DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Żakiewicz, Anna: Petersburskie przygody Witkacego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0181
Petersburskie przygody Witkacego
175
6. Portret męski, 1916, węgiel, pastel, wł. pryw.
- zmienność nastrojów o charakterze depresyjnym i pobudliwym, przy czym fazy depresji
występują znacznie ostrzej". W dniu 9 września pacjent stawił się przed komisją lekarską
narzekając na „ociężałość, drażliwość, zły sen", ale komisja uznała, że „wrócił do zdro-
wia po skutkach kontuzji" oraz, że „może pełnić służbę w armii czynnej" i skierowała go
do batalionu zapasowego. Jednak z innych dokumentów wynika, że w okresie od 23 wrze-
śnia do 20 grudnia 1916 r. Witkacy przebywał na urlopie zdrowotnym, a „Alfabetyczny
wykaz oficerów pułku" z dnia 1 stycznia 1917 r. stwierdza, że Witkiewicz "do pułku
wezwany być nie może". 20 czerwca tego roku za udział w walkach na froncie i odwagę
wykazaną podczas ataku 17 lipca 1916 r. został przedstawiony do odznaczenia Orderem
św. Anny 4 stopnia z napisem „Za Waleczność". Od stycznia do czerwca oraz później, aż
do wystąpienia z pułku 15 listopada 1917 r. i oddania się do dyspozycji Naczelnego Pol-
skiego Komitetu Wojskowego Witkacy przebywał na kolejnych zwolnieniach lekarskich.
Zły stan zdrowia nie przeszkadzał mu jednak w podjęciu intensywnej twórczości malar-
skiej. 10 września 1916 r., a więc, jak wynikałoby to z wyżej cytowanych dokumentów,
jeszcze w szpitalu, narysował węglem nieznacznie podmalowanym pastelem jedną ze
swych najbardziej interesujących kompozycji zwaną w literaturze przedmiotu Monolo-
giem grabarza21 (il. 4) jako że jest ona ewidentnie związana ze sceną z grabarzami
z szekspirowskiego Hamleta (akt V, scena 1). Motyw ten wziął się prawdopodobnie z
faktu, że w 1916 r. przypadała trzechsetna rocznica śmierci Szekspira, a działające przy
Domu Polskim w Moskwie towarzystwo teatralne, którego współtwórcami byli m.in.
przyjaciele i mentorzy Witkacego z czasów młodości Tadeusz Miciński i Mieczysław Li-
manowski, zorganizowało z tej okazji wieczory literackie połączone z odczytami. Witka-
21 W Muzeum Narodowym w Krakowie.
175
6. Portret męski, 1916, węgiel, pastel, wł. pryw.
- zmienność nastrojów o charakterze depresyjnym i pobudliwym, przy czym fazy depresji
występują znacznie ostrzej". W dniu 9 września pacjent stawił się przed komisją lekarską
narzekając na „ociężałość, drażliwość, zły sen", ale komisja uznała, że „wrócił do zdro-
wia po skutkach kontuzji" oraz, że „może pełnić służbę w armii czynnej" i skierowała go
do batalionu zapasowego. Jednak z innych dokumentów wynika, że w okresie od 23 wrze-
śnia do 20 grudnia 1916 r. Witkacy przebywał na urlopie zdrowotnym, a „Alfabetyczny
wykaz oficerów pułku" z dnia 1 stycznia 1917 r. stwierdza, że Witkiewicz "do pułku
wezwany być nie może". 20 czerwca tego roku za udział w walkach na froncie i odwagę
wykazaną podczas ataku 17 lipca 1916 r. został przedstawiony do odznaczenia Orderem
św. Anny 4 stopnia z napisem „Za Waleczność". Od stycznia do czerwca oraz później, aż
do wystąpienia z pułku 15 listopada 1917 r. i oddania się do dyspozycji Naczelnego Pol-
skiego Komitetu Wojskowego Witkacy przebywał na kolejnych zwolnieniach lekarskich.
Zły stan zdrowia nie przeszkadzał mu jednak w podjęciu intensywnej twórczości malar-
skiej. 10 września 1916 r., a więc, jak wynikałoby to z wyżej cytowanych dokumentów,
jeszcze w szpitalu, narysował węglem nieznacznie podmalowanym pastelem jedną ze
swych najbardziej interesujących kompozycji zwaną w literaturze przedmiotu Monolo-
giem grabarza21 (il. 4) jako że jest ona ewidentnie związana ze sceną z grabarzami
z szekspirowskiego Hamleta (akt V, scena 1). Motyw ten wziął się prawdopodobnie z
faktu, że w 1916 r. przypadała trzechsetna rocznica śmierci Szekspira, a działające przy
Domu Polskim w Moskwie towarzystwo teatralne, którego współtwórcami byli m.in.
przyjaciele i mentorzy Witkacego z czasów młodości Tadeusz Miciński i Mieczysław Li-
manowski, zorganizowało z tej okazji wieczory literackie połączone z odczytami. Witka-
21 W Muzeum Narodowym w Krakowie.