DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Szulkin, Michał: Źródła archiwalne dotyczące działalności Ferdynanda Ruszczyca w Wilnie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48710#0093
MICHAŁ SZULKIN
ŹRÓDŁA ARCHIWALNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI FERDYNANDA
ŁUSZCZYCA W WILNIE
Pamiętnik wystawy Ferdynanda Ruszczyca wy-
dany w r. 1966 przez Muzeum Narodowe w Warsza-
wie1 zawiera obok wspomnień materiały archiwal-
ne z Centralnego Państwowego Archiwum Historycz-
nego miasta Leningradu (CGIAL) pochodzące z ze-
społu Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, do-
tyczące lat studiów Ferdynanda Ruszczyca, podane
do druku przez Kirę Mytariewę2.
W zbiorach Archiwum Akt Nowych w Warszawie
zachowały się dokumenty z dawnego archiwum Mi-
nisterstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicz-
nego dotyczące powołania na stanowisko profesora
zwyczajnego malarstwa (pejzażu) Uniwersytetu Ste-
fana Batorego w Wilnie Ferdynanda Ruszczyca we
wrześniu 1919 r. 3.
Najciekawszym z tych dokumentów jest własno-
ręczne curriculum vitae skreślone przez Ferdynanda
Ruszczyca w Warszawie w dniu 21 lipca 1919 r. w
związku z zaproszeniem do objęcia katedry. Przyta-
czam dosłowny tekst tego dokumentu:
Ferdynand Ruszczyć urodził się w majątku Boh-
danowie powiatu Oszmiańskiego ziemi Wileńskiej w
r. 1870. W roku 1890 ukończył gimnazjum w Mińsku
litewskim ze złotym medalem. W tymże roku wstę-
puje na wydział prawny Uniwersytetu Petersburskie-
go, a od następnego roku jednocześnie uczęszcza do
Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po czterech
semestrach prawa przechodzi w roku 1892 na wyłącz-
ne studia do Akademii. Ukończył ją jako uczeń prof.
Kuindży w roku 1897 z dyplomem „artysty-malarza".
Jeden z obrazów wystawionych na wystawie konkur-
sowej zostaje zakupiony do galerii Tretjakowa w
Moskwie.
Po dłuższych podróżach zagranicą (Monachium,
Paryż, Włochy) i studiach nad morzem (Czarne i Bał-
tyk) osiada w Bohdanowie, skąd czerpie motywy do
większości swych obrazów i skąd często dojeżdża na
Wystawy.
Po wystawach akademickich i wystawach urządzo-
nych przez pismo artystyczne „Mir Iskusstwa" wy-
stawia w Wilnie w r. 1899, w tymże roku po raz
pierwszy w Warszawie w Towarzystwie Zachęty
1 Ferdynand Ruszczyć 1870—1936. Pamiętnik wystawy.
Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1966.
2 K. MYTARIEWA, Z materiałów archiwalnych [w:] Fer-
Sztuk Pięnych. Spośród wystawionych prac obraz
pt. „Ziemia" zostaje nabyty przez Tow. Zachęty.
W roku 1900 bierze udział w Krakowie w wy-
stawie, urządzonej w Sukiennicach z powodu jubi-
leuszu Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od roku 1901
jako członek Towarzystwa artystów Polskich „Sztu-
ka" bierze stale udział w wystawach tego towarzy-
stwa w Kraju (Kraków — Lwów — Warszawa) lub
zagranicą (w Austrii, w Niemczech i w Ameryce). W
roku 1902 otrzymuje od Akademii Umiejętności w
Krakowie nagrodę Barczewskiego. W tymże roku bie-
rze udział w urządzaniu wystawy polskiej w Secesji
Wiedeńskiej. W roku 1903 organizuje w Wilnie wy-
stawę „Sztuki", przezwaną ze względu na trudności
cenzuralne — „Ars". W roku 1904 zostaje powołany
na jednego z kierowników powstającej w Warszawie
Szkoły Sztuk Pięknych, pozostaje na tym stanowisku
do roku 1907, kiedy otrzymuje wezwanie na katedrę
pejzażu Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych,
opróżnionej po śmierci Jana Stanisławskiego. W tym-
że roku jako prezes Tow. „Sztuka" urządza wielką
wystawę „Sztuki" w Wiedeńskim „Hagenbundzie"
i zostaje obrany na członka tego stowarzyszenia. Ob-
raz „Pokój babuni" z wystawy tej zostaje nabyty
przez Wiedeńską „Moderne Gallerie".
