DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Wyżyńska, Edyta: Temat Ukrzyżowania w twórczości Francisa Bacona
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0305
„UKRZYŻOWANIA" FRANCISA BACONA
II. 1. Ukrzyżowanie, 1933. Olej, plótno. Zbiory prywatne.
II. 2. Ukrzyżowanie —Golgota 1933. Olej, plótno. Zbiory prywatne.
tem Ukrzyżowania: Trzy studia postaci u podstawy
Ukrzyżowania z 1944 r. (il. 3a, b, c), Fragment
Ukrzyżowania z 1950 r. (il. 4), Trzy studia do Ukrzy-
żowania z 1962 r. (il. 5a, b, c) oraz Ukrzyżowanie
z 1965 r. (obecnie w Staatsgalerie Moderner Kunst
w Monachium), często wymieniane jako tryptyk
monachijski (il. 6a, b, c). W 1988 r. Bacon namalo-
wał Drugą wersję tryptyku 1944, którą trudno jest
jednoznacznie zaklasyfikować. W wywiadzie
z 1973 r. oświadczył, że więcej nie podejmie te-
matyki religijnej17 i słowa dotrzymał, konsekwent-
nie usuwając z tytułu Drugiej wersji słowa wska-
zujące na łączność z tematem Ukrzyżowania.
Z drugiej strony jednak, znaczenie tryptyku
z 1988 r. można rozpatrywać jedynie w odniesieniu
do Trzech studiów z 1944 r. Z tych względów Druga
wersja odgrywa w tematycznym cyklu Ukrzyżowań
rolę szczególną, która zostanie scharakteryzowa-
na dalej. Poza powyższymi pracami można wy-
mienić następujące obrazy łączące się ikonogra-
ficznie z tematyką Ukrzyżowania: Obraz 1946
(ił. 7), który ugruntował sławę Bacona, Postać
z mięsem z 1954 r. (il. 8) oraz Druga wersja Obrazu
194618.
Wydaje się prawdopodobne, że pierwsze Ukrzy-
żowania Bacona powstały pod wpływem Roya de
Maistre, który po nawróceniu się na katolicyzm
z żarliwością konwertyty podejmował tradycyjne
tematy ikonografii chrześcijańskiej, zwłaszcza wątki
chrystologiczne. Chociaż przyjaźń Bacona z de
Maistre urwała się dość szybko, a sam Bacon
odcina się od wszelkich komentarzy na temat
tego okresu w swoim życiu, wiadomo że jeszcze
w 1930 r. wystawiał razem z de Maistre w swojej
pracowni meble, obrazy i kilka temper. To jednak
co dla Maistre'a było sprawą najgłębszych przeżyć
religijnych, Bacon traktował jako tradycyjny,
emocjonalnie nośny temat figuratywny, drama-
tycznie symbolizujący nieludzki stosunek czło-
wieka do człowieka19. Drugim bodźcem — jak pod-
287
II. 1. Ukrzyżowanie, 1933. Olej, plótno. Zbiory prywatne.
II. 2. Ukrzyżowanie —Golgota 1933. Olej, plótno. Zbiory prywatne.
tem Ukrzyżowania: Trzy studia postaci u podstawy
Ukrzyżowania z 1944 r. (il. 3a, b, c), Fragment
Ukrzyżowania z 1950 r. (il. 4), Trzy studia do Ukrzy-
żowania z 1962 r. (il. 5a, b, c) oraz Ukrzyżowanie
z 1965 r. (obecnie w Staatsgalerie Moderner Kunst
w Monachium), często wymieniane jako tryptyk
monachijski (il. 6a, b, c). W 1988 r. Bacon namalo-
wał Drugą wersję tryptyku 1944, którą trudno jest
jednoznacznie zaklasyfikować. W wywiadzie
z 1973 r. oświadczył, że więcej nie podejmie te-
matyki religijnej17 i słowa dotrzymał, konsekwent-
nie usuwając z tytułu Drugiej wersji słowa wska-
zujące na łączność z tematem Ukrzyżowania.
Z drugiej strony jednak, znaczenie tryptyku
z 1988 r. można rozpatrywać jedynie w odniesieniu
do Trzech studiów z 1944 r. Z tych względów Druga
wersja odgrywa w tematycznym cyklu Ukrzyżowań
rolę szczególną, która zostanie scharakteryzowa-
na dalej. Poza powyższymi pracami można wy-
mienić następujące obrazy łączące się ikonogra-
ficznie z tematyką Ukrzyżowania: Obraz 1946
(ił. 7), który ugruntował sławę Bacona, Postać
z mięsem z 1954 r. (il. 8) oraz Druga wersja Obrazu
194618.
Wydaje się prawdopodobne, że pierwsze Ukrzy-
żowania Bacona powstały pod wpływem Roya de
Maistre, który po nawróceniu się na katolicyzm
z żarliwością konwertyty podejmował tradycyjne
tematy ikonografii chrześcijańskiej, zwłaszcza wątki
chrystologiczne. Chociaż przyjaźń Bacona z de
Maistre urwała się dość szybko, a sam Bacon
odcina się od wszelkich komentarzy na temat
tego okresu w swoim życiu, wiadomo że jeszcze
w 1930 r. wystawiał razem z de Maistre w swojej
pracowni meble, obrazy i kilka temper. To jednak
co dla Maistre'a było sprawą najgłębszych przeżyć
religijnych, Bacon traktował jako tradycyjny,
emocjonalnie nośny temat figuratywny, drama-
tycznie symbolizujący nieludzki stosunek czło-
wieka do człowieka19. Drugim bodźcem — jak pod-
287