DOI article:
Rozprawy
DOI article:Witwińska, Magdalena: Ostrołęcka polichromia Walentego Żebrowskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0269
OSTROŁĘCKA POLICHROMIA WALENTEGO ŻEBROWSKIEGO
II. 17. Pejzaż dekoracyjny w prezbiterium.
(Fot. M. Karpowicz)
U. 18. Pejzaż z godłem Orła Białego. (Fot.
M. Karpowicz)
w Poznaniu. Podobne treści znajdujemy też w obra-
zach ołtarzowych pędzla Lekszyckiego u bernardy-
nów w Krakowie i w obrazie malarza Mateusza
u franciszkanów warszawskich 52.
* *
♦
Walenty Żebrowski, realizator rozbudowanych pro-
gramów treściowych w bernardyńskich kościołach we
Wschowie, w Warszawie, Warcie, Skępem, Kaliszu
i Ostrołęce, obcy był już de facto barokowemu sposo-
bowi myślenia. Jako artysta zdecydowanie należał
do nowej epoki. Jest zadziwiające, jak ten mało
przecież uczony malarz, do końca borykający się z za-
sadniczymi brakami warsztatu, śmiało wychodzi na-
przeciw nowym problemom w sztuce i z polotem je
rozwiązuje. Nie respektuje Żebrowski w pełni tra-
52 o. C. BARAN, Obraz św. Antoniego, Warszawa 1958,
w rękopisie, uprzejmie udostępnionym mi przez autora.
53 Por. na ten temat H. BAUER, Der Himmel im Rokoko.
dycyjnej funkcji sklepienia jako miejsca wyłącznego
dla przedstawień nieba, umieszczając tutaj i sceny
ziemskie (Os. III)53.
Najsilniej inwencja Żebrowskiego dochodzi do gło-
su w partiach dekoracyjnych polichromii. Unifikującą
rolę wyznacza malarz kolorowi. Pod pędzlem artysty
ornamentacyjną wartość uzyskują kwiaty, aniołki,
obłoki na niebie, rocaille, kartusze, a zwłaszcza pej-
zaże malowane lekkimi uderzeniami, z rozmachem
i biegłością. Fantastyczne rokokowe struktury Wto-
pione w tło bujnej roślinności każą się domyślać, że
artysta odebrał, za pośrednictwem wzorników zapew-
ne, lekcję od francuskich dekoratorów, m.in. od Jacąue
Lajoue. Właśnie w pejzażach, które Żebrowski pierw-
szy u nas na tę skalę wprowadza do kościelnego
wnętrza jako samodżielny element polichromii, tkwi
największa wartość jego sztuki.
Das Fresco im deutschen Kirchenraum des 18. Jahrhunderts,
seria „Welt des GlaubenS im der Kunst”, t. V, Regensburg
1966.
259
II. 17. Pejzaż dekoracyjny w prezbiterium.
(Fot. M. Karpowicz)
U. 18. Pejzaż z godłem Orła Białego. (Fot.
M. Karpowicz)
w Poznaniu. Podobne treści znajdujemy też w obra-
zach ołtarzowych pędzla Lekszyckiego u bernardy-
nów w Krakowie i w obrazie malarza Mateusza
u franciszkanów warszawskich 52.
* *
♦
Walenty Żebrowski, realizator rozbudowanych pro-
gramów treściowych w bernardyńskich kościołach we
Wschowie, w Warszawie, Warcie, Skępem, Kaliszu
i Ostrołęce, obcy był już de facto barokowemu sposo-
bowi myślenia. Jako artysta zdecydowanie należał
do nowej epoki. Jest zadziwiające, jak ten mało
przecież uczony malarz, do końca borykający się z za-
sadniczymi brakami warsztatu, śmiało wychodzi na-
przeciw nowym problemom w sztuce i z polotem je
rozwiązuje. Nie respektuje Żebrowski w pełni tra-
52 o. C. BARAN, Obraz św. Antoniego, Warszawa 1958,
w rękopisie, uprzejmie udostępnionym mi przez autora.
53 Por. na ten temat H. BAUER, Der Himmel im Rokoko.
dycyjnej funkcji sklepienia jako miejsca wyłącznego
dla przedstawień nieba, umieszczając tutaj i sceny
ziemskie (Os. III)53.
Najsilniej inwencja Żebrowskiego dochodzi do gło-
su w partiach dekoracyjnych polichromii. Unifikującą
rolę wyznacza malarz kolorowi. Pod pędzlem artysty
ornamentacyjną wartość uzyskują kwiaty, aniołki,
obłoki na niebie, rocaille, kartusze, a zwłaszcza pej-
zaże malowane lekkimi uderzeniami, z rozmachem
i biegłością. Fantastyczne rokokowe struktury Wto-
pione w tło bujnej roślinności każą się domyślać, że
artysta odebrał, za pośrednictwem wzorników zapew-
ne, lekcję od francuskich dekoratorów, m.in. od Jacąue
Lajoue. Właśnie w pejzażach, które Żebrowski pierw-
szy u nas na tę skalę wprowadza do kościelnego
wnętrza jako samodżielny element polichromii, tkwi
największa wartość jego sztuki.
Das Fresco im deutschen Kirchenraum des 18. Jahrhunderts,
seria „Welt des GlaubenS im der Kunst”, t. V, Regensburg
1966.
259