DOI Artikel:
Miscellanea
DOI Artikel:Sawicka, Stanisława: Krakowski rękopis iluminowany w zbiorach Zentralbibliothek w Zurychu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0279
KRAKOWSKI RĘKOPIS ILUMINOWANY
II. 15. Fragment karty antyfonarza z r. 1495. Ms. I F
395, fol. 30v°. Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka
II. 16. Inicjał B i ornament marginal-
ny. Ms. C. 181, fol. 15v°
„Dzicy ludzie” występują również w grafice i kar-
tach do gry XV w. Motyw „dzikiego męża” podtrzy-
mującego kartusz znalazł duże zastosowanie w sygne-
tach drukarskich końca XV i 1. ćwierci XVI w. —
w 'drukach Philippe Pigouchet i Jean Poitevin, naj-
wybitniejszych paryskich drukarzy, oraz w innych
oficynach drukarskich Paryża, Caen, Lyonu, Kolonii,
w oficynach niderlandzkich itd. Sygnet drukarski —
dwaj „dzicy ludzie”, cali zarośnięci, z maczugami,
trzymający gmerk, znajduje się na druku: „Gouda.
Drucker des opus minus. 1488”2S.
Wszystkie te cytowane wyobrażenia „dzikich lu-
dzi” przedstawiają ich jako istoty reprezentujące za-
razem cechy ludzkie i zwierzęce. Wywodząc się z mi-
tologii — postacie te nabierają w kulturze i sztuce
średniowiecza wielorakich aspektów symboliki29. Do
zewnętrznych ich cech należy obrośnięcie całego cia-
ła futrem lub kosmatą sierścią. Na miniaturze Wkle-
28 Cytuję za: R. JUCHHOFF, Drucker- u. Verlegerzeichen
d. XV Jahrhundert in der Niederlanden, England, Spanien,
Bóhmen, Mahren u. Polen, Miinchen 1927, s. 32, ii. 23. Jak
podaje Juchhoff, sygnet ten znany jest tylko z tego jed-
nego druku.
29 BERNHEIMER, jw., w 6-ciu rozdziałach swej książki
omawia genezę i zastosowanie w różnych formach, znaczeniu
i roli tego fantastycznego stworu. Wspomina też o rycinach
Schongauera i Diirera z tą postacią w związku z kompo-
zycją heraldyczną. Warto tu przypomnieć, że rysunek ory-
ginalny Diirera do exlibrisu Willibalda Pirckheimera, z wy-
obrażeniem „dzikiego męża”, stanowiący własność Zbioru
Graficznego Uniwersytetu Warszawskiego — został zrabo-
wany przez komisję niemiecką pod przewodnictwem dra
Josefa Muhlmanna w listopadzie r. 1939 — i dotąd nie
odzyskany.
Cizuję się w obowiązku wyrazić słowa wdzięczności za
fotografie tu reprodukowane z rkpsu Msc.C.181, które przy-
słał mi tak uprzejmie d. dyrektor Bibliotheąue Nationale
w Bernie dr P. Bourigeiods.
Za pomoc w odczytaniu trudniejszych tekstów modli-
tewnika i cenne uwagi, dotyczące kultu niektórych świę-
tych zechce przyjąć wyrazy szczerej wdzięczności ks. prof.
Zdzisław Obertyński. — Uprzejmie dziękuję również za
okazaną mi pomoc przy odczytywaniu tekstów oraz za in-
formacje bibliograficzne doc. drowi Tadeuszowi Dobrze-
nieckiemu.
269
II. 15. Fragment karty antyfonarza z r. 1495. Ms. I F
395, fol. 30v°. Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka
II. 16. Inicjał B i ornament marginal-
ny. Ms. C. 181, fol. 15v°
„Dzicy ludzie” występują również w grafice i kar-
tach do gry XV w. Motyw „dzikiego męża” podtrzy-
mującego kartusz znalazł duże zastosowanie w sygne-
tach drukarskich końca XV i 1. ćwierci XVI w. —
w 'drukach Philippe Pigouchet i Jean Poitevin, naj-
wybitniejszych paryskich drukarzy, oraz w innych
oficynach drukarskich Paryża, Caen, Lyonu, Kolonii,
w oficynach niderlandzkich itd. Sygnet drukarski —
dwaj „dzicy ludzie”, cali zarośnięci, z maczugami,
trzymający gmerk, znajduje się na druku: „Gouda.
Drucker des opus minus. 1488”2S.
Wszystkie te cytowane wyobrażenia „dzikich lu-
dzi” przedstawiają ich jako istoty reprezentujące za-
razem cechy ludzkie i zwierzęce. Wywodząc się z mi-
tologii — postacie te nabierają w kulturze i sztuce
średniowiecza wielorakich aspektów symboliki29. Do
zewnętrznych ich cech należy obrośnięcie całego cia-
ła futrem lub kosmatą sierścią. Na miniaturze Wkle-
28 Cytuję za: R. JUCHHOFF, Drucker- u. Verlegerzeichen
d. XV Jahrhundert in der Niederlanden, England, Spanien,
Bóhmen, Mahren u. Polen, Miinchen 1927, s. 32, ii. 23. Jak
podaje Juchhoff, sygnet ten znany jest tylko z tego jed-
nego druku.
29 BERNHEIMER, jw., w 6-ciu rozdziałach swej książki
omawia genezę i zastosowanie w różnych formach, znaczeniu
i roli tego fantastycznego stworu. Wspomina też o rycinach
Schongauera i Diirera z tą postacią w związku z kompo-
zycją heraldyczną. Warto tu przypomnieć, że rysunek ory-
ginalny Diirera do exlibrisu Willibalda Pirckheimera, z wy-
obrażeniem „dzikiego męża”, stanowiący własność Zbioru
Graficznego Uniwersytetu Warszawskiego — został zrabo-
wany przez komisję niemiecką pod przewodnictwem dra
Josefa Muhlmanna w listopadzie r. 1939 — i dotąd nie
odzyskany.
Cizuję się w obowiązku wyrazić słowa wdzięczności za
fotografie tu reprodukowane z rkpsu Msc.C.181, które przy-
słał mi tak uprzejmie d. dyrektor Bibliotheąue Nationale
w Bernie dr P. Bourigeiods.
Za pomoc w odczytaniu trudniejszych tekstów modli-
tewnika i cenne uwagi, dotyczące kultu niektórych świę-
tych zechce przyjąć wyrazy szczerej wdzięczności ks. prof.
Zdzisław Obertyński. — Uprzejmie dziękuję również za
okazaną mi pomoc przy odczytywaniu tekstów oraz za in-
formacje bibliograficzne doc. drowi Tadeuszowi Dobrze-
nieckiemu.
269