EDYTA WYŻYŃSKA

kreślają krytycy — była reakcja na serię rysun-
ków Picassa, przedstawiających tę scenę. Z pracami
Picassa po raz pierwszy zetknął się Bacon podczas
swojego pobytu w Paryżu w 1928 r. Wystawione
w galerii Rosenberga płótna wywarły na nim takie
wrażenie, że postanowił spróbować swoich sił
w malarstwie.
Rok 1933, z którego pochodzą dwa najwcześ-
niejsze Ukrzyżowania Bacona był dla niego rokiem
sukcesu. Ukrzyżowanie 1933 (il. 1) zaprezentowa-
ne na dedykowanej Herbertowi Read wystawie
Art Now (Sztuka dziś), zorganizowanej w Mayor
Gallery w Londynie, jako Kompozycja 1933 (tytuł
ten został prawdopodobnie nadany przez Reada)20,
było pierwszą wystawioną pracą Bacona. Sukces
był podwójny — obraz został zakupiony przez Mi-
chaela Sadlera, wybitnego ówczesnego kolekcjo-
nera sztuki, w którego posiadaniu znajdowały się
między innymi wczesne prace Moore'a i Kan-
dinsky'ego.
Ukrzyżowanie 1933 (il. 1) przedstawia kształt
przypominający postać ludzką z rozłożonymi ra-
mionami. Kompozycja sprowadza się do kilku
cienkich, szkicowo zaznaczonych linii, nadających
całości wygląd zdjęcia rentgenowskiego. Rozło-
żone ramiona natrafiają na poziomy pas, który
może być górną belką krzyża. Trzy ukośne linie
w dolnej części przypominają rentgen żeber. Po-
dobne cienkie linie, zbiegające się w dolnej części
obrazu, zdaniem H. M. Daviesa, zapowiadają przes-
trzenne ramy, charakterystyczne dla późniejszej
twórczości Bacona21. Obraz ten powstał pod nie-
wątpliwym wpływem Positioning in Radiography
(Ułożenie ciała w radiografii) — zbioru fotografii
z 1929 r., autorstwa K. C. Clarke'a. Fotografia,
a zwłaszcza zdjęcia dokumentalne, odegrały is-
totną rolę w kształtowyniu wyobraźni malarskiej
Bacona. Szczególne znaczenie dla jego rozwoju
artystycznego miały zbiory zdjęć wykonanych przez
wiktoriańskiego fotografa Eadwearda Muybridge'a
— The Human Figure in Motion z 1897 r.
oraz The Animals in Motion. Wpływ Muybridge'a
ujawnił się szczególnie w twórczości Bacona po
po II wojnie światowej. Jako dodatkowe źródło
dla szkieletowatych postaci w Ukrzyżowaniu 1933
wymienione są rysunki Picassa, a zwłaszcza jego
Personnages z 1929 r. — wydłużone kształty o za-


11. 3. Trzy studia postaci u podstawy Ukrzyżowania, 1944.
Tryptyk, olej i pastel, dykta. Londyn, Tate Gallery.

pałkowatych główkach22. Kształt taki widoczny
jest też w Ukrzyżowaniu Picassa z 1933 r., które
wydaje się najbardziej prawdopodobnym źród-
łem inspiracji dla postaci przedstawionej przez Ba-
cona.
W drugim Ukrzyżowaniu z tego roku (il. 2)
Bacon ponownie posłużył się postacią z rozłożo-
nymi ramionami, tym razem zdecydowanie ludzką.
Prawa część ciała namalowana jest podobną szki-
cową techniką. Trzy ukośne linie, przypominające
żebra, mogłyby być również ranami Chrystusa,
zwłaszcza, że w tym samym roku namalował Bacon
wspomnianą już Ranę do obrazu Ukrzyżowania,
która przedstawiając zawieszone na stelażu rzeź-
biarskim ciało ludzkie w bliżej nię określonym po-
mieszczeniu, antycypowała późniejszą ikonogra-
fię tego tematu w twórczości Bacona. Umieszczona
na obrazie czaszka, której Ukrzyżowanie zawdzię-

288