Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (32.1970)

KONFRONTACJE KONSERWATORSKIE

w formie przewodników, informatorów i opracowań
problemowych lub monograficznych. Podjęto próby
publikowania materiałów konserwatorskich z niektó-
rych województw. Biuletyn Informacyjny PKZ coraz
częściej przynosi materiały konserwatorskie. Wszyscy
jednak zdajemy sobie sprawę, iż zapotrzebowanie na
wydawnictwa o profilu konserwatorskim jest dużo
większe, że zarówno problematyka naukowa i specja-
listyczna, jak też dydaktyczno-oświatowa nie mieści
się w dotychczasowych publikacjach.
* *
*
Przeprowadzone „konfrontacje konserwatorskie”,
mimo migawkowego niemal charakteru, pozwalają
na pewne uogólnienie zmuszające do refleksji. Jak
bowiem z nich wynika — ogromne praktyczne wy-
siłki i osiągnięcia działalności konserwatorskiej stoją
niejako poza nawiasem zainteresowań teoretyków
nauk humanistycznych. Nie wywołują dyskusji, nie
prowokują do krytyki, nie powodują jawnego ściera-
nia się poglądów mimo drastycznie niemal krańco-
wych kierunków działania konserwatorskiego w róż-
nych rejonach kraju. Ta chłodna rezerwa nie zawiera
w sobie zaczynu dla rozwoju wiedzy i teorii konser-
watorstwa, nie pozwala na sprecyzowanie prawidło-
wych kierunków, a co więcej utrwala partykularyzm
działania. W świetle ogromnej odpowiedzialności na-
ukowej i społecznej jaką obciążeni są konserwatorzy,
przy podejmowaniu każdej swej decyzji zdający egza-
min z zakresu historii sztuki i kultury, wiedzy tech-
nicznej, umiejętności dydaktycznych i dyplomatycz-
nych — krytyka konserwatorska winna dawać wska-
zania, udzielać pochwał i nagan, mając na celu dobro
kultury narodowej. Chłodna rezerwa jaką przejawiają
teoretycy nauki w stosunku do spraw konserwator-
skich — uderza w przedmiot ich zainteresowań, ja-
kimi są dzieła sztuki, nie można więc dla niej znaleźć
usprawiedliwienia.
Nie można również pominąć faktu, że istotną od-
powiedzialność za sprawy konserwatorskie ponosi całe

środowisko historyków sztuki, które milczeniem po-
krywa wiele błędów, a przy pomocy konserwator-
skiej, naukowej krytyki mogłoby nie tylko oświetlić
właściwą drogę postępowania, lecz również odegrać
doniosłą społeczną rolę, kształcąc i pogłębiając kul-
turę artystyczną i wiedzę historyczną nowych odbior-
ców sztuki.
Zamykając tymi uwagami „konfrontacje konserwa-
torskie” pragnęłabym nadać im akcent konstruk-
tywny proponując przyjęcie — wśród wielu możli-
wości — trzech dróg najprościej prowadzących do
ożywienia krytyki konserwatorskiej.
— Pierwsza z nich, nawiązująca do pozytywnych
doświadczeń — to droga programowania prac badaw-
czo-konserwatorskich w określonych dziełach sztuki
epok ubiegłych. Zawierając w sobie postawę naukową
i emocjonalną zarazem, może i powinna wywołać
w trakcie jej realizacji żywą dyskusję, dotyczącą
zarówno wyników naukowych, jak też sposobów i me-
tod ochrony i konserwacji ujawnionych elementów
dzieł sztuki.
— Drugą drogą otwierającą nowe możliwości pu-
blikowania głosów krytyki konserwatorskiej jest stwo-
rzenie podstaw dla regionalnych wydawnictw konser-
watorskich. Ujawnienie doświadczeń różnych ośrod-
ków dałoby konkretną pożywkę dla krytki i wymiany
poglądów. Należałoby również podjąć możliwie jak
najszybciej bieżącą publikację międzynarodowych ma-
teriałów z obrad, kongresów i seminariów konserwa-
torskich, stanowiących nieocenione źródło wiedzy
i krytyki konserwatorskiej.
— Droga trzecia, długofalowa, prowadzi poprzez
kształcenie kadr konserwatorskich oraz przez samo-
kształcenie. W tym ostatnim zakresie szczególną rolę
może odegrać Stowarzyszenie Historyków Sztuki, bio-
rąc udział w organizowaniu seminariów i kursów
dla historyków sztuki i architektów, inicjując kon-
frontacje i spotkania międzyśrodowiskowe i w ten
sposób właśnie przyspieszając dojrzewanie krytyki
i myśli konserwatorskiej.