W końcu roku 1908 osiada w Wilnie i oddaje się
sprawie wskrzeszania tradycji dawnego Wilna i za-
szczepiania potrzeby sztuki na gruncie Wileńskim.
Propozycji Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych
powrotu do Krakowa i objęcia katedry malarstwa po
prof. Wyczółkowskim nie przyjmuje. W przeciągu lat
1909—1914 inscenizuje w Teatrze Polskim w Wilnie
„Lilię Wenedę", „Warszawiankę", „Orlę", urządza sze-
reg „Wieczorów Wileńskich" („Sny o Pięknie", „Wie-
czór Poezji"), dekoruje bazary (m.in. „W świecie ba-
jek i zabawek", gdzie wszystkie fanty i zabawki wy-
konane według jego wzorów). Poświęca się specjal-
nie drukarstwu i grafice (szereg wydawnictw: „Zó-
rawce", „Immortale Słowackiego", numer „Litwy i
Rusi" poświęcony Syrokomli, „Pogrzeb Lalki" Klesz-
czyńskiego, „Tygodnik Wileński", numery pism ludo-
wych „Przyjaciel" i „Jutrzenka", plakaty, programy,
marki, znaczki) oraz zasila wydawnictwa warszawskie
materiałami o Wilnie.
dynand Ruszczyc o.c., s. 66—70.
8 Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Zespół Min. W.R.
i O.P. Sygn. 5475, F. Ruszczyc, s. 1.
85
ŹRÓDŁA ARCHIWALNE DOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI FERDYNANDA
ŁUSZCZYCA W WILNIE
Pamiętnik wystawy Ferdynanda Ruszczyca wy-
dany w r. 1966 przez Muzeum Narodowe w Warsza-
wie1 zawiera obok wspomnień materiały archiwal-
ne z Centralnego Państwowego Archiwum Historycz-
nego miasta Leningradu (CGIAL) pochodzące z ze-
społu Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, do-
tyczące lat studiów Ferdynanda Ruszczyca, podane
do druku przez Kirę Mytariewę2.
W zbiorach Archiwum Akt Nowych w Warszawie
zachowały się dokumenty z dawnego archiwum Mi-
nisterstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicz-
nego dotyczące powołania na stanowisko profesora
zwyczajnego malarstwa (pejzażu) Uniwersytetu Ste-
fana Batorego w Wilnie Ferdynanda Ruszczyca we
wrześniu 1919 r. 3.
Najciekawszym z tych dokumentów jest własno-
ręczne curriculum vitae skreślone przez Ferdynanda
Ruszczyca w Warszawie w dniu 21 lipca 1919 r. w
związku z zaproszeniem do objęcia katedry. Przyta-
czam dosłowny tekst tego dokumentu:
Ferdynand Ruszczyć urodził się w majątku Boh-
danowie powiatu Oszmiańskiego ziemi Wileńskiej w
r. 1870. W roku 1890 ukończył gimnazjum w Mińsku
litewskim ze złotym medalem. W tymże roku wstę-
puje na wydział prawny Uniwersytetu Petersburskie-
go, a od następnego roku jednocześnie uczęszcza do
Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po czterech
semestrach prawa przechodzi w roku 1892 na wyłącz-
ne studia do Akademii. Ukończył ją jako uczeń prof.
Kuindży w roku 1897 z dyplomem „artysty-malarza".
