEr. mortu-
electione ſit, qui acce¬.
pit. ACeRS.
t Isuis re-
hus d. ve ſtit,
quib mar contrahob-
li.. Stem his. & jes
a. & obligjẽ
queapud quem,
n JPraſtet. vt CaodLj & de pigat.l.qua fortuitis,
7 Fugas ſerorumm Sie in laontractus. infrà de regulis iuris vi-
CVIACIV.
de notad ea legem, & ſeripta ad laum ſiruus Afià de lgatj
a Praſtares
d Diligentia
qu in rebus
commodatis
pratana.