DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Żakiewicz, Anna: Petersburskie przygody Witkacego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0180
174
Anna Żakiewicz
5. Portret Wiktorii Gruberskiej, 1916,
węgiel, pastel, wł. pryw.
bowiem, że jeszcze przed wojną Witkacy był zafascynowany utworem Flauberta o tym
tytule18, narysował nawet węglem kompozycję przedstawiająca ten temat19, a jeden z
głównych bohaterów jego pierwszej młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga, Brummel,
również czyta to dzieło i jest pod jego wrażeniem - doznaje „jakiegoś wewnętrznego
olśnienia"20. Jeśli uważnie obejrzymy kompozycję olejną Witkacego rozpoczętą w 1915 r.,
to łatwo zauważymy w podobieństwo jej kompozycji z bardzo znanym miedziorytem
Martina Schongauera z XV w. przedstawiającym ten temat. Zarówno w legendzie
św. Antoniego jak i utworze Flauberta występuje efektowna scena unoszenia pustelnika
przez Diabła, a cała opowieść pełnajest fantastycznych, ekspresyjnie opisanych stworów.
Nic więc dziwnego, że temat ten inspirował artystów od czasów Średniowiecza i że cy-
klicznie podejmował go też Witkacy.
Wracając jednak do rzeczywistości rosyjskiej czasu Wielkiej Wojny, to w roku następ-
nym czyli 1916, w lipcu, Witkacy wziął w końcu czynny udział w działaniach wojennych
- uczestniczył i został ranny w jednej z najkrwawszych bitew - pod Witonieżem nad rzeką
Stochod w Zachodniej Ukrainie. Złośliwy los sprawił, że w bitwie tej po stronie przeciw-
nej walczyła II Brygada Legionów Polskich...
Po bitwie kontuzjowany artysta został ewakuowany do lazaretu „dla rannych, założone-
go przez damy Lejb-Gwardii Pawłowskiego Pułku", gdzie przebywał od 28 lipca do
11 września. Zachowało się świadectwo lekarskie wystawione 15 sierpnia stwierdzające, że
„wskutek kontuzji 17 lipca br. cierpi według ustalenia lekarza neuropatologa na cyklofrenię
18 Pierwsze polskie wydanie: G. FLAUBERT, Kuszenie św. Antoniego, przeł. A. Lange, Lwów 1907.
19 Praca ta nie zachowała się, znana jest z fotografii w zbiorach prywatnych.
2° S.I. WITKIEWICZ, 622 upadki Bunga, albo Demoniczna Kobieta, Warszawa 1978, s. 401-402.
Anna Żakiewicz
5. Portret Wiktorii Gruberskiej, 1916,
węgiel, pastel, wł. pryw.
bowiem, że jeszcze przed wojną Witkacy był zafascynowany utworem Flauberta o tym
tytule18, narysował nawet węglem kompozycję przedstawiająca ten temat19, a jeden z
głównych bohaterów jego pierwszej młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga, Brummel,
również czyta to dzieło i jest pod jego wrażeniem - doznaje „jakiegoś wewnętrznego
olśnienia"20. Jeśli uważnie obejrzymy kompozycję olejną Witkacego rozpoczętą w 1915 r.,
to łatwo zauważymy w podobieństwo jej kompozycji z bardzo znanym miedziorytem
Martina Schongauera z XV w. przedstawiającym ten temat. Zarówno w legendzie
św. Antoniego jak i utworze Flauberta występuje efektowna scena unoszenia pustelnika
przez Diabła, a cała opowieść pełnajest fantastycznych, ekspresyjnie opisanych stworów.
Nic więc dziwnego, że temat ten inspirował artystów od czasów Średniowiecza i że cy-
klicznie podejmował go też Witkacy.
Wracając jednak do rzeczywistości rosyjskiej czasu Wielkiej Wojny, to w roku następ-
nym czyli 1916, w lipcu, Witkacy wziął w końcu czynny udział w działaniach wojennych
- uczestniczył i został ranny w jednej z najkrwawszych bitew - pod Witonieżem nad rzeką
Stochod w Zachodniej Ukrainie. Złośliwy los sprawił, że w bitwie tej po stronie przeciw-
nej walczyła II Brygada Legionów Polskich...
Po bitwie kontuzjowany artysta został ewakuowany do lazaretu „dla rannych, założone-
go przez damy Lejb-Gwardii Pawłowskiego Pułku", gdzie przebywał od 28 lipca do
11 września. Zachowało się świadectwo lekarskie wystawione 15 sierpnia stwierdzające, że
„wskutek kontuzji 17 lipca br. cierpi według ustalenia lekarza neuropatologa na cyklofrenię
18 Pierwsze polskie wydanie: G. FLAUBERT, Kuszenie św. Antoniego, przeł. A. Lange, Lwów 1907.
19 Praca ta nie zachowała się, znana jest z fotografii w zbiorach prywatnych.
2° S.I. WITKIEWICZ, 622 upadki Bunga, albo Demoniczna Kobieta, Warszawa 1978, s. 401-402.