Jeden z obrazów wystawionych na wystawie konkur-
sowej zostaje zakupiony do galerii Tretjakowa w
Moskwie.
Po dłuższych podróżach zagranicą (Monachium,
Paryż, Włochy) i studiach nad morzem (Czarne i Bał-
tyk) osiada w Bohdanowie, skąd czerpie motywy do
większości swych obrazów i skąd często dojeżdża na
Wystawy.
Po wystawach akademickich i wystawach urządzo-
nych przez pismo artystyczne „Mir Iskusstwa" wy-
stawia w Wilnie w r. 1899, w tymże roku po raz
pierwszy w Warszawie w Towarzystwie Zachęty
1 Ferdynand Ruszczyć 1870—1936. Pamiętnik wystawy.
Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1966.
2 K. MYTARIEWA, Z materiałów archiwalnych [w:] Fer-
Sztuk Pięnych. Spośród wystawionych prac obraz
pt. „Ziemia" zostaje nabyty przez Tow. Zachęty.
W roku 1900 bierze udział w Krakowie w wy-
stawie, urządzonej w Sukiennicach z powodu jubi-
leuszu Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od roku 1901
jako członek Towarzystwa artystów Polskich „Sztu-
ka" bierze stale udział w wystawach tego towarzy-
stwa w Kraju (Kraków — Lwów — Warszawa) lub
zagranicą (w Austrii, w Niemczech i w Ameryce). W
roku 1902 otrzymuje od Akademii Umiejętności w
Krakowie nagrodę Barczewskiego. W tymże roku bie-
rze udział w urządzaniu wystawy polskiej w Secesji
Wiedeńskiej. W roku 1903 organizuje w Wilnie wy-
stawę „Sztuki", przezwaną ze względu na trudności
cenzuralne — „Ars". W roku 1904 zostaje powołany
na jednego z kierowników powstającej w Warszawie
Szkoły Sztuk Pięknych, pozostaje na tym stanowisku
do roku 1907, kiedy otrzymuje wezwanie na katedrę
pejzażu Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych,
opróżnionej po śmierci Jana Stanisławskiego. W tym-
że roku jako prezes Tow. „Sztuka" urządza wielką
wystawę „Sztuki" w Wiedeńskim „Hagenbundzie"
i zostaje obrany na członka tego stowarzyszenia. Ob-
raz „Pokój babuni" z wystawy tej zostaje nabyty
przez Wiedeńską „Moderne Gallerie".
W końcu roku 1908 osiada w Wilnie i oddaje się
sprawie wskrzeszania tradycji dawnego Wilna i za-
szczepiania potrzeby sztuki na gruncie Wileńskim.
Propozycji Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych
powrotu do Krakowa i objęcia katedry malarstwa po
prof. Wyczółkowskim nie przyjmuje. W przeciągu lat
1909—1914 inscenizuje w Teatrze Polskim w Wilnie
„Lilię Wenedę", „Warszawiankę", „Orlę", urządza sze-
reg „Wieczorów Wileńskich" („Sny o Pięknie", „Wie-
czór Poezji"), dekoruje bazary (m.in. „W świecie ba-
jek i zabawek", gdzie wszystkie fanty i zabawki wy-
konane według jego wzorów). Poświęca się specjal-
nie drukarstwu i grafice (szereg wydawnictw: „Zó-
rawce", „Immortale Słowackiego", numer „Litwy i
Rusi" poświęcony Syrokomli, „Pogrzeb Lalki" Klesz-
czyńskiego, „Tygodnik Wileński", numery pism ludo-
wych „Przyjaciel" i „Jutrzenka", plakaty, programy,
marki, znaczki) oraz zasila wydawnictwa warszawskie
materiałami o Wilnie.
dynand Ruszczyc o.c., s. 66—70.
8 Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Zespół Min. W.R.
i O.P. Sygn. 5475, F. Ruszczyc, s. 1.
85